Białoruś. Protesty trwają, ale siły się kończą? "Ludzie są zmęczeni i przestraszeni"

Po ogłoszeniu wyników wyborów prezydenckich Białorusini wyszli na ulice. Protestujący starli się z milicją i wojskiem w Mińsku, Grodnie, Brześciu. Reżim pacyfikował ich gazem łzawiącym, pałkami i gumowymi kulami. Białorusini protestowali w ponad 30 miastach. Przez trzy dni zatrzymano 5000 osób, około 200 zostało rannych.

Ostatnia, środowa noc znów była w Mińsku niespokojna. Jeszcze po północy Biełsat donosił, że OMON wyłapywał demonstrantów schowanych na klatkach schodowych. Wcześniej milicjanci otoczyli ludzi w jednym z parków, strzelali do nich gumowymi kulami. Brutalnie pacyfikowano kolejne osiedla, na których pojawiali się demonstranci.

Czwartek rozpoczął się od pokojowego protestu kobiet, które w Mińsku wspierały rannych i aresztowanych demonstrantów. Znów zaczął działać internet, który wyłączono wkrótce po wyborach. Jednak Białorusini, z którymi udało nam się skontaktować, ostrzegali nas, że każde połączenie z zagranicznego telefonu może oznaczać dla nich kłopoty. Nawet za to władze mogą wytoczyć im proces.

Dlatego zgodzili się na rozmowę anonimowo, za pośrednictwem jednego z komunikatorów. - Ludzie są teraz przestraszeni i zmęczeni. Nie mamy też wystarczających sił, żeby walczyć - mówi nam jedna z mieszkanek Mińska. - Państwowa telewizja nie pokazywała nic z tego, co się działo. Cały czas kłamią. Mam nadzieję, że te protesty przyniosą jakąś zmianę. Ale teraz trudno mi w to wierzyć - martwi się.

Nasza rozmówczyni uczestniczyła w ulicznych protestach. Mówi, że nie były dla niej zaskoczeniem. Spodziewała się zamieszek po wyborach. - Próbowaliśmy nagrywać to, co się działo, ale zabrali nam kamerę. Kiedy robiło się coraz niebezpieczniej, uciekliśmy do przypadkowego bloku. Ludzie otwierali nam swoje mieszkania. Czuliśmy się jak na wojnie - opowiada. - To było najgorsze, co widziałam w życiu. Mam nadzieję, że nie zdarzy się w żadnym innym kraju - dodaje.

W mediach społecznościowych pojawiają się dramatyczne relacje ze środowych protestów. - Wczoraj w Mińsku samochód z moją siostrą i jej mężem został nagle ostrzelany z gumowych kul i staranowany. Zostali zatrzymani i nie mamy pojęcia, gdzie się znajdują. Szukamy ich z całą rodziną i ich dwójką dzieci - napisał reżyser Andrei Kutsila. - Wiemy, że jesteśmy w większości, która jest przeciwko brutalnemu reżimowi, dobro i miłość są po naszej stronie! - dodał.

Wśród zatrzymanych jest również trójka Polaków. Dwóch z nich to polscy studenci. "Pojechał, by wesprzeć duchem swoich przyjaciół Białorusinów. Mam nadzieję, że nic mu nie jest i szybko się do mnie odezwie" - napisała matka jednego z nich. Niezależnie media zaś donoszą, że do tłumienia manifestacji mogła zostać użyta również ostra amunicja.

Kamil Kłysiński z Ośrodka Studiów Wschodnich zwraca uwagę, że protesty w kolejnych dniach były coraz mniej liczne, a milicja stawała się coraz brutalniejsza. - Wszystkie siły porządkowe, nawet drogówka, która była wyjątkowo agresywna, skutecznie pacyfikowały demonstracje - zauważa. - Teraz część ludzi boi się wyjść z domu. Wiele spośród najbardziej aktywnych osób, które potem trudno zastąpić, siedzi w aresztach - dodaje.

- Wydaje mi się, że mamy początek dynamiki spadkowej. Ludzie po się prostu boją, wiele osób nie widzi sensu dalszych walk z siłami porządkowymi. Ale to niezwykle trudna materia do prognozowania, nie wiadomo, co stanie się w najbliższych dniach - stwierdza.

Zdaniem eksperta Łukaszenka walczy obecnie tak, jak umie najlepiej. Czyli siłą. - Cały czas wierzy w siłowe rozwiązania, służby porządkowe dostały przyzwolenie na swoje okrucieństwo. Zachowują się w mocno nieadekwatny sposób, strzelają po oknach domów mieszkalnych, bo ktoś coś krzyknął z balkonu - mówi.

- Celem tych działań jest zastraszenie społeczeństwa. Ale nawet jeśli władzy uda się wygasić teraz protesty, to będzie to tylko i wyłącznie czasowe. Nie rozwiązuje to żadnych problemów, władza nie szanuje obywateli, nie rozmawia z nimi - ocenia.

Protesty mogą słabnąć również z innego powodu. Powyborczy zryw Białorusinów pozbawiony jest liderów, którzy albo są w aresztach, albo uciekli zagranicę. - Protesty są spontaniczne, pozbawione centralnego ośrodka koordynującego - mówi Kłysiński. - W przypadku długich demonstracji mogą spontanicznie wyłonić się liderzy, ale jeżeli protesty wygasną jeszcze w tym tygodniu, to takiego procesu nie będzie - ocenia.

- Jednak w dalszym ciągu zostanie to, co najważniejsze, czyli podłoże społeczne do takich działań. Ludzie będą dalej niezadowoleni, będą tłumili to uczucie w sobie, ale będzie ono stanowiło pole do działania dla innych ruchów politycznych, nowych ruchów i liderów - podsumowuje.