"Czas używać kija w negocjacjach". Niejasne ustalenia między Ukrainą a Rosją

Po tym, jak delegacje z Rosji i Ukrainy spotkały się w Arabii Saudyjskiej z przedstawicielami amerykańskiej administracji, Biały Dom przekazał, że obie strony zgodziły się na zapewnienie bezpiecznej żeglugi i powstrzymanie się od użycia siły na Morzu Czarnym.

Zarówno Rosja, jak i Ukraina miały też "opracować środki w celu wdrożenia porozumienia prezydenta Trumpa" z prezydentami Rosji i Ukrainy "o zakazie ataków na obiekty energetyczne Rosji i Ukrainy". Dodatkowo USA miały zgodzić się pomóc Rosji "przywrócić dostęp do światowego rynku eksportu produktów rolnych i nawozów, obniżyć koszty ubezpieczeń morskich i poprawić dostęp do portów i systemów płatności za takie transakcje".

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Według Instytutu Studiów nad Wojną (ISW), ocena szczegółów zawieszeń broni w przypadku braku oficjalnie opublikowanych wspólnych tekstów porozumień podpisanych przez Rosję i Ukrainę pozostaje trudna.

"Putin nadal odrzuca proponowane przez Trumpa i Zełenskiego tymczasowe zawieszenie broni na linii frontu, pomimo zgody na jakąś formę zawieszenia broni w przypadku ataków na infrastrukturę energetyczną i na Morzu Czarnym. Uporczywe zwlekanie i nieustępliwość Putina hamują wysiłki Trumpa zmierzające do zapewnienia trwałego i stabilnego porozumienia pokojowego" - zauważają analitycy ISW.

W podobnym tonie wypowiada się Wojciech Jakóbik, analityk z Ośrodka Bezpieczeństwa Energetycznego.

- Należy oceniać efekt rozmów po owocach. A one są takie, że nie ma wspólnego oświadczenia USA i Rosji po rozmowach w Arabii Saudyjskiej. Nie ma żadnego dokumentu, który zostałby podpisany. Są jedynie deklaracje amerykańskiej strony, sygnały z Kijowa i Moskwy. Nie wiadomo jednak czy i na co się umówiono, ponieważ nie ma formalnych ustaleń – mówi WP Wojciech Jakubik.

I jak podkreśla, Rosja odrzuciła wcześniej propozycję zawieszenia broni na froncie, przedstawioną przez USA i Ukrainę.

- Rozmowy dotyczą teraz jakiegoś szczątkowego porozumienia dotyczącego zawieszenia broni w kilku obszarach. Równocześnie słyszymy o kolejnych sprzeciwach Rosji. Chociażby przepadła propozycja ustanowienia niezależnego operatora zaporoskiej elektrowni jądrowej. Rosjanie uznają nadal elektrownię za swoją własność, skoro ją podbili w marcu 2022 r. – przypomina ekspert.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Adam Eberhardt, wicedyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego jest również bardzo sceptyczny wobec ogłoszonych przez Biały Dom ustaleń.

- Do tej pory negocjacje przyniosły pozorne ustępstwo Rosji w postaci obietnicy udrożnienia czarnomorskiego korytarza zbożowego, który od wielu miesięcy jest drożny. Z drugiej strony mamy gotowość do realnych ustępstw USA w sprawie zniesienia sankcji na rosyjskich eksporterów żywności w tym banków, firm i statków oraz w sprawie importu maszyn rolniczych – komentuje dr Adam Eberhardt.

I jak zauważa, porozumienie w zakresie ataków na infrastrukturę energetyczną to gest Putina pod adresem Trumpa.

- Pozwala to Putinowi zachować twarz wobec odmowy wstrzymania walk na 30 dni, o co lobbował Waszyngton. Jest to zarazem w interesie Rosjan, żeby ukraińskie drony nie niszczyły ich rafinerii – mówi WP wicedyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.

Zdaniem gen. Stanisław Kozieja, byłego szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego, w dalszym ciągu jest to "magma niewiadomych".

