Okrągły Stół: 30. rocznica historycznych obrad. Kto w nich uczestniczył i czym skutkowały?

Okrągły Stół. Geneza oraz uczestniczy obrad

Fala strajków, jakie wybuchły wiosną i latem 1988 r. w polskich zakładach i przedsiębiorstwach m.in. Stoczni Gdańskiej, Hucie Stalowa Wola oraz Hucie im. Lenina w Krakowie, pośrednio doprowadziły do podjęcia próby porozumienia władz komunistycznych i opozycji.

16 września 1988 r. rozpoczęły się rozmowy w Magdalence. Były to rozmowy władz państwowych z przedstawicielami ruchu solidarnościowego i Kościoła, podczas których jednym z głównych zagadnień była kwestia legalizacji Solidarności. Podczas serii spotkań, w których brali udział m.in. Lech Wałęsa (przewodniczący NSZZ "Solidarność") i Czesław Kiszczak (ówczesny minister spraw wewnętrznych) uzgodniono również termin, procedurę i zakres obrad Okrągłego Stołu.

Negocjacje Okrągłego Stołu prowadzone były od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 r. W obradach udział brali przedstawiciele władzy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, demokratycznej opozycji oraz strony kościelnej (przedstawiciele Kościoła katolickiego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego).

Obrady Okrągłego Stołu toczone były w trzech głównych zespołach: ds. gospodarki i polityki społecznej (13 posiedzeń), ds. pluralizmu związkowego (10 posiedzeń) oraz ds. reform politycznych (9 posiedzeń).

Uczestnicy obrad plenarnych Okrągłego Stołu

Strona opozycyjno-solidarnościowa m.in.:

• Tadeusz Mazowiecki
• Lech Wałęsa
• Jacek Kuroń
• Lech Kaczyński
• Stefan Bratkowski
• Bronisław Geremek
• Władysław Frasyniuk
• Adam Michnik

Strona rządowo-koalicyjna m.in.:

• Czesław Kiszczak
• Stanisław Ciosek
• Aleksander Kwaśniewski
• Leszek Miller
• Aleksander Gieysztor

Obserwatorzy kościelni:

• ks. Bronisław Dembowski
• bp Janusz Narzyński
• ks. Alojzy Orszulik

Rzecznicy prasowi:

• Janusz Onyszkiewicz (strona opozycyjno-solidarnościowa)
• Jerzy Urban (strona rządowo-koalicyjna)

Okrągły Stół – postanowienia i skutki

Obrady Okrągłego Stołu w głównej mierze doprowadziły do transformacji ustrojowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a także wolnych wyborów do Sejmu i Senatu tzw. wyborów czerwcowych.

Główne postanowienia Okrągłego Stołu:

• Utworzenie urzędu Prezydenta PRL, wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 6-letnią kadencję.
• Kwotowe wybory do Sejmu – 65% miejsc zagwarantowanych dla: PZPR, ZSL i SD (60%) oraz dla prokomunistycznych organizacji katolików – PAX, UChS i PZKS (5%). Pozostałe 35% miejsc miało być wybranych w wolnych wyborach kandydatów bezpartyjnych.
• Utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów.
• Zwiększenie roli Sejmu jako naczelnego organu państwa, likwidacja Rady Państwa.
• Większe kompetencje Trybunału Konstytucyjnego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Zmiana prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiła rejestrację m.in. NSZZ „Solidarność”.
• Dostęp opozycji do mediów.