"Wyszyński, Solidarność i Jan Paweł II - kluczowe elementy współczesności"

Uroczystość Bożego Ciała

Kardynał Glemp przypomniał, że święcenia kapłańskie przyjmował po to, aby wejść w odrodzenie moralne, zapoczątkowane przez "Wielką Nowennę" kardynała Stefana Wyszyńskiego przed Jubileuszem Tysiąclecia Chrztu Polski. Podkreślił, że jego własne wychowanie kapłańskie opierało się na przykładach duchownych, którzy przeszli wygnania lub obozy koncentracyjne. Prymas powiedział, że żadnej władzy ani - często ośmieszającym - zabiegom dyplomatycznym nie udało się i nie uda uśmiercić Kościoła.

Prymas podkreślił, że dzięki "Solidarności" ofiara Eucharystyczna przekroczyła bramy Stoczni Gdańskiej, a potem trafiła do innych zakładów pracy. Wspominając Jana Pawła II kardynał Glemp podkreślił, że liturgie eucharystyczne pod jego przewodnictwem oraz jego wizyty w naszym kraju pozwalały Polakom odczuć obecność Boga.

Eucharystia to forma przybywania żywego Chrystusa na ziemi. Przypomniał słowa Chrystusa "Ja jestem z wami przez wszystkie dni". Prymas podkreślił, że jest to deklaracja, która zapewnia nam bezpieczeństwo, ale jednocześnie wzywa do tego, abyśmy stali się bardziej wierzący.

Prymas udzielił specjalnego błogosławieństwa Warszawie i Polsce. Nad ołtarzem widnieje hasło pielgrzymki Benedykta XVI w Polsce: " Trwajcie mocni w wierze."

Msza św. w bazylice Św. Krzyża w Warszawie

Podczas mszy świętej pod przewodnictwem bpa Jareckiego, w bazylice Św. Krzyża w Warszawie ksiądz Józef Jachimczak w czasie homilii powiedział, że uroczystość Bożego Ciała jest tajemnicą miłości Boga i Eucharystii. W homilli duszpasterz mówił o tym, że boska miłość, a także pamiątka, pod postacią Eucharystii, jaką Chrystus pozostawił pod sobie, zobowiązują nas do niesienia pomocy potrzebującym.

Ksiądz Jachimczak powołał się na słowa Benedykta XVI o tym, że nie można oddzielić miłości do Boga od miłości do bliźniego. Nawiązując do ostatnich strajków służby zdrowia, duszpasterz podkreślił, że zadaniem lekarzy jest przywracanie życia i leczenie. Dlatego też - jak zaznaczył - nie mogą oni opuszczać chorych. Gdzie jest życie tam jest Bóg- podkreślił ksiądz Jachimczak. Duszpasterz zaznaczył, że stwierdzenie o miłości Boga staje się kłamstwem, jeśli człowiek zamyka się na bliźniego.

Ksiądz Jachimczak dodał, że Eucharystia przypomina nam, iż jesteśmy dziećmi Boga i jest dla wielu pokoleń największym darem Kościoła. Zaznaczył, że podczas procesji Bożego Ciała ta tajemnica będzie rozgłaszana na ulicach miast i wsi, szczególnie wśród tych, którzy nie uwierzyli w Eucharystię.

Ksiądz podkreślił, że to nie Bóg niszczy świat ale ludzie, którzy pozostają zamknięci na prawdę. Zaznaczył, że dlatego tak ważne jest, aby dzieci i młodzież dorastały w jej atmosferze. Duszpasterz przestrzegł, że współcześnie młodzi ludzie są szczególnie narażeni na zło, gdyż szkoła, która powinna być miejscem sporów o prawdę - stała się miejscem sporów o władzę.

Duszpasterz zaapelował do wiernych o poważną i głęboką modlitwę, gdyż w jej trakcie uczymy się patrzeć oczami Jezusa na drugiego człowieka, na świat i na siebie samych. Centralne uroczystości Bożego Ciała

Mszą świętą pod przewodnictwem biskupa Piotra Jareckiego w warszawskiej bazylice Św. Krzyża rozpoczęły się główne uroczystości Bożego Ciała, jednego z najważniejszych świąt obchodzonych przez Kościół katolicki.

W uroczystości uczestniczyli prymas Polski kardynał Józef Glemp, parlamentarzyści, przedstawiciele władz samorządowych stolicy, rektorzy warszawskich uczelni, wojsko oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy Warszawy. Po mszy prymas Glemp poprowadził kilkutysięczną, barwną procesję eucharystyczną do czterech ołtarzy ustawionych na Krakowskim Przedmieściu.

W procesji uczestniczyli: biskupi warszawscy, duchowieństwo, siostry zakonne, harcerze, wojsko, policja oraz przedstawiciele parafii warszawskich ze sztandarami. Przewodniczy jej prymas Polski, kard. Józef Glemp, który przy ołtarzu przed kościołem św. Anny wygłosi słowo pasterskie, a przed Kolumną Zygmunta udzieli pasterskiego błogosławieństwa stolicy i Polsce.

Ołtarze zostały przygotowane przez Siostry Wizytki, wojsko, harcerzy, rzemieślników i studentów.

Tradycja święta Bożego Ciała

Uroczystość Bożego Ciała (Najświętszego Sakramentu), to jedno z głównych świąt obchodzonych przez Kościół katolicki. Wprowadził je w 1246 roku biskup Robert dla diecezji Liege w Belgii, a papież Urban IV w 1264 r. ustanowił święto Bożego Ciała dla całego Kościoła.

Bezpośrednią przyczyną ustanowienia święta Bożego Ciała były objawienia bł. Julianny Cornillon (1193-1258) z Francji. Ukazywała się jej jasna tarcza księżyca z ciemną plamą. Jak zinterpretowano, przyczyną tego był brak wśród świąt kościelnych dnia poświęconego Najświętszemu Sakramentowi.

