70 lat temu 2. Korpus Polski wyzwolił Bolonię

Od zdobycia Bolonii swą nazwę wzięła cała bitwa, jednak główne działania bojowe rozgrywały się wcześniej. - Niemcy już od 19 kwietnia rozpoczęli wycofywanie z tego rejonu, ciężkich walk nie było - tłumaczy prof. Henryk Stańczyk z Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Warszawie. - Pierwszy batalion, który wkroczył do centrum nie tyle walczył z Niemcami, co przepędzał ariergardy z miasta. Z tego względu mniej mówi się o poświęceniu czy bohaterstwie żołnierzy. O wiele cięższe walki toczone były w dniach od 9 do 15 kwietnia, kiedy trzeba było przełamywać obronę niemiecką - dodaje.

Zajęcie Bolonii z 20 na 21 kwietnia było wynikiem elastycznej i spontanicznej decyzji - ocenia prof. Michał Polak z Instytutu Polityki Społecznej i Stosunków Międzynarodowych Politechniki Koszalińskiej. - 9. batalion z 3. Dywizji Strzelców Karpackich wkroczył parę minut po godzinie szóstej do miasta. Dotarł do centrum witany owacyjnie przez mieszkańców. Założenie było takie, że to Amerykanie wejdą do Bolonii, stąd spora konsternacja oddziałów amerykańskich, kiedy dwie godziny po oddziałach polskich, dotarli do miasta orientując się, że jest już wyzwolone - mówi.

- Przyszliśmy jak już widniało, pierwsze ulice miasta, mieszkańcy patrzyli na nas z okien - wspominał ks. Rafał Grzondziel, kapelan 9. "Bolońskiego" Batalionu Strzelców. - Kiedy ujrzeli, że to są alianci a nie Niemcy, z miejsca zebrały się tłumy z kwiatami. Bałem się, że w kwiatach może być broń. (...) Przeszliśmy kawałek, ogarnął nas tłum wiwatujących ludzi: Viva Polonia! Viva Polaki! Viva liberatori! - wspomina.

Włoska dziewczyna na czołgu M4 Sherman z ppor. Janem Szatsznajderem, z 1 Pułku Ułanów Krechowieckich, 21 kwietnia 1945 r. fot. NAC

- Generał Clark zaplanował tę operację tak, żeby dokonać dwustronnego obejścia sił niemieckich - tłumaczy prof. Stańczyk. - Chodziło o zniszczenie 10. Armii niemieckiej i założenie kleszczy, miała to być operacja okrążająca. Prawym skrzydłem miała być 8. Armia brytyjska, lewym skrzydłem 5. Armia amerykańska - wyjaśnia historyk.

Żołnierze musieli zmierzyć się z bardzo trudnym terenem. - Półwysep jest dość wąski w tym miejscu, poprzecinany rzekami i rzeczkami. Dlatego też natarcie rozwijało się początkowo wolno. Obszar ten jest bardzo łatwy do obrony - przypomina prof. Polak. - Masa rzek, górzysty teren, strumienie, łatwo zbudować stanowiska obronne. Szalenie trudno podążać przez tak przygotowany przez nieprzyjaciela teren. Straty wynikały z użycia pułapek, min czy nagłego ostrzału - mówi prof. Polak.

Oddziały 2. Korpusu natrafiły na elitarne jednostki niemieckie. - Przed Polakami stała między innymi ta sama 1. Dywizja Strzelców Spadochronowych, która uczestniczyła w głównych działań bojowych na Monte Casino, 4. Dywizja Spadochronowa i 26. Dywizja Pancerna. Nie równocześnie, ale z tymi trzema dywizjami, Polacy musieli się rozprawić i zrobili to - podkreśla Polak.

Historyk zwraca uwagę, że nie uniknięto również i sytuacji tragicznych. - Część oddziałów 3. Dywizji Strzelców Karpackich została zbombardowana przez amerykańskie bombowce na pozycjach wyjściowych przed rzeką Senio. Można sobie wyobrazić jak podziałało to na morale żołnierzy, którzy mieli zaraz nacierać na Niemców - ocenia.

Po zdobyciu Bolonii, Korpusowi Polskiemu gen. Władysława Andersa nie pozwolono postępować dalej. - Tu niestety wkracza polityka. Widać po dowództwie alianckim, że pojawiły się silne obawy, że dobrze radzące sobie oddziały 2. Korpusu, nacierające na północ Włoch aż do granicy z Jugosławią, mogłyby zetknąć się z oddziałami sowieckimi, komunistycznymi. Mogło to mieć, w ocenie aliantów, nieprzewidywalne skutki, dlatego został przerzucony na tyły i to był właściwie koniec działań 2. Korpusu - konkluduje prof. Polak.