"Dominium et vivificantem" - "O Duchu świętym w życiu Kościoła i świata"

W pierwszej części zatytułowanej: "Duch Ojca i Syna dany Kościołowi" zostały przedstawione etapy i sposoby udzielania Kościołowi i ludzkości Ducha Świętego, który daje życie. Przedmiotem rozważań jest jeden z najistotniejszych momentów historii zbawienia, wieczerza paschalna, podczas której Jezus zapowiada przyjście Pocieszyciela.

Posłanie Ducha Świętego, związane ze śmiercią i zmartwychwstaniem Chrystusa, nie jest jednak pierwszym posłaniem. Encyklika mówi, że chodzi tu o "nowy początek względem pierwotnego początku zbawczego udzielania się Boga, który łączy się z samą tajemnicą stworzenia". Ponieważ pierwsze udzielenie się Boga natrafiło na grzech, który jest "przeciwieństwem zbawczego udzielania się Boga człowiekowi", dlatego za pośrednictwem Krzyża Chrystusa zostaje udzielony Duch Święty, aby od dnia pięćdziesiątnicy pozostać z Kościołem i w nim, a poprzez Kościół w świecie. W ten sposób, Bóg poprzez udzielenie się w Duchu Świętym, dokonane za pośrednictwem Chrystusa, dał początek nowej epoce, w której wszystkie obietnice zbawienia zmieniły się w pewność.

Druga część encykliki, zatytułowana „Duch, który przekonywa świat o grzechu”, zawiera rozważania na temat działania Ducha Świętego wobec grzechu na świecie. Jednym z istotniejszych stwierdzeń jest to, że "przekonywać świat o grzechu - znaczy wykazywać zło, jakie w nim się zawiera". W sposób szczególny zostało uwzględnione zło grzechu niewiary w zbawcze posłannictwo Chrystusa. Encyklika ukazuje, w jaki sposób Duch Święty daje świadomość grzechu, który polega na odrzuceniu wiary i oddaleniu się przez człowieka od prawdy o Bogu. Duch Święty przekonuje świat, że sprawca wszelkiego zła, Szatan, został osądzony i potępiony. Stąd wypływa dla świata przeświadczenie o sprawiedliwości, to jest o tym, że dobro zwycięży zło. To potrójne przekonywanie: o grzechu, o sprawiedliwości i sądzie, prowadzi do wniosku, że dziełem Ducha Świętego w świecie jest kontynuowanie w nim Chrystusowego dzieła zbawienia.

Trzecia część encykliki zawiera rozważania, których treść wyraża tytuł: „Duch, który daje życie”. Encyklika staje się orędziem wyzwolenia poprzez Ducha Świętego, który daje życie. Głównym motywem obchodów roku dwutysięcznego jest wspomnienie narodzin Chrystusa, który począł się z Ducha Świętego. Jeżeli wcielenie Boga nastąpiło w określonym momencie czasowym, to jednak - stwierdza encyklika - Bóg wcielając się w konkretne człowieczeństwo, jednoczy się w pewien sposób z całą rzeczywistością człowieka i staje się stałym otwarciem się Boga wobec człowieka. Ponieważ wcielenie jest kulminacyjnym punktem samoudzielania się Boga, Duch święty, który tego dokonuje, otwiera człowieka na tę tajemnicę i pobudza go, by wierzył z tym samym posłuszeństwem wiary, z jakim Najświętsza Maryja przyjęła zwiastowanie owej tajemnicy, która za sprawą Ducha Świętego miała się spełnić w jej łonie.

Encyklika wyraża życzenie, by ożywiające działanie Ducha Świętego objawiło się w obecnych czasach w umocnieniu człowieka wewnętrznego, tak człowiek w nowy sposób pojął siebie samego i swoje człowieczeństwo, "by doznał pełnego urzeczywistnienia ów obraz i podobieństwo Boże, jakim człowiek jest od początku".