29 lipca 2018 – Dzień Samotnych
Dziś obchodzimy Dzień Samotnych. Sprawdź, czym jest samotność, jak jej zapobiegać i kto jest szczególnie podatny na odczuwanie tego stanu.
Należy pamiętać, że pod pojęciem ludzi samotnych nie kryją się jedynie single. Samotność definiowana jest jako subiektywne uczucie będące efektem braku satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi. Z okazji dnia samotnych ujawniamy kilka istotnych faktów na temat uczucia samotności.
Samotność z punktu widzenia nauki
Samotność funkcjonuje w wymiarze czasowym – może być chroniczna lub występować przejściowo w momentach zerwania silnej więzi emocjonalnej (np. po utracie bliskiej osoby). Zjawiskiem naturalnym jest doświadczanie krótkich, chwilowych stanów samotności, mimo posiadania stałych związków z innymi ludźmi. Obserwacje dowiodły, że w dużych aglomeracjach wzrost samotności spowodowany jest trudnymi warunkami wymuszającymi sztuczność interakcji międzyludzkich. Skutkuje to powstaniem relacji, które często są niepełne, powierzchowne, przypadkowe i urwane.
Czynniki potęgujące uczucie samotności
Uczucie samotności bardzo często pogłębia niskie poczucie własnej wartość skutkujące unikaniem kontaktów z innymi ludźmi w obawie przed odrzuceniem. Tworzy to swoisty ciąg przyczynowo-skutkowy. Niska samoocena prowadzi do braku zaufania, co wyzwala unikanie kontaktów społecznych. Z kolei ludzi o niskim poziomie umiejętności interpersonalnych cechuje zahamowanie i wycofanie społeczne. Poczuciu samotności sprzyja też strach przed emocjonalną bliskością, dystans emocjonalny i sprowadzanie interakcji do sztucznych, nierzadko sformalizowanych aktów komunikacji.
Skutki przewlekłej samotności
Jeżeli samotność nie zostaje pokonana, narasta proces prowadzący do dezintegracji osobowości. Rosną wówczas bariery społeczne w postaci wstydu, alienacji, poczucia winy i braku zaufania. Niepowodzenia w próbach przełamania barier interpersonalnych również mogą mieć negatywne skutki np. trwałe podwyższenie lęku. Uporczywość tego stanu może powodować samotność chroniczną.
Wyniki badań – osoby starsze
Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii w grupie osób starszych ukazały, że aż 2/3 badanych nigdy nie czuło się samotne. Mniej niż 1/3 przyznała się do okresowego odczuwania samotności. Tylko niespełna co dziesiąty uczestnik skarżył się na dotkliwą samotność. Wbrew obiegowej opinii osoby starsze wcale nie czują się najbardziej samotne w okresie Świąt Bożego Narodzenia lecz latem, gdy rutynowy plan i rodzin ulega zmianie.
Wyniki badań – dzieci i młodzież
Wyjątkowy nacisk kładzie się na badanie samotności u dzieci i młodzieży, ze względu na jej potencjalnie długotrwałe skutki. Brytyjskie badania przeprowadzone w 2009 roku na grupie 300 dzieci w przedziale wiekowym 5-13 lat ukazały, że samotne dzieci znacznie częściej wyrastały na depresyjnych nastolatków. Badania belgijskie dowiodły aż, iż dzieci czujące się samotnie w towarzystwie rówieśników częściej padają ofiarą przemocy, mają zaburzenia snu i są bardziej nieśmiałe. Dobra wiadomość jest taka, że samotność wynikającą z braku umiejętności społecznych można skorygować.
Zapobieganie i zwalczanie samotności
Metody zwalczania samotności dzielą się na cztery grupy:
- programy mające poprawić umiejętności społeczne osób samotnych
- programy stwarzające lepsze warunki do rozwoju interakcji społecznych
- programy zwiększające wsparcie społeczne
- psychoterapię poznawczo-behawioralną CBT
Badania porównawcze 20 wybranych programów interwencji terapeutycznych pokazały, iż każda metoda przyniosła widoczne rezultat. Najskuteczniejszą okazała się z nich jednak psychoterapia poznawczo-behawioralna charakteryzująca się ściśle określonym, zorientowanym na cele i problemy sposobem współpracy terapeuty z klientem. Należy podkreślić, że w przypadku dzieci i młodzieży metoda ta wymaga dużego zaangażowania ich rodziców lub opiekunów.
