3‑latek chce skoczyć z okna i latać - jak go powstrzymać?
Chce wyskoczyć z okna i latać jak batman, podpala zapałkami zabawki, kradnie tacie papierosy - na takie pomysły wpada w różnym wieku dziecko. Każdy z rodziców musi albo będzie musiał stawić temu czoła. Wychowanie pociechy to najtrudniejsza praca, jaką można sobie wyobrazić. Ale spokojnie - radzą psychologowie - ze wszystkim można sobie poradzić.
– Trzeba ufać sobie, że postępuje się dobrze, chociaż wychowanie to często próby i błędy. Są wzloty i upadki – przyznaje Adam Wojtasik (40 l.) z Białegostoku, tata 16-letniego Damiana. – Ważne, żeby na nich się uczyć i nie popełniać ich w przyszłości.
Najgorzej mają chyba rodzice nastolatków stojących u progu dojrzałości – bo młodzież, która przeżywa okres buntu, może wpadać na najgorsze pomysły: próbowanie narkotyków, alkoholu, po próby samobójcze.
Choć oczywiście i maluchy wpadają na niemądre pomysły, które mogą się źle skończyć: zabawy zapałkami, próby latania jak bohater bajek z telewizji.
Artur Wnuk z Białegostoku, tata Julii (7 l.) i Jacka (5 l.) znalazł sposób. – Staram się codziennie chwalić moje dzieci, ale za złe zachowanie są kary, aby dziecko mogło odróżnić dobro od zła – mówi Artur Wnuk. – Na szczęście wielu rzeczy można nauczyć przez zabawę.
3-6 lat
Dziecko ma ciągłą potrzebę ruchu: skacze, biega, wspina się na murki. Myli mu się świat fikcji z prawdziwym. Wydaje mu się, że może wyskoczyć z okna i latać jak bohater kreskówki.
Pojawiają się pierwsze przekleństwa, choć dziecko przeważnie nie zna ich znaczenia. Dziecko jest samolubne, nieświadomie krzywdzi rówieśników czy rodzeństwo w zabawie Rada: Należy wyraźnie wskazywać dziecku, co jest dobre, a co jest złe. Trzeba stanowczo tłumaczyć, dlaczego nie wolno postępować źle. Na tym etapie należy również zapewnić dziecku jak najwięcej ruchu, zabierać na spacery i plac zabaw, by mogło spożytkować nadmiar energii.
6-10 lat
Dziecko zaczyna pojmować reguły, ale jednocześnie zaczyna sprawdzać, ile mu wolno: nie odrabia prac domowych, bo chce sprawdzić, jaką karę poniesie, zaczyna oszukiwać rodziców. Zwraca na siebie uwagę – wdaje się w bójki w szkole, spóźnia do domu, nie wykonuje poleceń.
Zaczyna eksperymentować z paleniem papierosów, które podkrada rodzicom Rada: Rodzice muszą wyznaczyć jasne zadania w domu. Np. wyznaczyć mu rolę – wynoszenie śmieci, sprzątanie w pokoju. Jeśli dziecko źle się zachowuje, porozmawiaj z nim i pokaż na konkretnych przykładach, jak mogą skończyć się jego wybryki. Jeśli sięgnął po papierosy, opowiedz mu o chorobach i pokaż drastyczne zdjęcia chorych na raka płuc.
10-14 lat
Tu zaczyna się okres dużego wpływu grupy rówieśników czy „idoli” ze szkoły. Dziecko zaczyna się mniej lub bardziej jawnie przeciwstawiać rodzicom. Dziecko uważa, że jego zdanie jest ważniejsze. W szkole, ale także na podwórku i w domu zaczyna błaznować. Dziewczynki zaczynają się malować, chłopcy próbują w grupach palenia papierosów i picia alkoholu.
Autorytetem większym niż rodzice stają się gwiazdy internetu, telewizji, młodzieżowej muzyki. Dziecko zaczyna wagarować.
Rada: Zacznij kontrolować dziecko. Sprawdzaj, z jakich stron korzysta w internecie, spróbuj dowiedzieć się jak najwięcej o jego znajomych. Pamiętaj także, że im więcej zakazów wprowadzasz, tym nastolatek będzie się bardziej buntować. Wskazuj mu wzory, staraj się rozumieć jego zachowanie, nie bądź zbyt surowy, pozwól wyrazić nastolatkowi własne zdanie, ale zarazem staraj się mu przekazać, czego oczekujesz. Jeśli przyłapiesz go np. na piciu, powiedz, za ile lat będzie mógł wypić alkohol, i ile.
15-18 lat
Dziecko zaczyna przechodzić szczyt młodzieńczego buntu. Pojawia się zwrot ku życiu wewnętrznemu. Występują częste zmiany nastrojów, nastolatek przestaje prosić o zgodę na swoje poczynania.
Dziecko podejmuje zachowania bardzo ryzykowne, zagrażające życiu i zdrowiu – próbuje ekstremalnych sportów, popisuje się przed znajomymi. To okres inicjacji seksualnej.
Niektórzy nastolatkowie w tym wieku zaczynają uciekać z domu, odchudzać się, popadać w anoreksję, często pojawiają się myśli i próby samobójcze.
Rada: Musisz być otwarty, na to, co mówi twoje dziecko. Staraj się być przyjacielem swojego dziecka, niech wie, że zawsze może na ciebie liczyć. Dawaj mu możliwość wyboru, ale przedtem pokazuj jego skutki. Jeśli zauważysz niepokojące zachowanie, zaprowadź go do psychologa. Wspieraj go w poszukiwaniu życiowej drogi.
Justyna Soja Sularz, psycholog z Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej nr 2 w Białymstoku, dodaje:
Podstawą wychowania są dobre relacje w rodzinie, które można później przełożyć na grupę rówieśników. W procesie wychowania ważna jest kontrola nad dzieckiem, a także wspieranie jego zainteresowań, wskazywanie kierunków rozwoju. Dziecko potrzebuje przez całe dorastanie naszej otwartości, komunikatywności, słuchania, a przede wszystkim miłości.
Polecamy w wydaniu internetowym fakt.pl:
Dramat w szkole. Uczeń zabił koleżankę!
