ZUS zmusza do ubezwłasnowolniania niepełnosprawnych?
Rodzice dzieci niepełnosprawnych
intelektualnie skarżą się Rzecznikowi Praw Obywatelskich, że ZUS
zmusza ich do wszczęcia procedury ubezwłasnowolniania swoich
dzieci. Zdaniem rzecznika prof. Andrzeja Zolla, jest to
"całkowicie nieuprawnione".
Organy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które od 1 października 2003 roku przejęły wypłacanie renty socjalnej, domagają się - jak powiedział specjalista ds. informacji medialnej RPO Stanisław Wileński - ponownej weryfikacji stanu zdrowia osób niepełnosprawnych psychicznie. Rodziny osób niepełnosprawnych uważają to za przymuszanie ich do inicjowania sądowych procedur, zmierzających do ubezwłasnowolnienia ich dzieci.
_ "Ubezwłasnowolnienie jest tak poważną ingerencją w prawa podmiotowe jednostki, że przepisy określają szczególne gwarancje ochrony osoby przed nieuzasadnionym wszczęciem postępowania o ubezwłasnowolnienie. Jedną z nich jest ścisłe określenie kręgu osób uprawnionych do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie" -_napisał prof. Zoll w piśmie, skierowanym do prezesa ZUS, Aleksandry Wiktorow.
Podkreślił, że "w żadnym wypadku nie może uzasadniać użycia tego instrumentu wygoda urzędników, obowiązanych do organizowania i dystrybuowania różnych form pomocy, w tym świadczeń pieniężnych na rzecz niepełnosprawnych".
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, przepisy, na podstawie których wypłacana jest renta socjalna, "nie zobowiązują organów ZUS do inicjowania działań na rzecz zmiany statusu osoby uprawnionej". ZUS - jak zwrócił uwagę RPO - może zgłaszać sądowi opiekuńczemu przypadki, gdy status uprawnionego do renty uniemożliwia mu podejmowanie czynności prawnych - np. gdy uprawniony jest małoletni i nie ma przedstawiciela ustawowego.
Natomiast w przypadku ubezwłasnowolnionego całkowicie lub częściowo powodem rozpoczęcia postępowania o ustanowienie opieki lub kurateli może być jedynie prawomocne orzeczenie sądu o ubezwłasnowolnieniu, ale tę procedurę inicjuje sąd okręgowy, przesyłając odpis orzeczenia sądowi opiekuńczemu.
_ "Poziom ingerencji prawnej wobec osób niepełnosprawnych winien być przede wszystkim dostosowany do ich potrzeb i umiejętności. Nie może prowadzić do ubezwłasnowolnienia osoby niepełnosprawnej, gdy możliwe i korzystniejsze są inne formy wsparcia"_ - zaznaczył prof. Zoll.
Wezwał prezes ZUS, Aleksandrę Wiktorow, do zajęcia stanowiska w tej sprawie i podjęcia działań, także szkoleniowych, dotyczących wypłaty rent socjalnych osobom niepełnosprawnym intelektualnie.
Renta socjalna w wysokości 464 zł brutto jest wypłacana przez ZUS (wcześniej wypłacały ją władze lokalne). Jest przyznawana osobom, które z powodu niepełnosprawności nie mogą wypracować własnego świadczenia emerytalno-rentowego. W tym roku na rentę socjalną ma zostać przeznaczonych 1.122 mln zł.(iza)
