Agata Szczęśniak: rozbawiły mnie zarzuty wobec Grety Thunberg [Opinia]

Ileż to było wychwalania "patriotycznej młodzieży”. I nagle, o zgrozo, młodzi nie chcą mówić o wojnie, o partyzantce, o bitwach z przeszłości. Nie szukają wzorca w książkach o historii, nie oglądają się na Inkę, mają swoje własne bohaterki. Wzięte z teraźniejszości i mówiące o przyszłości. Takie jak Greta Thunberg.

Nie dość, że mają śmiałość zabierać głos w aktualnej debacie, to jeszcze krytykują politycznych przywódców — od prawa do lewa. "Organizujecie trzy nadzwyczajne szczyty w sprawie brexitu i ani jednego nadzwyczajnego szczytu w sprawie załamania klimatu i środowiska" — mówiła Greta Thunberg w kwietniu w Parlamencie Europejskim.

"16-letnia panienka" - pisze protekcjonalnie Łukasz Warzecha, Wojciech Wybranowski odmawia Grecie zdolności samodzielnego osądu: "ofiara lewackiej rewolucji", wytyka się jej, że jest chora (zespół Aspergera to nie choroba) i oczywiście posyła z powrotem do szkoły.
Najwyraźniej Greta nie odrobiła lekcji posłuszeństwa. Jak starszy pan w garniturze daje po łapkach, powinna przecież zamilknąć.

Tak się składa, że Greta odrobiła zupełnie inne lekcje. Mówi to samo, co naukowcy, choćby w opublikowanym niemal przed chwilą raporcie o oceanach.

Ale łatwiej kazać jej zamknąć buzię, niż podyskutować z faktami.

Greta nie maszeruje w rytm niczyich werbli, nie ustawia się w szeregu, nie trzyma żadnych flag na sztorc w towarzystwie identycznie ubranych osób. Przypomina raczej bohaterki nordyckiej literatury, a konkretnie wspaniałej pisarki Astrid Lindgren. Pippi Langstrumpf i Ronję, córkę zbójnika. Niegrzeczne, odważne, żyjące po swojemu.

Przypomina mi się wypowiedź Ronji: "Opowiedz mi o czymś nowym. O czymś, co znasz lepiej niż ja. A jeśli nie znasz, to raczej zamknij się" (Astrid Lindgren, przeł. Anna Węgleńska).

Co takiego, o czym nie wie Greta, mają jej do powiedzenia oburzeni prawicowi publicyści? Czy są w stanie coś dodać do wiedzy uczestniczek Młodzieżowego Strajku Klimatycznego (tak się składa, że to głównie dziewczęta)?

Czy Greta czasem mnie drażni? Tak. Czy z tego powodu wysyłam ją do kąta? Nie. Bywa, że czuję się nieswojo, kiedy oglądam konta uczestniczek Marszów Klimatycznych na Instagramie i kiedy słucham ich wypowiedzi. Tak, są emocjonalne, czasem ponad moją miarę.

Ale wtedy przypominam sobie moje własne zaangażowania z lat nastoletnich — bardzo patriotyczne i bardzo katolickie. Na szczęście nie tępili ich ani rodzice, ani nauczyciele.

Płacz i gniew też mają swoje miejsce w sferze publicznej. Zwłaszcza jeśli są reakcją na systematyczne i wieloletnie pomijanie tematu najwyższej istotności.

Kiedy młodzi opowiadają jakieś dyrdymały o tym, że zbawienie wiedzie przez pełne kieszenie kilku biznesmenów, to są cacy. Kiedy mówią, że musimy założyć cugle wielkim firmom i powstrzymać pogoń za nieustannym wzrostem, są be.

Gdy Janusz Palikot proponował, żeby obniżyć wiek wyborczy do 16. roku życia, był to pomysł interesujący. Kiedy teraz 16-latka mówi: "Musicie nas słuchać – nas, którzy nie możemy głosować. Musicie głosować na nas – na wasze dzieci i wnuki" — trzeba ją uciszyć. Nie mieszaj się do polityki, dziewczynko.

Bawi mnie przy tym to, że co roku w Polsce dziesiątki tysięcy młodych ludzi przystępują do sakramentu bierzmowania. Jest on nazywany "sakramentem dojrzałości katolickiej". Kiedy ta dojrzałość następuje? Ja miałam 15 lat. Katechizm Kościoła katolickiego pisze na temat bierzmowania: "nawet w dzieciństwie człowiek może osiągnąć doskonałość wieku duchowego, o której mówi Księga Mądrości (4, 8)". "Starość jest czcigodna nie przez długowieczność i liczbą lat się jej nie mierzy".

Rozbawił mnie też ten zarzut: Greta nie umie odpowiadać na pytania bez kartki.

Cóż, Greta, zapoznała się z raportami, które niejedna z nas wrzuciła do katalogu "przeczytać później”. Czasem cytuje je dosłownie, a czasem brakuje jej słów. Nie dostaje gotowych przekazów dnia, czasem się denerwuje.

Mówiła o tym dziennikarzowi amerykańskiego magazynu "The Atlantic": "Kiedy jestem otoczona zbyt wieloma ludźmi, wyłączam mój mózg (…) Trudno być w centrum uwagi. Nie lubię tego". Dlaczego zatem to robi? Z powodu czegoś, co jest większe od niej. "Staram się wykorzystać moją pozycję, całą tę uwagę, by zrobić coś dobrego".

Polecam ten tekst autorstwa Robinsona Meyera — napisany jest z dużą empatią, w przeciwieństwie do dużej części publicystyki znad Wisły.

"Ta spontaniczność [Młodzieżowych Strajków Slimatycznych] została pewnie zorganizowana i tą spontanicznością według mnie powinno się zająć Ministerstwo Edukacji i organy ścigania" — powiedział w Radiu Wnet były minister środowiska Jan Szyszko. To brzmi jak groźba wobec młodych ludzi.

Tych gróźb jest więcej.

Dziennikarka BuzzFeed opisuje ataki hejterów na nastoletnie działaczki klimatyczne. 11-latkę Lilly Platt komentujący zaczęli oznaczać w tłitach z pornograficznymi zdjęciami, ośmiolatka Havana Chapman-Edwards dostaje groźby śmierci, rasistowskie wiadomości, nachodził ją też człowiek zidentyfikowany jako przestępca seksualny. 17-letnia Jamie Margolin otrzymuje wiadomości seksistowskie i antysemickie. Takie rzeczy spotykają klimatyczne aktywistki na całym świecie. Ich konta są hakowane albo zalewane nienawistnymi wiadomościami. Nienawistnicy próbują się dowiedzieć, gdzie mieszkają.

Polscy prawicowi publicyści zapisali się do tego światowego klubu.

Jeśli — czego nam nie życzę, ale się spodziewam — hejt wobec nastoletnich aktywistek nasili się też w Polsce, pewnie będą pierwsi w szeregu wzywających do opamiętania. Już widzę te hasła: "krytyka — tak, nienawiść — nie". Będą pamiętać, że to oni dali sygnał do nagonki?

Tymczasem podpisuję się pod słowami Grety Thunberg: "Naprawdę nie rozumiem, dlaczego dorośli spędzają czas, wyśmiewając się i grożąc nastolatkom i dzieciom za propagowanie nauki, kiedy zamiast tego mogliby zrobić coś dobrego".