Biskup Robert wprowadził taką uroczystość dla diecezji Liege, a później papież Urban IV - bullą "Transiturus" - dla całego Kościoła. Na termin obchodów wyznaczył czwartek w oktawie Trójcy Przenajświętszej. Jednakże ze względu na śmierć Urbana IV jego bulla w tej sprawie nie została ogłoszona. Uczynił to dopiero papież Jan XXII w 1317 roku.

Już w pierwszych wiekach chrześcijanie czcili Najświętszy Sakrament, a nawet ginęli w Jego obronie. Najświętszy Sakrament Ciała i Krwi Pańskiej czci Kościół w każdej mszy świętej, a w Wielki Czwartek obchodzi rocznicę ustanowienia Eucharystii.

Głównym celem obchodów święta Bożego Ciała jest publiczne wyznanie wiary w obecność Jezusa Chrystusa w Najświętszym Sakramencie, oddanie Mu czci i podziękowanie za łaski płynące przez ten Sakrament, a także przebłaganie Go za zniewagi wyrządzone przez słabość i oziębłość ludzką oraz bluźnierstwa niewiernych.

Pierwsze procesje w uroczystość Bożego Ciała odbyły się w latach 1265-1275 w Kolonii w Niemczech. Niesiono w nich krzyż z Najświętszym Sakramentem.

W Polsce Boże Ciało obchodzi się w czwartek po oktawie Zesłania Ducha Świętego. Jest to święto ruchome wypadające zawsze 60 dni po Wielkanocy. Jako pierwszy, obchody święta Bożego Ciała w Polsce wprowadził w diecezji krakowskiej w 1320 r. biskup Nanker.

Procesje odbywały się już w XIV wieku w Płocku. Przyjęty został powszechnie zwyczaj odprawiania w Boże Ciało mszy świętej w obecności wystawionego Najświętszego Sakramentu. W późnym średniowieczu i renesansie największym sanktuarium kultu Bożego Ciała w Polsce był poznański kościół Bożego Ciała. Pod koniec XV w. procesje w uroczystość Bożego Ciała były już powszechne w Niemczech, Anglii, Francji, w północnych Włoszech i w Polsce. Budowano cztery ołtarze jako stacje procesyjne. W uroczystym pochodzie ze śpiewem uczestniczyło duchowieństwo, cechy rzemieślnicze, bractwa kościelne, szkoły i rzesze wiernych.

Od czasów reformacji, która zakwestionowała obecność Chrystusa pod postacią chleba i wina, procesje Bożego Ciała stały się manifestacją wiary.

W procesji stołecznej w Polsce doby przedrozbiorowej kapłana niosącego monstrancję z Najświętszym Sakramentem podtrzymywał król wespół z najwyższymi dostojnikami państwowymi. Uczestnictwo wiernych w procesji łączyło się z manifestacją uczuć narodowych.

W okresie II Rzeczypospolitej procesje Bożego Ciała były w Warszawie celebrowane niezwykle uroczyście. Także w pierwszych latach po wojnie (1945-48) w warszawskiej procesji prymasowi towarzyszyli przedstawiciele komunistycznych władz, chcąc w ten sposób zyskać uznanie społeczeństwa.

Konferencja Plenarna Episkopatu Polski 17 lutego 1967 r. zmodyfikowała obrzędy procesji Bożego Ciała, wprowadzając w całej Polsce nowe modlitwy przy każdym z czterech ołtarzy oraz czytania z czterech Ewangelii, tematycznie związanych z Eucharystią.

W III Rzeczypospolitej, w latach 1991-1995, w procesjach Bożego Ciała w Warszawie obok prymasa Polski kardynała Józefa Glempa brali udział członkowie najwyższych władz państwowych z ówczesnym prezydentem Lechem Wałęsą.

Tegoroczna centralna procesja Bożego Ciała wyruszy z bazyliki św. Krzyża, przejdzie Krakowskim Przedmieściem i zakończy się tradycyjnie przy kościele akademickim św. Anny, gdzie prymas Glemp wygłosi kazanie oraz udzieli błogosławieństwa miastu i całej Polsce.

Wierzenia i zwyczaje ludowe

Z uroczystościami Bożego Ciała wiązały się różne wierzenia ludowe. Szczególne własności przypisywano zebranym kwiatom i gałązkom, które zdobiły ołtarze.

W Sieradzkiem - jak podaje Ignacja Piątkowska, etnograf i autorka prac poświęconych folklorowi - "lud obłamuje po ukończonym obrzędzie religijnym kwiaty i gałęzie, którymi przybrano ołtarze i wsadza je na zagony z kapustą, by nie imało się jej robactwo. (...) W tym samym czasie święcą w kościele wianki, które gospodarze zakopują w czterech rogach gruntu, w przekonaniu, iż przez cały rok grad pola ich nie nawiedzi".

We wsiach leżących koło Łodzi, Piotrkowa Trybunalskiego i Łowicza, a także w innych okolicach Polski środkowej, gałązki z przybranych ołtarzy zatykano za strzechy chałup i zabudowań gospodarczych. Miały one strzec przed ogniem, piorunami i robactwem.

W Łowiczu - jak opisuje Anna Świątkowska, badaczka zwyczajów ludowych tego terenu - gałązki pozostawiano ułożone w czterech kątach stodoły, przed wniesieniem do niej zboża. Miały one chronić zbiory przed szkodnikami. Lekkie uderzenie gałązką po twarzy i wypowiedzenie słów: "żebyś był zdrowy i nie lękał się", miało tak potraktowanej osobie zapewnić zdrowie.

Stanisław Karnacewicz