Epokowe wydarzenie sprzed 50 lat

12 kwietnia mija 50 lat od epokowego wydarzenia - pierwszego lotu człowieka w kosmos. Pierwszym w historii kosmonautą został Jurij Gagarin. 12 kwietnia 1961 dokonał on pierwszego w historii lotu w przestrzeń kosmiczną. Kierował statkiem kosmicznym Wostok 1, którym raz okrążył Ziemię. Start nastąpił z kosmodromu Bajkonur o godzinie 6.07 czasu uniwersalnego, a o 7.55 nastąpiło lądowanie.

Lot był bardzo ryzykowny, bo typ rakiety, którą wykorzystali Rosjanie był wadliwy i co drugi model miał jakąś awarię. Gagarinowi się udało; jego lot trwał łącznie 108 minut; w tym czasie kosmonauta raz okrążył Ziemię. Lecąc z prędkością ponad 27 tysięcy kilometrów na godzinę przeleciał nad Pacyfikiem, Południową Ameryką, Atlantykiem i nad Afryką. Jego misja wzbudziła emocje na całym świecie, głównie w Związku Radzieckim, gdzie ludzie wylegli na ulice: - Kiedy podali tę informację natychmiast pobiegłam do domu, żeby oglądać telewizję, zapomniałam o wszystkich zmartwieniach, o tym, że w sklepach nic nie było. Byliśmy wszyscy bardzo dumni - wspomina Rosjanka, Olga Sieliewanowa. Pod koniec lotu, na wysokości kilku kilometrów Jurij Gagarin katapultował się, rozwinął spadochron i bezpiecznie wylądował na południowym zachodzie Rosji. Stał się natychmiast sławny; na jego cześć nazywano ulice, place i szkoły. (PAP/IAR/ked)

W 1960 roku w b. Związku Radzieckim rozpoczęto szkolenie pierwszej grupy przyszłych kosmonautów. Należało do niej sześć osób wyłonionych spośród 20 pilotów wojskowych, wyselekcjonowanych wcześniej spośród 2200 kandydatów. Na koniec szkolenia dwoma kandydatami do pierwszego lotu zostali Jurij Gagarin oraz Herman Titow.

Rywalizację ostatecznie wygrał Gagarin i to on został pierwszym człowiekiem w kosmosie. Titowowi przypadła rola drugiego radzieckiego kosmonauty, w kolejnym locie w sierpniu 1961 roku.

Była to jego jedyna wyprawa w kosmos. W czasie lotu Gagarin gwizdał melodię pieśni "Ojczyzna słyszy, Ojczyzna wie", skomponowaną przez Dymitra Szostakowicza. Po powrocie stał się bohaterem Związku Radzieckiego. Pod koniec lat 60. władze radzieckie planowały, aby Jurij Gagarin stał się również pierwszym człowiekiem, który wyląduje na Księżycu. Jednak pierwsza w dziejach ludzkości wyprawa na Srebrny Glob należała w 1969 roku do Amerykanów.

Zanim w kosmos poleciał człowiek, a nawet jeszcze zanim w kosmos wystrzelono pierwszego sztucznego satelitę Ziemi, w przestrzeń kosmiczną wysyłane były różne zwierzęta. Na przykład w 1947 roku Stany Zjednoczone wystrzeliły rakietę V-2, na której zamontowano pojemnik zawierający m.in. muszki owocówki. Rakieta przekroczyła wysokość 100 km, pojemnik spadł na Ziemię na spadochronie, a muszki owocówki przeżyły ten eksperyment. W kolejnych latach Amerykanie wysyłali w kosmos małpy, a Rosjanie psy.

4 października 1957 roku pierwszym sztucznym satelitą Ziemi został radziecki Sputnik 1. Miesiąc później pierwszym psem na orbicie okołoziemskiej została Łajka. Łajka nie przeżyła tego lotu, ale kolejne radzieckie próby wysyłania psów były bardziej udane i psy sprowadzano żywe z powrotem na Ziemię. Dwa udane loty psów z manekinami w marcu 1961 roku pozwoliły ostatecznie na lot Gagarina 12 kwietnia 1961 roku.

Jurij Gagarin urodził się 9 marca 1934 roku we wsi Kłuszyno w obwodzie smoleńskim. Już w młodym wieku interesował się lotnictwem i wstąpił do aeroklubu. W 1957 roku ukończył szkołę lotniczą w Orenburgu. 26 marca 1957 roku wykonał pierwszy samodzielny lot odrzutowcem Mig-15. W 1960 roku został wybrany do grupy pilotów wojskowych przygotowywanych do lotu w kosmos.

Na zdj. dom rodzinny Gagarina.

Po historycznym locie 12 kwietnia 1961 roku stał się sławny na całym świecie i był delegowany w liczne podróże reprezentacyjne do innych krajów. Szkolił kolejnych kosmonautów, a w 1968 roku ukończył Akademię Techniczną Lotnictwa im. N.J. Żukowskiego w Moskwie.

Jurij Gagarin zginął 27 marca 1968 roku w katastrofie lotniczej podczas lotu treningowego.

Imieniem Gagarina nazwano miasto, krater na Księżycu, planetoidę numer 1772. Jego nazwisko nosi też wiele ulic i szkół (również w Polsce). Pierwszy lot oraz sylwetka Gagarina zostały upamiętnione na znaczkach pocztowych wielu krajów świata.

Na zdj. malowanie pomnika Jurija Gagarina w Kazachstanie.

Dla upamiętnienia historycznego wyczynu 12 kwietnia jest obchodzony w niektórych krajach jako dzień kosmonautyki.

Na zdj. obchody 50. rocznicy pierwszego lotu w kosmos w Sankt Petersburgu, w Rosji.

Być może dzień ten zostanie uznany przez ONZ jako Międzynarodowy Dzień Załogowych Lotów Kosmicznych.

(PAP/IAR/ked)