Samoobrona, PiS i LPR chcą zmian w konstytucji

Samoobrona swój projekt konstytucji zaprezentowała w październiku 2004 roku. Zakłada on wprowadzenie systemu prezydenckiego: prezydent mianowałby i odwoływał premiera i ministrów, sprawował "ogólne kierownictwo" nad rządem, wydawał dekrety z mocą ustawy w sytuacjach nadzwyczajnych, zarządzał referendum ogólnokrajowe, powoływał i odwoływał prezesa NBP.

Projekt przewiduje też likwidację Senatu, RPP, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz poddanie Narodowego Banku Polskiego pod kontrolę Sejmu. Partia chce wprowadzenia jednomandatowych okręgów w wyborach parlamentarnych, oraz likwidacji powiatów.

Samoobrona zamierza również ograniczyć czas zasiadania przez posłów w Sejmie do najwyżej trzech kadencji. Inna propozycja to wykreślenie z konstytucji dopuszczalnego progu długu publicznego, który obecnie wynosi 60 proc. PKB.

W marcu swój projekt zmiany ustawy zasadniczej przedstawił PiS. Partia proponuje m.in. wzmocnienie roli prezydenta. Pod pewnymi warunkami prezydent miałby prawo do odmowy powołania premiera lub ministra, mógłby ponadto, na wniosek rządu, wydawać rozporządzenia z mocą ustaw, zatwierdzane w całości przez Sejm, bez prawa wnoszenia poprawek.

Propozycja PiS przewiduje zmniejszenie do 360 liczby posłów i do 30 liczby senatorów, wybieranych w jednomandatowych okręgach. PiS chce zastąpienia KRRiT jednoosobowym kadencyjnym urzędem powoływanym przez prezydenta, likwidacji Rady Polityki Pieniężnej oraz zastąpienie Rzecznika Praw Obywatelskim Urzędem Pomocy Ofiarom Bezprawia.

PiS proponuje też wpisanie do konstytucji lustracji osób piastujących funkcje publiczne, wykonujących zawody zaufania publicznego. Projekt zawiera możliwość usunięcia z życia publicznego i gospodarczego agentów i funkcjonariuszy służb PRL- owskich i działaczy PZPR z okresu 1982-1989.

Projekt LPR przewiduje prymat konstytucji nad umowami międzynarodowymi, sześcioletnią kadencję prezydenta i Senatu, ustanowienie funkcji wiceprezydenta, zmniejszenie liczby posłów do 360, likwidację RPP i KRRiT.

W razie niepowołania rządu lub nieudzielenia mu wotum zaufania przez Sejm, prezydent mógłby - według propozycji Ligi - na sześć miesięcy powierzyć pełnienie obowiązków premiera i, na jego wniosek, pełnienie obowiązków ministrom.

Liga chce, by prezes NBP był powoływany na wniosek prezydenta przez Senat, a nie, jak teraz, przez Sejm. W propozycji Ligi, nie ma progu frekwencji przy uznawaniu ważności ogólnokrajowego referendum. Marszałkiem Senatu byłby - według projektu - wiceprezydent, ale nie miałby prawa głosu.

W projekcie zapisano, że Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia "od momentu poczęcia". W preambule konstytucji jest odniesienie do Boga wszechmogącego i chrześcijańskiego dziedzictwa narodu.

PO postuluje cztery zmiany w konstytucji: likwidację Senatu, zmniejszenie liczby posłów o połowę, wprowadzenie jednomandatowych okręgów w wyborach do Sejmu, zniesienie immunitetu parlamentarnego.

Zainicjowana przez Platformę akcja "Powiedz 4 x TAK dla Polski" przyniosła 750 tys. podpisów poparcia pod wnioskiem o referendum w sprawie takich zmian ustrojowych.

Zmiana konstytucji uchwalana jest większością co najmniej 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz w Senacie bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

Obecna konstytucja obowiązuje od 1997 roku.