Konflikt o Kaszmir. Napięcia między Indiami a Pakistanem

Geneza konfliktu sięga podziału Indii Brytyjskich w 1947 roku, gdy maharadża Kaszmiru Hari Singh, w obliczu inwazji plemion wspieranych przez Pakistan, podpisał akt przystąpienia do Indii. Wywołało to pierwszą z serii wojen indyjsko-pakistańskich (1947–1948, 1965, 1971, 1999), które ukształtowały podział Kaszmiru na część administrowaną przez Indie (Dżammu i Kaszmir) oraz Pakistan (Azad Kaszmir i Gilgit-Baltistan). Kolejne dekady przyniosły starcia graniczne, wspieranie przez Pakistan ruchów separatystycznych i indyjskie operacje militarne w Dolinie Kaszmiru.

Główne przyczyny sporu to różnice religijne – muzułmańska większość Kaszmiru jest wspierana przez Pakistan, podczas gdy Indie uważają region za integralną część państwa. Niebagatelne znaczenie ma też położenie Kaszmiru, w tym kontrola nad zasobami wodnymi rzek Indus i Dźhelam. Znaczenie geopolityczne potęguje bliskość Chin, które kontrolują Aksai Chin, oraz lodowiec Siachen, najwyżej położone pole bitwy na świecie.

Ostatnie lata przyniosły nowe napięcia. W 2019 roku Indie zniosły autonomię Dżammu i Kaszmiru, co wywołało protesty i pogorszyło relacje z Pakistanem. Atak na turystów w Pahalgam w kwietniu 2025 roku, przypisywany przez Indie wspieranym przez Pakistan bojownikom, doprowadził do kryzysu dyplomatycznego. Indie odpowiedziały zamknięciem granicy, wydaleniem pakistańskich dyplomatów i zawieszeniem Traktatu o Wodach Indusu, kluczowego dla pakistańskiego rolnictwa. Pakistan zareagował ograniczeniem handlu, zamknięciem przestrzeni powietrznej dla indyjskich linii lotniczych i zawieszeniem Porozumienia z Simli.

Militarnie Indie przewyższają Pakistan, dysponując armią liczącą 1,4 mln żołnierzy, budżetem obronnym 81 mld USD i zaawansowanym uzbrojeniem, w tym bronią jądrową. Pakistan, z armią 650 tys. żołnierzy i budżetem 10,4 mld USD, stawia na taktyki asymetryczne i odstraszanie jądrowe, wspierany przez Chiny. Oba kraje unikają pełnoskalowej wojny ze względu na ryzyko nuklearne, ale incydenty graniczne, jak wymiana ognia wzdłuż Linii Kontroli w kwietniu 2025 roku, utrzymują napięcie.

Konflikt ma szersze konsekwencje. Zawieszenie Traktatu o Wodach Indusu grozi kryzysem żywnościowym w Pakistanie, a zamknięcie przestrzeni powietrznej przez oba kraje zakłóca międzynarodowe połączenia lotnicze. Społeczność międzynarodowa, w tym USA, Chiny i ONZ, wzywa do deeskalacji, ale brak konsensusu utrudnia mediacje. Kaszmir pozostaje symbolem nierozwiązanych napięć, gdzie religia, polityka i zasoby naturalne splatają się w jednym z najtrwalszych konfliktów współczesnego świata.