Konflikt Indii i Pakistanu. Historia, przyczyny i przebieg konfliktu. Co warto wiedzieć?

Konflikt Indii i Pakistanu to temat, który cyklicznie powraca na pierwsze strony światowych mediów. Od czasu podziału Indii Brytyjskich po upadku imperium brytyjskiego, oba państwa – Indie i Pakistan – uwikłane są w brutalny i skomplikowany spór o region Kaszmiru. Na przestrzeni dekad doszło do kilku wojen indyjsko-pakistańskich, licznych ataków terrorystycznych, oskarżeń o łamanie praw człowieka, a także napięć wokół Traktatu o Wodach Indusu. Do tego dochodzą fundamentalne różnice religijne między muzułmanami a hindusami, zaostrzane przez ekstremizmy i populizm po obu stronach. Co warto wiedzieć o tym konflikcie?

Co warto wiedzieć o konflikcie Indii i Pakistanu?

• Spór rozpoczął się po podziale Indii Brytyjskich na Indie i Pakistan. Głównym punktem zapalnym stał się region Kaszmiru – zamieszkany przez muzułmanów, ale rządzony przez hinduskiego maharadżę.
• Wojny indyjsko-pakistańskie - doszło do kilku wojen: 1947–1948, 1965, 1971 i 1999. Każda z nich pogłębiała wrogość i brak zaufania między krajami.
• Religijna i tożsamościowa różnica: Indie – państwo świeckie z przewagą hindusów, Pakistan – kraj muzułmański. Kaszmir jako region z muzułmańską większością pozostaje punktem spornym.
• Traktat o Wodach Indusu (1960): miał regulować podział wód między oba państwa. W ostatnich latach Indie zawiesiły jego obowiązywanie, co Pakistan uznał za zagrożenie.
• Zarzuty o terroryzm i separatyzm: Indie oskarżają Pakistan o wspieranie grup terrorystycznych działających w Kaszmirze, np. Lashkar-e-Taiba. Kluczowe incydenty to atak w Uri (2016) i zamach w Pulwama (2019).
• Geopolityczne znaczenie regionu: Kaszmir graniczy z Chinami i Afganistanem, co nadaje mu strategiczne znaczenie. Obie strony posiadają broń jądrową, co czyni konflikt wyjątkowo groźnym.
• Najnowsza eskalacja – maj 2025: Indie przeprowadziły operację "Sindoor" – precyzyjne uderzenia w cele terrorystyczne w Pakistanie, w odpowiedzi na zamach w Pahalgam. Pakistan zapowiedział odwet.
• Reakcja międzynarodowa: ONZ, USA, Chiny i inne państwa wezwały do deeskalacji. Obawy budzi ryzyko konfliktu nuklearnego.
• Cele obu państw: Indie: Obrona integralności terytorialnej i bezpieczeństwa. Pakistan: Wsparcie dla muzułmanów w Kaszmirze i sprzeciw wobec dominacji Indii.
• Kaszmir – najbardziej zmilitaryzowany region świata: Ciągła obecność wojsk, kontrole i starcia – sytuacja humanitarna w regionie pozostaje napięta.

Konflikt Indii i Pakistanu to jeden z najdłużej trwających sporów międzynarodowych, którego korzenie sięgają 1947 roku, kiedy to Wielka Brytania zakończyła swoje panowanie nad subkontynentem indyjskim, prowadząc do podziału Indii Brytyjskich na dwa niezależne państwa: Indie i Pakistan. Decyzja ta miała na celu utworzenie dwóch odrębnych państw na podstawie dominujących religii: hindusi mieli zamieszkiwać Indie, a muzułmanie – Pakistan.

Jednakże podział ten nie objął wszystkich terytoriów. Szczególnie problematyczny okazał się region Kaszmiru, którego władca, mimo że był hindusem, rządził terytorium zamieszkałym w większości przez muzułmanów. W obliczu inwazji wspieranych przez Pakistan plemion, maharadża Kaszmiru zdecydował się na przystąpienie do Indii, co wywołało pierwszą wojnę indyjsko-pakistańską w latach 1947–1948. Konflikt ten zakończył się zawieszeniem broni przy udziale ONZ, jednak nie rozwiązał sporu o przynależność Kaszmiru.

Od tego czasu Indie i Pakistan stoczyły kilka wojen, w tym w 1965, 1971 i 1999 roku, z których każda pogłębiała napięcia między państwami. Szczególnie istotne były kwestie dotyczące Traktatu o Wodach Indusu, który regulował podział wód rzeki Indus między oba kraje. W ostatnich latach, w odpowiedzi na eskalację konfliktu, Indie zawiesiły ten traktat, co spotkało się z ostrą reakcją Pakistanu.

