Opuszczony kościół w Żeliszowie

Unikatowy w światowej skali kościół ewangelicki niszczeje na Dolnym Śląsku. Wybudowany w 1797 roku do wojny działał jak na świątynię przystało, czyli był miejscem modlitw. Po wojnie stopniowo następował proces degradacji.

Prawdopodobnie (historycy nie mają co do tego pewności) świątynię zaprojektował znany architekt Carl Gotthard Langhans, autor słynnej Bramy Brandenburskiej. Obiekt znalazł się na liście dziewięciu najciekawszych opuszczonych miejsc na świecie, obok belgijskiego Zamku Mirandy czy australijskiej Zatoki Homebush.

Aż trudno uwierzyć, że kiedyś kościół był urządzony z przepychem niczym pałac. Dziś to kompletna ruina. Aktualny stan kościoła jest bardzo zły, budowla grozi zawaleniem a jednak... nadal jest piękna, co skrzętnie wykorzystują nowożeńcy z całej Europy, którzy chętnie przyjeżdżają robić tu sesje ślubne. Kościółek stanowi także łakomy kąsek dla filmowców.

Oto najpiękniejsza ruina w Polsce i jej historia.

(WP.PL/www.twojedziedzictwo.pl/meg)

Osiemnastowieczna budowla stoi w Żeliszowie - wsi leżącej dziewięć kilometrów na południowy wschód od Bolesławca, która do 1945 roku nosiła nazwę Giersdorf.

Ewangelicki kościół z klasycystycznym wnętrzem o rzadko spotykanej urodzie jest uważany - przez świadomych w ogóle jego istnienia - za jedną z najpiękniejszych i najciekawszych świątyń na Dolnym Śląsku. Dlaczego?

To, co sprawia, że świątynia jest wyjątkowa to przede wszystkim jej kształt. Wzniesiono ją bowiem na planie elipsy.

Wokół wnętrza kościoła biegną balkony, wsparte na stiukowych kolumnach. Strzelisty hełm zdobiący wieżę posiadał na szczycie "jabłko", umieszczone poniżej krzyża. Kryło ono niegdyś w środku dokumenty z epoki, używany bilon i banknoty oraz inne pamiątki historyczne.

W świątyni znajdowały się niegdyś białe podłogi, wielkie kryształowe żyrandole oraz miejsca siedzące na dwóch okazałych balkonach, na których mogło pomieścić się aż 4 tysiące osób.

W roku 1872 do "spłaszczonej rotundy" dobudowano wysoką, charakterystyczną piaskowcową wieżę dzwonniczą. Zaprojektował ją znany architekt Peter Gansel - autor kilku podobnych kamiennych konstrukcji, między innymi stojącej także przy obecnym kościele Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Bolesławcu.

Niestety, ta wyjątkowo oryginalna "rotunda" stanowi dzisiaj kompletną ruinę, a przylegającą do niej wieżę już dawno pozbawiono smukłego dachu.

Wnętrze kościoła jest obecnie całkowicie ogołocone z wszelkiego wyposażenia i sprzętów. Będąca w doskonałym stanie zaraz po wojnie budowla, niszczała stopniowo przez ponad pół wieku. Dziś ze względu na zagrożenie zawaleniem wchodzenie do niej wiąże się z wielkim niebezpieczeństwem.

Od wielu lat w internecie krążyły zapierające dech w piersiach zdjęcia wnętrza, ale dopiero krótka animacja Patryka Kiznego "The Chapel" spowodowała wzrost popularności i zainteresowanie się losem kościółka przez Fundację Twoje Dziedzictwo. Ostatecznie fundacja przejęła kościół i zapoczątkowała zbiórkę pieniędzy na remont.

Fundacja w planach ma udostępnienie kościoła dla turystów, stworzenie w niej miejsca na koncerty, wystawy, przedstawienia teatralne. Aby to się powiodło potrzebne są fundusze na remont kapitalny, który przywróci mu dawną świetność.

Do końca roku fundacja zamierza zabezpieczyć dach, być może jest to ostatni moment przed jego zawaleniem.

- Trzeba zabezpieczyć dach, bo kolejnej zimy pokrycie już nie wytrzyma - mówi Krzysztof Buchowski, wolontariusz fundacji, który mieszka naprzeciw kościoła i codziennie widzi jego postępującą degradację.

W tej chwili do kościółka przyjeżdżają przede wszystkim zainteresowane specyficznym klimatem pary młode i to nie tylko z Polski, ale z całej Europy. Są także grupy filmowe, muzyczne, czy miłośnicy miejsc opuszczonych.