Polska Wschodnia: Jak fundusze UE zmieniają ten region?

Dużo udało się już zrobić. Dotychczasowe działania przyniosły poprawę warunków do inwestowania w Polsce Wschodniej, stworzyły solidne podstawy dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacji. Region staje się bardziej atrakcyjny, z nowymi miejscami pracy i możliwościami lepszego życia. Jest też chętnie odwiedzany przez turystów. Program przynosi korzyści nie tylko beneficjentom i lokalnym społecznościom, ale również gospodarce całego makroregionu.

Do najważniejszych inwestycji zrealizowanych do tej pory można zaliczyć m.in. te, które usprawniły połączenia między miastami i regionami Polski Wschodniej, rozwinęły zrównoważony i dostępny dla wszystkich transport miejski, poprawiły atrakcyjność inwestycyjną makroregionu i warunki do prowadzenia biznesu oraz zwiększyły potencjał turystyczny wschodnich województw.

Trzecia edycja programu dla Polski Wschodniej nie tylko kontynuuje podjęte przed laty kierunki inwestycyjne, ale także, co ważniejsze, stawia na nowe – związane z wyzwaniami wynikającymi ze zmian rynkowych, środowiskowych, uregulowań Europejskiego Zielonego Ładu czy potrzeby wsparcia turystyki. Wszystko po to, aby makroregion stał się jeszcze bardziej przyjazny do mieszkania, odwiedzania oraz prowadzenia działalności gospodarczej.

Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej, bo tak nazywa się program na lata 2021-2027, obejmą 6 województw. Do dotychczasowych pięciu województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego, dołącza regionalna część województwa mazowieckiego, czyli województwo mazowieckie bez Warszawy i otaczających ją powiatów. Szczególnym wsparciem będą też objęte miasta średnie, tracące funkcje społeczno-gospodarcze. To ośrodki, które w wyniku przemian gospodarczych straciły swoje dotychczasowe przewagi i obecnie doświadczają trudności w dostosowaniu się do nowej rzeczywistości.

Dzięki środkom pozyskanym na inwestycje, małe i średnie przedsiębiorstwa mają szansę zwiększyć konkurencyjność oraz dostosować działalność do nowych wyzwań rynkowych i środowiskowych. Nowością w programie jest pomoc przedsiębiorcom we wdrażaniu gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ). Firmy będą mogły wprowadzić rozwiązania, które pozwolą im nie tylko wyróżnić się na rynku, ale też zaoszczędzić energię i surowce. Sprawią, że produkty będą trwalsze, łatwiejsze do naprawy, a po zużyciu trafią do recyklingu lub ponownego wykorzystania. Mniejsza ilość odpadów i oszczędzanie zasobów naturalnych przyniosą korzyści środowisku.

Nowością jest też wsparcie firm w obszarze automatyzacji i robotyzacji produkcji. Dzięki pozyskanemu dofinansowaniu firmy będą mogły obniżyć wysokie koszty, jakie wiążą się z wdrożeniem tych procesów. Przedsiębiorstwa będą mogły zbudować długookresową strategię rozwoju w tym obszarze oraz podnieść kompetencje zawodowe pracowników. W efekcie, firmy staną się bardziej odporne na zmiany rynkowe, a wprowadzone rozwiązania pozwolą na zwiększenie ich skali produkcji, rentowności, a tym samym konkurencyjności.

Nowym obszarem inwestycji będzie też branża turystyczna. Dzięki pożyczkom dostępnym w programie, firmy z branży turystycznej będą mogły zainwestować w rozwój hoteli, pensjonatów, restauracji, parków rozrywki czy wypożyczalni sprzętu turystycznego. Efektem wszystkich tych działań będzie nie tylko zwiększenie atrakcyjności turystycznej regionu i przyciągnięcie turystów, ale także pozytywny wpływ na sytuację gospodarczą lokalnych społeczności, w tym stworzenie nowych miejsc pracy.

Tak jak w poprzednich latach, firmy będą mogły jeszcze lepiej dostosować swoją ofertę do potrzeb i oczekiwań klientów oraz zwiększyć atrakcyjność oferowanych przez siebie produktów, dzięki wykorzystaniu wzornictwa przemysłowego. Ze wsparcia wciąż będą mogły również skorzystać osoby z pomysłem na innowacyjny biznes typu start-up, które chcą go założyć i prowadzić w Polsce Wschodniej.

Nowością w programie będą również inwestycje w obszarze energii i klimatu. Na dofinansowanie mogą liczyć m.in. operatorzy systemów dystrybucji energii, którzy rozwiną nowoczesne, inteligentne sieci (tzw. smart-grid), służące do podłączania rozproszonych odnawialnych źródeł energii (OZE). Dla mieszkańców oznacza to nie tylko tańszy prąd, ale też bezpieczeństwo dostaw i mniej awarii. To także nowe możliwości dla rozwoju przemysłu w makroregionie i jeszcze większe dla sprawnego przemieszczania się za pomocą "czystej" komunikacji publicznej.