Obecnie region Kaszmiru pozostaje jednym z najbardziej zmilitaryzowanych obszarów na świecie, a konflikt między Indiami a Pakistanem nadal stanowi poważne zagrożenie dla stabilności w Azji Południowej.

Konflikt Indii i Pakistanu ma swoje korzenie w skomplikowanej historii subkontynentu indyjskiego, a jego głównym punktem zapalnym pozostaje region Kaszmiru. Poniżej przedstawiam główne przyczyny tego długotrwałego sporu:

1. Podział Indii Brytyjskich i spór o Kaszmir

W 1947 roku, wraz z zakończeniem panowania imperium brytyjskiego, doszło do podziału Indii Brytyjskich na dwa niezależne państwa: Indie i Pakistan. Podział ten opierał się na kryteriach religijnych – hindusi mieli zamieszkiwać Indie, a muzułmanie Pakistan. Jednakże region Dżammu i Kaszmir, zamieszkany w większości przez muzułmanów, rządzony był przez hinduskiego maharadżę, który początkowo nie zdecydował się na przystąpienie do żadnego z państw. W obliczu inwazji wspieranych przez Pakistan plemion, maharadża zdecydował się na przyłączenie do Indii, co wywołało pierwszą wojnę indyjsko-pakistańską w latach 1947–1948. Konflikt ten zakończył się zawieszeniem broni przy udziale ONZ, jednak nie rozwiązał sporu o przynależność Kaszmiru.

2. Różnice religijne i tożsamościowe

Indie są państwem świeckim z przewagą hindusów, podczas gdy Pakistan został utworzony jako państwo dla muzułmanów. Region Kaszmiru, zamieszkany głównie przez muzułmanów, stał się miejscem napięć wynikających z różnic religijnych i tożsamościowych. Pakistan postrzega siebie jako obrońcę praw muzułmanów w Kaszmirze, podczas gdy Indie uważają region za integralną część swojego terytorium.

3. Zasoby wodne i Traktat o Wodach Indusu

Rzeka Indus i jej dopływy są kluczowe dla rolnictwa i gospodarki obu krajów. W 1960 roku podpisano Traktat o Wodach Indusu, który regulował podział wód między Indie a Pakistan. Jednakże w ostatnich latach, w odpowiedzi na eskalację konfliktu, Indie zawiesiły ten traktat, co spotkało się z ostrą reakcją Pakistanu.

4. Wsparcie dla grup separatystycznych i ataki terrorystyczne

Pakistan był wielokrotnie oskarżany przez Indie o wspieranie grup separatystycznych i terrorystycznych działających w Kaszmirze. Przykładem jest atak na bazę wojskową w Uri w 2016 roku oraz zamach w Pulwama w 2019 roku, które doprowadziły do eskalacji napięć i działań odwetowych ze strony Indii.

5. Geopolityka i wpływy zewnętrzne

Region Kaszmiru ma strategiczne znaczenie geopolityczne, granicząc z Chinami i Afganistanem. Chiny kontrolują część Kaszmiru (Aksai Chin), co dodatkowo komplikuje sytuację. Ponadto, zarówno Indie, jak i Pakistan posiadają broń nuklearną, co sprawia, że każdy konflikt między nimi budzi obawy społeczności międzynarodowej.

Konflikt Indii i Pakistanu to nie tylko spór terytorialny o Kaszmir, ale również rywalizacja o wpływy, bezpieczeństwo narodowe i zasoby strategiczne. Oto kluczowe aspekty, które definiują cele obu państw w tym długotrwałym konflikcie:

Indie: obrona integralności terytorialnej i bezpieczeństwa narodowego

Dla Indii Kaszmir jest nieodłączną częścią państwa, a jego utrata byłaby postrzegana jako zagrożenie dla jedności narodowej. Indie oskarżają Pakistan o wspieranie grup terrorystycznych działających w regionie, co zagraża stabilności i bezpieczeństwu kraju. W odpowiedzi na ataki terrorystyczne, takie jak zamach w Pahalgam w kwietniu 2025 roku, Indie przeprowadziły operację "Sindoor", uderzając w cele uznawane za bazy terrorystyczne w Pakistanie.

Pakistan: wsparcie dla muzułmańskiej większości i przeciwdziałanie dominacji Indii

Pakistan postrzega siebie jako obrońcę praw muzułmańskiej większości w Kaszmirze i dąży do umożliwienia mieszkańcom regionu samostanowienia. Islamabad oskarża Indie o łamanie praw człowieka w regionie i domaga się międzynarodowej interwencji. Ponadto, Pakistan obawia się dominacji Indii w regionie, co skłania go do przeciwdziałania wszelkim działaniom, które mogłyby wzmocnić pozycję New Delhi.

