W obronie wolności polskiej szlachty
W nocy z 18 na 19 maja 1792 r. przywódcy magnackiego obozu republikańskiego zawiązali konfederację targowicką, oficjalnie stawiając sobie za cel obronę szlacheckiej wolności. Była to odpowiedź na uchwaloną rok wcześniej Konstytucję 3 maja, która według autorów spisku, "wydarła im wolność".
W praktyce decyzja o zawiązaniu konfederacji została podjęta 27 kwietnia w Petersburgu. Autorem deklaracji był szef kancelarii księcia Grigorija Potiomkina, generał Wasilij Stiepanowicz Popow. Spiskowcy ogłosili konfederację w miasteczku Targowica, znajdującym się przy granicy z Rosją. Tego samego dnia, w obronie "zagrożonej wolności polskiej szlachty", na ziemie Rzeczpospolitej wkroczyła 100-tysięczna armia rosyjska.
24 lipca do konfederacji przystąpił Stanisław August Poniatowski. Na jego rozkaz, 25 lipca polskie wojska przerwały walkę.
Interwencja pozwoliła Katarzynie II wstrzymać reformy, które mogły doprowadzić do umocnienia Rzeczpospolitej. Rok później Rosja i Prusy dokonały II rozbioru Polski.
Na zdjęciu: fragment portretu Katarzyny II autorstwa Fiodora Rokotowa.