ZUS zmusza do ubezwłasnowolniania niepełnosprawnych?

Organy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które od 1 października 2003 roku przejęły wypłacanie renty socjalnej, domagają się - jak powiedział specjalista ds. informacji medialnej RPO Stanisław Wileński - ponownej weryfikacji stanu zdrowia osób niepełnosprawnych psychicznie. Rodziny osób niepełnosprawnych uważają to za przymuszanie ich do inicjowania sądowych procedur, zmierzających do ubezwłasnowolnienia ich dzieci.

_ "Ubezwłasnowolnienie jest tak poważną ingerencją w prawa podmiotowe jednostki, że przepisy określają szczególne gwarancje ochrony osoby przed nieuzasadnionym wszczęciem postępowania o ubezwłasnowolnienie. Jedną z nich jest ścisłe określenie kręgu osób uprawnionych do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie" -_napisał prof. Zoll w piśmie, skierowanym do prezesa ZUS, Aleksandry Wiktorow.

Podkreślił, że "w żadnym wypadku nie może uzasadniać użycia tego instrumentu wygoda urzędników, obowiązanych do organizowania i dystrybuowania różnych form pomocy, w tym świadczeń pieniężnych na rzecz niepełnosprawnych".

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich, przepisy, na podstawie których wypłacana jest renta socjalna, "nie zobowiązują organów ZUS do inicjowania działań na rzecz zmiany statusu osoby uprawnionej". ZUS - jak zwrócił uwagę RPO - może zgłaszać sądowi opiekuńczemu przypadki, gdy status uprawnionego do renty uniemożliwia mu podejmowanie czynności prawnych - np. gdy uprawniony jest małoletni i nie ma przedstawiciela ustawowego.

Natomiast w przypadku ubezwłasnowolnionego całkowicie lub częściowo powodem rozpoczęcia postępowania o ustanowienie opieki lub kurateli może być jedynie prawomocne orzeczenie sądu o ubezwłasnowolnieniu, ale tę procedurę inicjuje sąd okręgowy, przesyłając odpis orzeczenia sądowi opiekuńczemu.

_ "Poziom ingerencji prawnej wobec osób niepełnosprawnych winien być przede wszystkim dostosowany do ich potrzeb i umiejętności. Nie może prowadzić do ubezwłasnowolnienia osoby niepełnosprawnej, gdy możliwe i korzystniejsze są inne formy wsparcia"_ - zaznaczył prof. Zoll.

Wezwał prezes ZUS, Aleksandrę Wiktorow, do zajęcia stanowiska w tej sprawie i podjęcia działań, także szkoleniowych, dotyczących wypłaty rent socjalnych osobom niepełnosprawnym intelektualnie.

Renta socjalna w wysokości 464 zł brutto jest wypłacana przez ZUS (wcześniej wypłacały ją władze lokalne). Jest przyznawana osobom, które z powodu niepełnosprawności nie mogą wypracować własnego świadczenia emerytalno-rentowego. W tym roku na rentę socjalną ma zostać przeznaczonych 1.122 mln zł.(iza)