Geopolityczne znaczenie regionu

Kaszmir graniczy z Chinami i Afganistanem, co nadaje mu strategiczne znaczenie. Oba kraje obawiają się, że utrata kontroli nad regionem mogłaby wpłynąć na ich pozycję geopolityczną w Azji Południowej. Dodatkowo, obecność broni nuklearnej w obu państwach sprawia, że każdy konflikt w regionie niesie ze sobą ryzyko eskalacji na skalę globalną.

W nocy z 6 na 7 maja 2025 roku Indie przeprowadziły serię precyzyjnych uderzeń rakietowych w ramach operacji "Sindoor", wymierzonych w dziewięć lokalizacji na terytorium Pakistanu oraz w kontrolowane przez Pakistan obszary Kaszmiru. Była to odpowiedź na atak terrorystyczny z 22 kwietnia w Pahalgam, gdzie zginęło 26 osób, głównie hinduskich turystów.

Cele operacji

Indyjskie siły zbrojne skoncentrowały się na infrastrukturze powiązanej z grupami terrorystycznymi, takimi jak Lashkar-e-Taiba i Jaish-e-Mohammed, które według Indii odpowiadają za atak w Pahalgam. Uderzenia miały miejsce m.in. w Bahawalpur, Muridke, Muzaffarabad i Kotli. Indie podkreśliły, że celem były wyłącznie obiekty terrorystyczne, a nie pakistańskie instalacje wojskowe.

Reakcja Pakistanu

Pakistan potępił ataki jako "akt wojny" i zapowiedział zdecydowaną odpowiedź. Według pakistańskich władz, w wyniku nalotów zginęło co najmniej 26 cywilów, a 46 zostało rannych. Dodatkowo, Pakistan twierdzi, że zestrzelił pięć indyjskich samolotów, choć Indie nie potwierdziły tych informacji.

W obliczu eskalacji konfliktu Indii i Pakistanu w maju 2025 roku, społeczność międzynarodowa wyraziła głębokie zaniepokojenie i podjęła działania mające na celu deeskalację napięć między tymi dwoma państwami nuklearnymi.

Organizacja Narodów Zjednoczonych: apel o powściągliwość

Sekretarz generalny ONZ, António Guterres, wyraził głębokie zaniepokojenie działaniami militarnymi Indii na terytorium Pakistanu oraz w kontrolowanej przez Pakistan części Kaszmiru. Wezwał obie strony do zachowania maksymalnej powściągliwości, podkreślając, że świat nie może sobie pozwolić na konfrontację militarną między tymi dwoma krajami posiadającymi broń jądrową.

Rada Bezpieczeństwa ONZ, na wniosek Pakistanu, zaapelowała do Indii i Pakistanu o deeskalację napięć i podjęcie dialogu w celu pokojowego rozwiązania sporu o Kaszmir. Chociaż Pakistan starał się o międzynarodową interwencję, Rada Bezpieczeństwa zasugerowała, że kwestie te powinny być rozwiązane dwustronnie.

Stany Zjednoczone: wezwanie do dialogu

Prezydent USA, Donald Trump, wyraził nadzieję na szybkie zakończenie konfliktu, podkreślając, że Indie i Pakistan walczą od wielu dekad.

Sekretarz stanu USA, Marco Rubio, odbył rozmowy z doradcami ds. bezpieczeństwa narodowego Indii i Pakistanu, wzywając obie strony do utrzymania otwartych linii komunikacyjnych i unikania dalszej eskalacji.

Chiny: apel o spokój i stabilność

Ministerstwo Spraw Zagranicznych Chin wyraziło ubolewanie z powodu ataków Indii na cele w Pakistanie oraz zaniepokojenie rozwojem sytuacji. Pekin wezwał obie strony do zachowania spokoju, powściągliwości i unikania działań, które mogłyby dodatkowo skomplikować sytuację.

Inne reakcje międzynarodowe

W odpowiedzi na eskalację konfliktu, Pakistan zawiesił wydawanie wiz dla obywateli Indii, zamknął swoją przestrzeń powietrzną dla indyjskich linii lotniczych oraz wstrzymał cały dwustronny handel, w tym towary kierowane przez kraje trzecie. Pakistan ostrzegł również, że każda indyjska próba zatrzymania lub zmiany kierunku przepływu wody zostanie uznana za "akt wojny" i spotka się z "pełną siłą w pełnym spektrum" pakistańskiej potęgi narodowej.

Źródła: WP Wiadomości, Do Rzeczy, OkoPress, PISM, Encyklopedia PWN, BBN, GOV