Wybory parlamentarne 2019. OBWE chce monitorować głosowanie. Będzie jak na Węgrzech?

O tym, że międzynarodowi obserwatorzy przyjrzą się wyborom w Polsce poinformowała WP Katya Andrusz, rzeczniczka Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), instytucji zajmującej się monitoringiem wyborów w ramach OBWE.

- ODIHR otrzymał informację, że wymagane zaproszenie ze strony polskich władz jest przygotowywane i zrobimy wszystko, aby wysłać rekomendowaną misję obserwacyjną na polskie wybory parlamentarne - mówi WP Andrusz. - Jednakże ostateczna decyzja będzie zależeć od tego, czy ODIHR będzie miał wystarczające finansowe i ludzkie zasoby - dodaje.

Wysłanie misji przez OBWE nie byłoby ewenementem. Ostatnimi polskimi wyborami obserwowanymi przez organizację były wybory do Sejmu w 2015 roku. Poważnych problemów wówczas nie stwierdzono. Ale nie znaczy to, że tak będzie i tym razem.

W lipcu ODIHR przygotował wstępny raport naświetlający sytuację i wskazujący na potencjalne problemy podczas kampanii i głosowania. Wśród nich są m.in. zmiany w kodeksie wyborczym, wykorzystywanie przez władze środków publicznych na cele kampanijne, ksenofobiczna i homofobiczna retoryka polityków oraz - przede wszystkim - stronniczość mediów publicznych. Zwraca również uwagę na przypadki wszczynania spraw karnych z inicjatywy przedstawicieli władz przeciwko dziennikarzom.

"Rozmówcy opisywali systemową prorządową stronniczość w mediach publicznych, w tym w programach informacyjnych. Reprezentanci mediów publicznych poinformowali ODIHR, że ich polityka redakcyjna zapewnia równe szanse uczestniczenia w debacie, a także że media publiczne starają się być przeciwwagą dla antyrządowego przekazu w mediach prywatnych" - czytamy w raporcie.

Dokument zaleca wysłanie do Polski ograniczonej misji obserwacyjnej. W praktyce oznacza to, że obserwatorzy skupialiby się bardziej na badaniu warunków prowadzenia kampanii i otoczenia wyborów, niż na samym głosowaniu. Pojawiliby się tylko w nielicznych lokalach wyborczych.

Przeczytaj również: Wybory do europarlamentu 2019. Raport ws. "Wiadomości" TVP pozbawia złudzeń

Co ciekawe, wiele z podobnych uwag zawierał raport końcowy OBWE z misji obserwowania węgierskich wyborów parlamentarnych w 2018 roku. Organizacja uznała wówczas, że wybory były wolne, ale nieuczciwe.

"Wybory na Węgrzech charakteryzowały się wszechobecnym mieszaniem się państwowych i partyjnych środków, podważając możliwości konkurentów do rywalizacji na równych prawach" - brzmiało pierwsze zdanie raportu. Wśród głównych zarzutów było sprzyjanie mediów publicznych partii rządzącej oraz wykorzystywanie środków publicznych dla celów kampanii wyborczej. Chodziło m.in. o wprowadzenie specjalnej obniżki cen prądu tuż przed wyborami oraz prowadzenie rządowej kampanii informacyjnej za pomocą reklam i billboardów, tylko teoretycznie niemającej nic wspólnego z wyborami.

Krytyczny raport nie wywołał jednak niemal żadnych konsekwencji. Podczas powyborczej konferencji prasowej premier Viktor Orban wykpił pytających go o to zagranicznych dziennikarzy. Kwestia nie została nawet na poważnie podjęta przez opozycję.

- Opozycji w mediach jest bardzo mało, więc muszą rozważnie wybierać swoje tematy. Owszem, po wyborach były sugestie, że w niektórych obwodach dochodziło do fałszerstw, ale prokuratura, prowadzona przez sojusznika Orbana Petera Polta nie wszczęła żadnego śledztwa. Więc temat upadł - mówi WP Andras Toth-Czifra, węgierski politolog.

- Czasem o raporcie wspomną tylko o tym zagraniczne media i organizacje pozarządowe przy okazji krytyki kolejnych oburzających ruchów węgierskiego rządu. Ale na tym konsekwencje się kończą - mówi WP Szabolcs Panyi, dziennikarz węgierskiego portalu Direkt36.

Przeczytaj również: Wybory na Węgrzech nie były w pełni uczciwe. W Polsce też nie będą