Nowym obszarem wsparcia jest także adaptacja do zmian klimatu, gdzie dofinansowanie skierowane jest na inwestycje związane z zieloną i niebieską infrastrukturą w miastach średnich, np. budowę parków, ogrodów i łąk miejskich. Dla mieszkańców będą stanowić one atrakcyjne tereny rekreacyjne, dadzą cień w upalne dni, przyczynią się do czystszego powietrza. Nowo powstające miejsca przede wszystkim pomogą zwiększyć odporność miast na skutki zmian klimatycznych, takich jak susze czy nadmierne ulewy. Tereny zielone ułatwią wsiąkanie wody w grunt w czasie intensywnych opadów i zapobiegną jej odparowywaniu w czasie upałów. Stworzą też dobre warunki do życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt.

Polska Wschodnia posiada wiele unikalnych i cennych przyrodniczo terenów, które podlegają ochronie. Dlatego program będzie wspierać inwestycje nastawione na czynną ochronę przyrody i różnorodności biologicznej w obszarach NATURA 2000. Dofinansowane projekty będą zakładały m.in. tworzenie korytarzy ekologicznych, którymi przemieszczają się zwierzęta. Przyczynią się też do zmniejszenia negatywnego wpływu turystyki na obszary chronione. Dofinansowane będą także działania edukacyjne oraz promujące postawy proekologiczne, które pomogą zwiększyć świadomość społeczeństwa na temat celów i znaczenia ochrony przyrody. Dzięki wsparciu programu, w parkach narodowych powstaną nowoczesne centra edukacyjne.

Miasta w dalszym ciągu będą mogły liczyć na dofinansowanie projektów dotyczących zrównoważonej mobilności miejskiej, usprawniających przemieszczenie się po mieście, na terenach podmiejskich, a także poza nimi. Pieniądze otrzymają m.in. na inwestycje, które połączą niskoemisyjny transport publiczny – miejski i dalekobieżny – z ruchem pieszym i rowerowym. Pozyskane dofinansowanie miasta przeznaczą na zakup ekologicznych pojazdów transportu zbiorowego, takich jak tramwaje, trolejbusy, autobusy elektryczne i wodorowe. Powstaną też nowoczesne centra przesiadkowe, łączące komunikację miejską z podmiejską i dalekobieżną. Mieszkańcy zyskają nowe drogi rowerowe, zmodernizowane stojaki, wiaty rowerowe czy stacje samoobsługowych napraw rowerów. Wszystkie te zmiany będą sprzyjać podróżom rowerami i komunikacją miejską i w efekcie pomogą zmniejszać zanieczyszczenia powietrza i hałas. Co ważne – inwestycje w tym obszarze będą mogły realizować nie tylko miasta wojewódzkie, ale również miasta średnie.

Program kontynuuje także wsparcie inwestycji mających na celu poprawę dostępności drogowej i kolejowej Polski Wschodniej. Inwestycje drogowe pomogą lepiej powiązać drogi wojewódzkie z siecią dróg europejskich oraz zapewnią lepszy dostępów do kluczowych węzłów logistycznych. Planowane obwodnice poprawią komfort życia mieszkańców, bezpieczeństwo ruchu, pomogą zmniejszyć uciążliwości związane z ruchem tranzytowym – emisję zanieczyszczeń i hałas. Środki programu nadal będą też wspierać rozwój połączeń kolejowych – modernizację linii kolejowych, poprawę ich parametrów technicznych oraz infrastruktury obsługi podróżnych – stacji, przystanków i dworców kolejowych. Wszystkie obiekty będą dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, umożliwią też dogodne przesiadki na inny rodzaj transportu, np. autobus. Modernizacja linii wpłynie korzystnie nie tylko na przewozy osobowe, ale też towarowe, umożliwiając przeniesienie części transportu z dróg na tory. Na rozwoju transportu kolejowego i ograniczeniu ruchu samochodowego zyska również środowisko.

Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej to też nowe wsparcie dla turystyki. Program umożliwi stworzenie specjalnej oferty turystycznej – ponadregionalnych szlaków, które połączą unikatowe walory przyrodnicze, kulturowe czy historyczne poszczególnych województw Polski Wschodniej. W ramach projektów powstaną też cyfrowe narzędzia, które między innymi umożliwią udostępnianie oferty i jej obsługę online. Zyskają miłośnicy turystyki aktywnej: rowerowej, kajakowej, kamperowej. Nowe szlaki przyniosą także korzyści dla lokalnych społeczności – stworzą nowe możliwości spędzania wolnego czasu oraz lepsze warunki do rozwoju lokalnych biznesów i tworzenia miejsc pracy. Całość działań będzie realizowana z poszanowaniem środowiska naturalnego – zapewni rozwój turystyki, który nie będzie szkodził przyrodzie. Za realizację tych inwestycji odpowiedzialne będą samorządy w partnerstwie z innymi podmiotami.

Wszystkich zainteresowanych ofertą programu zachęcamy do regularnego odwiedzania poświęconej mu strony internetowej. Poza ogólnymi informacjami, w serwisie można znaleźć m.in. szczegóły planowanych naborów oraz kryteria wyboru projektów.