60 lat po konferencji Wielkiej Trójki

Liderzy Wielkiej Trójki: Józef Stalin, Harry Truman i Winston Churchill, którego miał później zastąpić nowy brytyjski premier Clement Atlee, spotkali się w pałacu Cecilienhof w Poczdamie, na przedmieściach Berlina.

Przywódcy ustalili m.in., że powstanie Rada Ministrów Spraw Zagranicznych, składająca się z przedstawicieli USA, ZSRR, Wielkiej Brytanii, Francji i Chin, która przygotuje traktaty pokojowe z Włochami, Finlandią, Węgrami, Rumunią i Bułgarią, a po powołaniu nowego rządu niemieckiego - także z Niemcami.

Postanowiono, że Niemcy zostaną podzielone na 4 strefy okupacyjne (Wielka Trójka i Francja) i będą rządzone zgodnie z zasadami "4 d": demilitaryzacji, denazyfikacji (likwidacji partii faszystowskich), demokratyzacji i dekartelizacji. Niemiecka administracja i gospodarka miała znaleźć się pod nadzorem Sojuszniczej Rady Kontroli. Zapowiedziano schwytanie i ukaranie zbrodniarzy wojennych; zobowiązano też Niemcy do wypłaty reparacji wojennych zwycięzcom i krajom okupowanym.

Istotnym punktem obrad była sprawa polska. Przedstawiciele mocarstw ustalili, że Polska będzie zarządzać ziemiami na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej oraz częścią Prus Wschodnich. ZSRR otrzymała część Prus Wschodnich z Królewcem. Jednocześnie wielkie mocarstwa podjęły decyzję o wysiedleniu ludności niemieckiej z ziem, które przyznano Polsce (także z Czechosłowacji i Węgier). Przedstawiciele mocarstw uznali też Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej.

Ustalono również sprawy m.in. odszkodowań wojennych, które miały spłacać Niemcy. Odszkodowania dla Polski miał ściągać Związek Radziecki ze swej strefy okupacyjnej. Miały to być odszkodowania dla państwa, a nie dla poszczególnych obywateli.

Konferencja sankcjonowała zdobycze ZSRR będące efektem Paktu Ribbentrop - Mołotow z 1939 roku, pozostawiając ZSRR zagarnięte w 1939 wschodnie obszary Polski oraz w 1940 - kraje bałtyckie i część Rumunii - łącznie około 500 tys. km kw.

Decyzje mocarstwa światowych, które zapadły na konferencjach w Jałcie (w lutym 1945 roku) i w Poczdamie, oznaczały dla Polski - poza ogólnym uzależnieniem od ZSRR - przesunięcie granic na zachód o 250-300 km. W ostatecznym bilansie Polska, która była czwarta siłą koalicyjną w Europie, straciła 73 tys. km kw. swojego terytorium; (skurczyło się z 385 tys. km do 312 tys. km). Ponadto przesunięcie granic stworzyło konieczność przemieszczenia milionów ludności - polskiej z terenów wschodnich, niemieckiej z naszych ziem zachodnich.

Zaledwie kilkanaście miesięcy po konferencji poczdamskiej, która zakończyła się 2 sierpnia 1945 roku, stosunki między mocarstwami zachodnimi a ZSRR zaostrzyły się. Rozpoczęła się trwająca ponad 40 lat zimna wojna. Jej symbolem stał się mur berliński.