Wielki Piątek

Wielki Piątek to jeden z najważniejszych dni dla chrześcijan. Jest to dzień Wielkiego Tygodnia, który upamiętnia śmierć Jezusa Chrystusa na krzyżu. Wielki Piątek jest dniem zadumy nad Męką Chrystusa, a także powagi i skupienia się wokół praktyk religijnych i przeżywaniu Wielkiego Tygodnia. Tego dnia obowiązuje post ścisły.

Wielki Piątek - święto

Wielki Piątek to czas żałoby i skupienia, dlatego tego dnia nie odprawia się mszy świętych, a ma miejsce jedynie wieczorna Liturgia Męki Pańskiej. Najważniejszym elementem Liturgii jest adoracja krzyża. Wierni zbliżają się do krucyfiksu i przyklękają, by oddać symboliczny pocałunek, który wyraża przyjęcie odkupienia Jezusa. Liturgia Wielkiego Piątku kończy się przeniesieniem Najświętszego Sakramentu z ciemnicy do Grobu Pańskiego, który upamiętnia złożenie do grobu ciała Jezusa Chrystusa. Przygotowanie Grobu Pańskiego to w szczególności polski zwyczaj. Wewnątrz często znajdują się symbole narodowe.

Tradycje związane z Wielkim Piątkiem

Swego czasu wiele obrzędów i zwyczajów było obchodzonych w Wielki Piątek. Traktowano ten dzień jako dzień żałoby, podczas którego nie można było wykonywać ciężkich prac czy hałasować. Wierni ubierali czarne ubrania, a także wierzono, że odwrócone do ściany lustra będą w stanie ustrzec ludzi przed zobaczeniem w nich diabła. W szczególności to gospodarz nie mógł tego robić, ponieważ wierzono, że gdy spojrzy w lustro w Wielki Piątek, grad zniszczy mu uprawy. Wczesnym rankiem udawano się w okolice rzek i potoków, by umyć się w wodzie. Chorzy oraz bydło mogli liczyć na wodę przyniesioną przez resztę. Było to związane z wiarą w lecznicze właściwości wody tego dnia. Woda miała zapobiegać chorobom i symbolizować czas przemian.

Gotowano także jajka, które następnie przyozdabiano i święcono w Wielką Sobotę. Ze względu na to, że Wielki Piątek to czas ścisłego postu, nie spożywano tego dnia pokarmów mięsnych i ograniczano ilość spożywanego pożywienia. Kiedyś na wsiach przestrzegana była bardzo ścisła głodówka, którą często trwała aż do śniadania wielkanocnego. Wielki Piątek to czas przygotowywania posiłków, które zostaną zjedzone w Wielką Niedzielę. Niektóre rejony Polski inaczej obchodziły post i już w Wielką Sobotę można było częstować się niektórymi z przygotowanych specjalnie z tej okazji dań.

W wielu miejscowościach nadal żywa jest tradycja pilnowania Grobu Pańskiego. Straże grobowe pilnują Grobu Chrystusa, a wartownicy ubrani są w mundury wojskowe lub strażackie i pełnią straż przy Grobie aż do czasu rezurekcji.

Wielki Piątek w Kościele rzymskokatolickim

W Wielki Piątek nie sprawuje się liturgii eucharystycznej, dlatego do obchodów wielkopiątkowych zaliczana jest Msza Wieczerzy Pańskiej. W tym dniu odprawiane są nabożeństwa Drogi Krzyżowej. W Kościele katolickim dzień ten wypada zazwyczaj między 20 a 23 marca.

Liturgia Męki Pańskiej ma przypominać poświęcenie Jezusa Chrystusa, który oddał swoje życie za grzechy wiernych. Tego dnia używa się czerwonych szat liturgicznych, które symbolizują miłość. W Wielki Piątek nie używa się żadnych instrumentów muzycznych ani nie wykonuje pieśni na wejście. Na początku celebrans leży krzyżem przed ołtarzem, a tym czasie wierni oddają hołd klęcząc. Kolejno odbywa się Liturgia Słowa Bożego, czyli dwa czytania oraz psalm, a także opis Męki Pańskiej z Ewangelii św. Jana. Po wygłoszeniu kazania następuję Adoracja Krzyża, podczas której zgromadzeni w kościele całują rany na krzyżu Jezusa. Po Adoracji Krzyża przyjmowana jest Komunia święta. Następnie odprawiana jest modlitwa nad ludem, a na zakończenie liturgii Jezus pod postacią eucharystyczną zostaje przeniesiony do Grobu Pańskiego, czyli specjalnie przygotowanej na tę okazję kaplicy adoracji. Tam rozpoczyna się Adoracja Najświętszego Sakramentu.

W Wielki Piątek w Kościele rzymskokatolickim rozpoczyna się także nowenna do Miłosierdzia Bożego i jest przygotowaniem do Święta Miłosierdzia, czyli Niedzieli Miłosierdzia Bożego, która przypada w pierwszą niedzielę po Wielkanocy.