Gruzja: polityczna wojna prezydenta i premiera

W październiku w wyborach parlamentarnych wygrała opozycyjna koalicja Gruzińskie Marzenie, kierowana przez najbogatszego w kraju człowieka Bidzinę Iwaniszwilego. Rządzący dotąd Zjednoczony Ruch Narodowy panującego od 2003 r. prezydenta Micheila Saakaszwilego przegrał z kretesem. Prezydent władzę zachował, ale tylko do jesieni 2013 r., kiedy w Gruzji wybrany zostanie nowy szef państwa.

Saakaszwili i tak nie mógłby ubiegać się o reelekcję - konstytucja ogranicza prezydenckie kadencje do dwóch. Aby dalej panować, już w 2010 r. poprawił konstytucję, która od jesieni 2013 r. przemieni Gruzję z republiki prezydenckiej w parlamentarną, w której rządzić będzie już nie prezydent, lecz premier. Saakaszwili był pewny, że wygra wybory parlamentarne, a kiedy upłynie jego prezydentura, będzie rządził dalej jako premier. Przegrana w wyborach pokrzyżowała jego plany i po raz pierwszy w historii Gruzji skazała ją na roczne rządy prezydenta i premiera, którzy są sobie nieprzyjaźni.

- Wymiana ekipy rządzącej przebiegła pokojowo, ale pokojowe współistnienie prezydenta z premierem już nie za bardzo. Panowie za sobą nie przepadają, prezydentowi zbyt trudno przychodzi rozstawać się z władzą, a premier może zanadto się spieszy, by ją przejąć - mówi politolog prof. Aleksander Rondeli.

Polityczna wojna zaczęła się już kilka tygodni po wyborach, gdy rząd Iwaniszwilego aresztował kilkunastu bliskich współpracowników Saakaszwilego, oskarżając ich o nadużycia władzy, korupcję, łamanie praw człowieka. - Ministerstwa obrony, spraw wewnętrznych, policja, prokuratura i wywiad były filarami panowania Saakaszwilego i rzeczywiście dopuszczały się nadużyć - przyznaje prof. Rondeli. - Po wyborach i zmianie władzy, ludzie sami zaczęli domagać się rozliczenia i ukarania winnych - dodaje.

W grudniu aresztowani zostali kolejni byli ministrowie Saakaszwilego, a po Tbilisi rozeszły się plotki, że następni będą byli premierzy, a kto wie, czy w przyszłości nie sam prezydent. Szef państwa uznał aresztowania za polityczną wendetę. Z trudem tłumiona niechęć między Saakaszwilim i Iwaniszwilim przerodziła się w otwartą wojnę. Prezydent wyzywał przywódców Gruzińskiego Marzenia od dyletantów i małostkowych nieudaczników, gotowych dla własnej satysfakcji popsuć wszystko, co zbudował.

Pod koniec 2012 r. w Tbilisi zaczęto mówić, że Saakaszwili tylko czeka, by zdymisjonować rząd Iwaniszwilego i rozpisać nowe wybory (obowiązująca konstytucja zezwala prezydentowi na rozwiązanie rządu po pół roku od jego utworzenia), wygrać je i zachować władzę.

- Saakaszwili liczy, że może uda mu się skłócić Gruzińskie Marzenie, ale z każdym tygodniem jego szanse na wygranie wyborów maleją. Ludziom spowszedniało to, co zrobił i za co winniśmy mu wdzięczność, i dziś pamiętają byłej partii rządzącej głównie jej arogancję z czasów, gdy sprawowała władzę - mówi prof. Rondeli.

- Wyniki naszego sondażu wskazują, że dziś na partię Saakaszwilego głosowałoby najwyżej 10 proc. wyborców - mówi gruziński politolog Ramaz Sakwarelidze. - Saakaszwili mógłby wygrać wybory tylko fałszując ich wyniki, co łatwiej byłoby mu zrobić, gdyby elekcję przeprowadzał powołany przez niego rząd.

Aby zabezpieczyć się przed groźbą, że prezydent rozwiąże parlament i rząd, i ogłosi nowe wybory, Gruzińskie Marzenie chce wpisać poprawkę do konstytucji gwarantującą, że jeśli prezydent rozwiąże parlament i rząd, nowe wybory przeprowadzi tymczasowy gabinet powołany nie przez prezydenta, lecz przez stary parlament. Iwaniszwili potrzebuje do tego większości dwóch trzecich posłów. - Brakuje mu do tego niewiele - mówi prof. Rondeli.

W 150-osobowym parlamencie Gruzińskie Marzenie ma 82 posłów. Ale pod koniec grudnia razem z nimi za odrzuceniem weta prezydenta, nie zgadzającego się na amnestię dla więźniów, głosowali także posłowie z jego własnej partii. Prędzej więc Gruzińskiemu Marzeniu uda się przeprowadzić w parlamencie procedurę odsunięcia od władzy Saakaszwilego niż prezydentowi ogłosić przedterminowe wybory, wygrać je i zachować władzę.

- Najpewniej nie dojdzie ani do jednego, ani do drugiego - twierdzą zgodnie Aleksander Rondeli i Ramaz Sakwarelidze. - Odebranie Saakaszwilemu prezydentury bardzo by się nie spodobało na Zachodzie, z którym Gruzja chce żyć w przyjaźni - uważa Sakwarelidze. - Dotrwamy do jesieni - mówi Rondeli - czekają nas awantury, ale nie uliczne rewolucje.

Wojciech Jagielski, PAP