Romowie upamiętnili rocznicę pierwszej deportacji do Auschwitz

Romowie stanowili pod względem liczebności trzecią grupę deportowanych do obozu. 26 lutego 1943 r. do obozu dotarł z Niemiec transport złożony z kilku mężczyzn, a także kobiet i dzieci. Deportowanych umieszczono w niewykończonym odcinku obozu Auschwitz II-Birkenau.

Między 26 lutego 1943 r. a 21 lipca 1944 w obozie cygańskim osadzono łącznie 20 tys. 967 dzieci, kobiet i mężczyzn. Liczba ta nie zawiera ok. 1700 Romów z Białegostoku, których nie objęto ewidencją. Niemcy podejrzewali, że wśród nich panuje tyfus plamisty i natychmiast po przyjeździe wszystkich zgładzono. Transporty z Romami dotarły do obozu z czternastu państw.

Większość spośród niespełna 21 tys. romskich więźniów zmarła w wyniku chorób, tyfusu i biegunki głodowej. Szczególnie cierpiały dzieci, deportowane lub urodzone w obozie. Wśród nich szerzyły się choroby. Niektóre stały się obiektem zbrodniczych eksperymentów medycznych obozowego lekarza Josefa Mengele. Wszystkie zmarły lub zostały zgładzone.

Zagłada Romów w Birkenau dokonała się w nocy z 2 na 3 sierpnia 1944 r. Wieczorem 2 sierpnia ogłoszono w obozie cygańskim zakaz opuszczania bloków i mimo oporu, załadowano na ciężarówki 2897 dzieci, kobiet i mężczyzn, zawieziono do komory gazowej V i zgładzono. Ich ciała spłonęły obok w dołach.

Auschwitz jest dla narodu romskiego symbolem zagłady. Rokrocznie 2 sierpnia na terenie byłego familijnego obozu cygańskiego w Birkenau Romowie spotykają się, by uczcić pamięć ofiar holokaustu. Od 1997 r. dzień ten czczony jest jako Dzień Pamięci o Zagładzie Romów.

Stowarzyszenie Romów w Polsce powstało w 1992 r. Za cel stawia sobie tworzenie warunków do pełnego uczestnictwa Romów w życiu społeczności polskiej, której czują się członkami. Obecnie w Polsce żyje kilkadziesiąt tysięcy Romów. Najwięcej w Tarnowie, Olsztynie, Wrocławiu, Andrychowie i Ciechanowie.