Bitwa Warszawska 1920. Jak doszło do "cudu nad Wisłą"?

Decydująca bitwa wojny polsko-bolszewickiej - Bitwa Warszawska - odbyła się na przedpolach Warszawy w dniach 13-15 sierpnia 1920 roku. Bitwa, która zdecydowała o zachowaniu przez Polskę niepodległości i uratowaniu Europy przed bolszewizmem, uznawana jest za jedną z najważniejszych w dziejach świata.

Operacja "Wisła" będąca początkiem wojny, rozpoczęła się z rozkazu Włodzimierza Lenina już 18 listopada 1918 roku, zaledwie kilka dni po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Armia Czerwona zamierzała wprowadzić nowy ustrój i podjąć próbę "eksportu" rewolucji na Zachód. Bolszewicy pragnęli uzyskać styczność z Prusami Wschodnimi, żeby mieć wpływ na trwającą w Niemczech rewolucję.

Pokonanie Polski było dla Lenina celem taktycznym - głównym było udzielenie pomocy komunistom, którzy w tym samym okresie próbowali rozpocząć rewolucję w Niemczech i w krajach powstałych z rozpadu Austro-Węgier.

Walki polsko-bolszewickie trwały do października 1919 roku. Przerwane zostały na trzy miesiące przez trwające rozmowy pokojowe, które toczyły się w Moskwie i w Mikaszewiczach na Polesiu. Rozmowy pokojowe były jednak swoistą "zasłoną dymną", gdyż bolszewicy cały czas przygotowywali plany inwazji przeciwko Polsce.

W 1920 roku rząd polski zawarł porozumienie z ukraińskim przywódcom Semenem Petlurą - w zamian za uznanie przez Ukrainę praw Polski do Małopolski Wschodniej (zwłaszcza do Lwowa), Polska uznała rząd Ukraińskiej Republiki Ludowej. Podpisano też wspólną konwencję wojskową. W maju połączone siły polsko-ukraińskie wkroczyły do Kijowa.

W tej sytuacji Armia Czerwona z Michaiłem Tuchaczewskim na czele zdecydowała się zaatakować i zdobyć Warszawę. Armia Siemiona Budionnego zaatakowała Polaków w rejonie Lwowa, a korpus kawalerii Gaj-Chana miał opanować północne Mazowsze - miało to doprowadzić do obtoczenia i pokonania sił polskich.

W czasie, kiedy Armia Czerwona zbierała siły do ostatecznej bitwy, Polacy przegrupowali wojska. Marszałek Józef Piłsudski już na początku lipca planował doprowadzenie do wielkiego starcia. Bitwa Warszawska rozegrana została zgodnie z planem operacyjnym, który na podstawie ogólnej koncepcji Józefa Piłsudskiego został opracowany przez szefa sztabu generalnego gen. Tadeusza Rozwadowskiego, płk Tadeusza Piskora i kpt. Bronisława Regulskiego.

Głównym celem operacji "Bitwa Warszawska", było odcięcie korpusu Gaj-Chana od armii Tuchaczewskiego oraz od zaplecza, a także doprowadzenie do bitwy na przedpolu Warszawy. Operacja składała się z trzech oddzielonych faz: wstępnej, czyli obrony na linii Wieprza, Wkry i Narwi, rozstrzygającej ofensywy znad Wieprza (na północ, na skrzydło sił bolszewickich) oraz wyparcia Armii Czerwonej za Narew, pościgu, osaczenia i rozbicia armii Tuchaczewskiego.

Bitwa Warszawska rozpoczęła się 13 sierpnia 1920 roku walką o przedpole stolicy, m.in. o Radzymin, który kilkanaście razy przechodził z rąk do rąk. Ostatecznie udało się ten teren Polakom utrzymać.

14 sierpnia działania zaczepne na linii Wkry podjęła 5. Armia gen. Władysława Sikorskiego, mająca przeciw sobie siły sowieckie. Ciężkie boje pod modlińską twierdzą zakończyły się polskim sukcesem. Polacy odnieśli zwycięstwo również pod Pułtuskiem i Serockiem.

15 sierpnia żołnierze kaliskiego 203. Pułku Ułanów zdobyli radiostację w Ciechanowie, która służyła Sowietom do utrzymywania łączności z dowództwem w Mińsku. Zadecydowało to o wygranej w Bitwie Warszawskiej, nazywanej "Cudem nad Wisłą" oraz w całej wojnie polsko-bolszewickiej.

Straty w wojnie polsko-bolszewickiej po polskiej stronie wyniosły 4,5 tys. zabitych, 22 tys. rannych i ok. 10 tys. zaginionych osób. Po stronie rosyjskiej - 25 tysięcy zabitych i rannych oraz 66 tys. wziętych do niewoli.