Afganistan 1979-89
Komuniści sprawowali władzę w Afganistanie od przewrotu wojskowego z 17 lipca 1973 r. Proklamowano komunistyczną republikę, której prezydentem został generał Muhammad Daud Chan, szwagier urzędującego dotąd króla Zahir Szaha.
Polityka prowadzona przez nowego prezydenta przestała podobać się na Kremlu dwa lata po przewrocie. Przywódca nie chciał utrzymywać kraju w ścisłej zależności od ZSRR, zaczął zawierać umowy gospodarcze z krajami Zachodu, Indiami i Iranem, nie zrywając jednak współpracy z Moskwą. W 1978 r. dokonano kolejnego wspieranego przez Kreml przewrotu. Muhammad Daud zginął razem z całą rodziną 30 kwietnia podczas szturmu jednostek KGB na pałac prezydencki.
Tego samego dnia radykalny komunista Mohammed Taraki utworzył nowy rząd, który natychmiast rozpoczął ścisłą współpracę z ZSRR i sowietyzację kraju. Nachalna propaganda, niszczenie tradycyjnych więzi społecznych i walka z religią spotkały się z silnym oporem społecznym. Sytuację pogarszały nieudane reformy, powodujące m.in. głód.
Odpowiedzią władz na społeczny sprzeciw był masowy terror. W wyjątkowo okrutnym ludobójstwie zginęło ok. 100 tys. ludzi, w tym intelektualna elita kraju. Pół miliona Afgańczyków uciekło za granicę. Mordowano również wewnątrzpartyjną opozycję, zginął m.in. premier Nur Muhammad Taraki.
Masakry dokonywane przez reżim spowodowały szybki przyrost szeregów opozycji i partyzantów, stawiających jeszcze bardziej zaciekły opór. W 1979 r. sytuacja wymknęła się spod kontroli komunistycznych władz.
Na wielokrotne prośby o pomoc, Moskwa odpowiedziała w nocy z 24 na 25 grudnia. Oddziały powietrzno-desantowe zajęły lotniska w Kabulu i Bagramie. 26 grudnia granicę z Afganistanem przekroczyły kolejne jednostki radzieckie. Następnego dnia oddział specjalny KGB zabiły przywódcę państwa - Hafizullaha Amina, który kilka miesięcy wcześniej wydał rozkaz zamordowania premiera Nur Muhammada Tarakiego. Sowieci zastąpili go swoim zaufanym człowiekiem Babrakiem Karmalem.
Rozpoczęła się trwająca 10 lat krwawa wojna, która wyniszczyła kraj i pozbawiła życia 1,5 mln Afgańczyków - ofiarami była głównie ludność cywilna. Do 15 lutego 1989 r. przez jednostki radzieckie interweniujące w Afganistanie przeszło 620 tys. ludzi. W szczytowym momencie - w 1987 r. w Afganistanie stacjonowało według różnych źródeł od 120 do 200 tys. żołnierzy.
Na zdjęciu: oddział specnazu w Afganistanie, rok 1988.