- Dlatego, że wszystkie trzy strony przedstawiają swoje komunikaty. I nie ma do tej pory żadnego, twardego urobku z negocjacji. Dopóki Trump nie wymusi na Rosji i Ukrainie dwustronnych negocjacji i nie posadzi ich przy jednym stole, nie będziemy mieli żadnych politycznych i realnych skutków tych rozmów – uważa gen. Stanisław Koziej.

W jego ocenie każda ze stron będzie po swojemu interpretowała ustalenia.

- Już po pierwszych, rzekomych uzgodnieniach mieliśmy wzajemne oskarżenia. Tak samo będzie z zawieszeniem broni na Morzu Czarnym i atakami na infrastrukturę energetyczną. To chytra taktyka Putina, polegająca na przeciąganiu tych negocjacji. Tak będzie, dopóki Rosja ma inicjatywę na froncie – uważa były szef BBN.

Wojciech Jakóbik ocenia, że nie ma żadnego porozumienia, a jest za to dużo sprzecznych sygnałów.

- Dominują spekulacje. Usłyszeliśmy o możliwym zniesieniu sankcji wobec Rosji ze strony Białego Domu. Miałoby to w przyszłości umożliwić Moskwie powrót na rynek rolny i rynek nawozów. Tu również nie ma konkretów. Ktoś mógłby podejrzewać, że administracja Trumpa chce ratować Rosję. Albo pokazać, że rozmowy się toczą i będą kontynuowane. I, że jakiś układ jest na dłoni. Ale fakty temu przeczą – twierdzi Wojciech Jakóbik, analityk z Ośrodka Bezpieczeństwa Energetycznego.

Jego zdaniem, Rosja gra na czas.

- Dobrze, że mówi o tym też amerykański prezydent. To by oznaczało, że po tak wielu "marchewkach", czas używać "kija" w negocjacjach. I w końcu wprowadzić nowe sankcje na Moskwę, którymi na początku rozmów groził Donald Trump. To jest ten moment – ocenia Jakóbik.

We wtorek wieczorem Donald Trump oświadczył, że Rosja może celowo opóźniać rozmowy o zawieszeniu broni w Ukrainie i unikać zawarcia porozumienia. - Myślę, że Rosja chce to zakończyć, ale być może gra na zwłokę. Robiłem tak przez wiele lat w biznesie – powiedział prezydent USA w programie "Greg Kelly Reports".

Według dr Adama Eberhardta, dobrze, że Trump zaczął to rozumieć. – To połowa sukcesu. Za tym powinna pójść twarda postawa wobec Putina w negocjacjach – mówi WP wicedyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego.

Podobnego zdania jest gen. Stanisław Koziej.

- Wypada mieć nadzieję, że prędzej czy później Trump zorientuje się jaką grę prowadzi z nim Putin. I będzie chciał pokazać, że się tak łatwo nie da i zacznie wywierać presję na Rosję. Bez tego nic dobrego z tych negocjacji nie wyjdzie – mówi WP gen. Stanisław Koziej, były szef BBN.

I ocenia, że to, co robi Rosja, to jedynie pozorne ruchy.

- Moskwa tak negocjuje, by dać "marchewkę" Trumpowi. I pokazywać mu, że są zainteresowani dalszymi rozmowami. Tyle że w przypadku najważniejszego punktu: zawieszenia broni na lądzie, Kreml milczy. Trudno więc mówić o jakichkolwiek postępach w negocjacjach – uważa były szef BBN.

Były wojskowy podkreśla, że Rosja wybiera sobie z "koszyka całkowitego zakończenia wojny" te propozycje, które są dla niej najwygodniejsze.

- Energetyka jest czułym elementem, bo Ukraina skutecznie ich w tym obszarze atakowała. Morze Czarne – tam z kolei rosyjska flota jest zapędzona w kozi róg ukraińskimi dronami. Takimi ruchami Putin próbuje pozorować zawieszenie broni na froncie. Pozorować. Rosji nie interesuje bezwarunkowe wstrzymanie ognia czy zakończenie wojny – podsumowuje gen. Stanisław Koziej.

Sylwester Ruszkiewicz, dziennikarz Wirtualnej Polski