23 lipca 1944 roku Armia Czerwona zajęła obóz na Majdanku, uwalniając około tysiąca więźniów. W przeddzień wejścia Rosjan, Niemcy zamordowali 800 więźniów Zamku Lubelskiego.
Majdanek był drugim co do wielkości po Oświęcimiu, niemieckim obozem zagłady w Europie. Przebywało w nim blisko pół miliona więźniów 50 narodowości. Liczbę pomordowanych ocenia się na około 250 tysięcy. Nie wiadomo dokładnie ile osób zginęło w obozie, gdyż do komór gazowych trafiali nie tylko chorzy i wyniszczeni niewolniczą pracą więźniowie obozu, ale i całe transporty, których nie rejestrowano w ewidencji.
Najliczniejszą grupą więźniów Majdanka byli Żydzi i Polacy. W czerwcu 1943 znaleźli się tu mieszkańcy warszawskiego i białostockiego Getta oraz ofiary niemieckiej pacyfikacji Zamojszczyzny.
W styczniu 1943 do Majdanka dotarł pierwszy transport mieszkańców z "aryjskiej" strony Warszawy - osoby te aresztowano w ulicznych "łapankach" 16, 17 i 18 stycznia 1943. Później zorganizowano jeszcze kilka takich transportów. Podczas największej egzekucji 3 listopada 1943 roku hitlerowcy rozstrzelali na Majdanku 18 tysięcy Żydów.
Obóz koncentracyjny na Majdanku powstał z rozkazu Heinricha Himmlera w lipcu 1941 roku, początkowo jako obóz jeniecki, później w 1943 roku zmieniono nazwę na "obóz koncentracyjny".
Pierwszej masowej egzekucji w Majdanku dokonano już w grudniu 1941 - rozstrzelano wówczas 2 tysiące jeńców radzieckich. Po roku działalności na terenie obozu przebywało 150 tysięcy więźniów, zaś plany rozbudowy przewidywały jednorazowe przyjęcie 250 tysięcy więźniów. W czerwcu 1942 uruchomiono pierwsze krematorium. Obóz w Majdanku miał 6 podobozów: w Bliżynie, Budzyniu, Lublinie, Puławach, Radomiu i Warszawie.
Bezpośrednio po zajęciu obozu przez Armię Czerwoną przetrzymywano w nim żołnierzy Armii Krajowej zsyłanych w głąb Związku Radzieckiego. Po wojnie z ponad 1200-osobowej załogi Majdanka ukarano tylko kilkadziesiąt osób. Reszta - ukrywając swą tożsamość - uniknęła sprawiedliwości, bądź też ich zbrodnie zostały przedawnione.
Na terenie dawnego obozu działa Państowe Muzeum Majdanka, które gromadzi eksponaty, prowadzi archiwum i badania naukowe. W muzeum odbywają się lekcje muzealne, spotkania z byłymi więźniami, odczyty i projekcje filmów. (aso)
