Wojciech Tochman: "Wygrać wybory za wszelką cenę, choćby za cenę krwi" (Opinia)

Pytałem, dlaczego tak gorliwie mordowali swoich sąsiadów. Odpowiadali rozmaicie, ale jednak podobnie:

- Władze mówiły nam, że trzeba się mobilizować do walki z wrogiem. Wróg był dobrze określony.
- Władza w to wszystko wciągnęła naszych ludzi. I władza wybrała tych, którzy mieli zginąć.
- Partie polityczne wznieciły ogień, a my zaatakowaliśmy.
- Władza kazała ludziom ludzi zabijać. Jak ci władza każe coś zrobić, to robisz. Choć tego nie rozumiesz.
- Wierzyliśmy, że tak trzeba. Że robimy dobrze. Chwyciliśmy za maczety.
- Ci, którzy mieli zginąć, zginęli.

Rwandyjczycy do dzisiaj podnoszą się z traumy ludobójstwa 1994 roku. I ocalali, i kaci. Masowe zabijanie zaczęło się na ulicach stolicy w nocy z 6 na 7 kwietnia. A jeszcze kilka dni wcześniej ludzie powtarzali tam sobie, że TO przecież się nie stanie. Bo stać się nie może. Przecież wszystkich zamordować nie mogą. Nie odważą się mordować na oczach całego świata. TO jest niemożliwe.

Chciałoby się powiedzieć: klasyka. Przyszłe ofiary do końca lekceważą sygnały, które je ostrzegają przed najgorszym i nieodwracalnym. Czy raczej, z bezradności, udają, że sygnałów nie widzą, syren alarmowych nie słyszą. A sygnały są głośne, jasne, wyraźne: idzie masowa przemoc!

Za każdą masową przemocą stoi władza. Tak było i w Rwandzie. Najpierw wyodrębniono grupę, która, zdaniem rządzących, zagrażała większości. Środowiska niebezpieczne. Tam władza, z pomocą katolickich duchownych, wskazała palcem na Tutsi. Gdzie indziej mogliby to być Ślązacy albo Romowie, Ukraińcy, Żydzi, muzułmanie, uchodźcy albo lesbijki i geje. Władza w Kigali powtarzała w mediach, głównie w Radiu Tysiąca Wzgórz, że Tutsi to karaluchy. Tak, jak naziści mówili o Żydach, że są wszami i roznoszą tyfus. Szkodnikami, które roznoszą epidemię. Ten etap przygotowywań do masowej przemocy nazywamy dehumanizacją. Przyszli masowi mordercy, zwykli nauczyciele, murarze, prawnicy, kierowcy i sprzedawcy, mają w przyszłych ofiarach przestać widzieć ludzi.

Bo zwykły tzw. porządny człowiek drugiego człowieka zabija raczej niechętnie, z trudem. Ale robala likwiduje łatwo, eksterminuje, unieszkodliwia raz na zawsze.
Zbliżająca się zaraza budzi strach. O to władzy chodzi. To wróg szczególnie podstępny, bo niewidoczny. Bakterie, wirusy, które niosą śmierć. Kiedy słyszymy o nadchodzącej zarazie wdzierającej się do naszych rodzin, do naszych domów, myślimy o tych, których kochamy najbardziej. O naszych dzieciach i wnukach.

Zrobimy wszystko, by je przed morowym powietrzem uchronić. Po pierwsze: wyeliminujemy zagrożenie. Definitywnie, raz na zawsze. Zabijemy nosicieli zarazy.
Rwanda jest tylko jednym przykładem procesu, który kończy się masową przemocą dokonaną przez zwykłych ludzi na innych zwykłych ludziach. W innych ludobójstwach było podobnie. Władza, często z udziałem duchownych, zawsze z pomocą mediów, rozpowszechnia fałszywe informacje o jakiejś grupie, o jakichś środowiskach, mające wśród ludzi wzbudzić grozę. Władza szeruje lęk.

Dlatego słowa arcybiskupa Marka Jędraszewskiego o "tęczowej zarazie” muszą budzić nasz sprzeciw. I popierający je list biskupa Henryka Hosera, kiedyś mieszkającego w Rwandzie i tuż przed ludobójstwem mającego tam ogromne polityczne wpływy, muszą budzić strach. Wczorajsze wystąpienie Jarosława Kaczyńskiego w Stalowej Woli, który krakowskiego metropolitę za nienawistne słowa chwali, to eskalacja przemocy. To język ludobójców. Dzisiaj rano posłużył się nim także Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej.

Nie ma żadnej "ideologii LGBT”. Wstyd pisać takie oczywistości, ale najwyraźniej dzisiaj trzeba: lesbijki i geje nie zagrażają rodzinom, nie są pedofilami, są ludźmi, jak inni. Popieranie "stref wolnych od LGBT” to sytuowanie się w roli katów.

Warto pomyśleć, dlaczego dzisiejsza władza i katoliccy biskupi dzisiaj tak bardzo potrzebują wroga. Mamy zaraz wybory. Kaczyński musi je wygrać za wszelką cenę, choćby za cenę ludzkiej krwi. Kościół ma problem z pedofilią duchownych, który trzeba dusić pod dywanem, choćby mieli ginąć ludzie. Warto rozumieć to, czego obywatele Rwandy przed 6 kwietnia 1994 roku nie rozumieli.

Wojciech Tochman - jeden z najważniejszych polskich reporterów i autorów literatury faktu. Jego książki, wśród nich Schodów się nie pali, Wściekły pies, Jakbyś kamień jadła i Dzisiaj narysujemy śmierć (ta ostatnia o ludobójstwie w Rwandzie), wywołują ożywione dyskusje i niemal natychmiast wchodzą do kanonu polskiego reportażu. Dwukrotny finalista Nagrody Literackiej NIKE, finalista prestiżowej francuskiej Prix RFI Témoin du Monde oraz Środkowoeuropejskiej Nagrody Literackiej Angelus. Laureat Premio Kapuscinki przyznawanej w Rzymie oraz Pióra Nadziei – wyróżnienia Amnesty International. Jego utwory zdobyły uznanie za granicą i doczekały się przekładów na kilkanaście języków. Jego najnowsza książka (wydana w 2019 r. przez Wydawnictwo Literackie) Pianie kogutów, płacz psów opowiada o Kambodży czterdzieści lat po ludobójstwie Czerwonych Khmerów.