Państwowa Komisja Wyborcza nie określi wzoru oświadczenia lustracyjnego

Stanowisko związane jest z majowym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym ustawy lustracyjnej i jego skutkami prawnymi dla spraw wyborów.

Trybunał zakwestionował wówczas m.in. wzór załącznika do oświadczenia lustracyjnego, gdzie wymieniano poszczególne kategorie współpracy ze służbami PRL, do których dana osoba miała się przyznawać (ale ich nie definiowano).

Oznacza to, że nowe oświadczenia nie mogą być składane. Za niekonstytucyjną TK uznał ponadto sankcję w postaci utraty mandatu za niezłożenie oświadczenia przez osobę wybraną w wyborach powszechnych i będącą w trakcie kadencji.

W ubiegłym tygodniu Fundacja Helsińska w liście do prezydenta, marszałków Sejmu i Senatu, premiera, prezesa TK, przewodniczącego PKW oraz do RPO, napisała, że PKW mogłaby określić wzór oświadczenia lustracyjnego, by umożliwić przeprowadzenie wyborów parlamentarnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich dr Janusz Kochanowski, odnosząc się do propozycji Fundacji, napisał, że budzi ona poważne wątpliwości co do zgodności z obowiązującym prawem. Zdaniem RPO, nie jest możliwe, by PKW określiła wzór oświadczenia lustracyjnego, bo charakter prawny formularzy wydawanych przez Komisję jest inny, niż wzoru oświadczenia.

W stanowisku PKW podkreślono, że "Państwowa Komisja Wyborcza nie podziela poglądów wskazujących na możliwość samodzielnego określenia przez Komisję wzoru oświadczenia lustracyjnego i wzoru o uprzednim złożeniu takiego oświadczenia do czasu ustawowego ich ustalenia, albowiem nie pozwalają na to przepisy kompetencyjne Komisji określone w ustawach wyborczych".

Brak wzoru oświadczenia lustracyjnego po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który zakwestionował dużą część ustawy lustracyjnej, RPO uznał wcześniej za jedną z przeszkód do przeprowadzenia ewentualnych przedterminowych wyborów parlamentarnych. Zdaniem RPO, brak wzoru oświadczenia uniemożliwia jego złożenie Komisji Wyborczej przez kandydata w wyborach.

W swoim stanowisku PKW przypomina jednocześnie, że obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego mają nie tylko kandydaci na posłów i senatorów, ale także urodzeni przed 1 sierpnia 1972 roku kandydaci na radnych, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Oświadczenie - zdaniem PKW - powinno być dołączone do zgłoszenia danej osoby jako kandydata.

PKW podkreśla w swoim stanowisku, że osoby kandydujące do organów jednostek samorządu terytorialnego mają obowiązek złożenia oświadczenia lustracyjnego (informacji o uprzednim złożeniu oświadczenia) od dnia wejścia w życie przepisów ustawy lustracyjnej, a więc również w przypadku zarządzanych i przeprowadzanych obecnie wyborów uzupełniających do rad gmin oraz wyborów przedterminowych wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

"Brak złożenia takiego dokumentu przez osobę kandydującą stanowiłby podstawę do odmowy przez właściwą terytorialną komisję wyborczą zarejestrowania tej osoby jako kandydata na radnego lub wójta (burmistrza, prezydenta miasta)" - czytamy w stanowisku PKW.

PKW analizując stan prawny po wyroku Trybunału Konstytucyjnego uznała, że brak ustawowo określonego wzoru oświadczenia lustracyjnego nie może prowadzić do zaniechania przeprowadzenia wyborów samorządowych w ustawowo określonych sytuacjach i określonym terminie.

"Stanowisko wydaje się znajdować potwierdzenie w tezach uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, co pozwalałoby na jego zastosowanie w wyborach parlamentarnych, gdyby do czasu ich zarządzenia kwestia wzorów oświadczeń lustracyjnych nie została ustawowo uregulowana" - napisano w dokumencie PKW.