Warszawa. Park Rydza-Śmigłego zabytkiem. Konserwator wpisał go do rejestru

Park ten to przestrzeń stworzona w latach 50. I 60. XX wieku. Z tego też czasu pochodzą eksponowane tu elementy kompozycji przestrzennej. Według konserwatora mają one wartości artystyczne, historyczne i naukowe, które warto otoczyć ochroną.

Twórcom Centralnego Parku Kultury w 1951 roku przyświecała chęć utworzenia nowego zielonego kompleksu publicznego, który łączyłby obszary skarpy i nadrzecznego Powiśla. Trzeba było uporządkować rozproszone założenia ogrodowe i scalić je z fragmentami miasta uwalnianymi od gruzów.

Ten nowy zielony teren był układanką, która wchłonęła historyczne ogrody osiemnastowiecznej Warszawy. Na środkowym odcinku skarpy mieścił się słynny Frascati Branickich, tuż obok były ogrody sejmowe, które w XIX wieku służyły Maryjsko-Aleksandryjskiemu Instytutowi Wychowania Panien.

Projektantka powojennego parku, Alina Scholtzówna, (potem zastąpił ją architekt Zbigniew Stopiński), absolwentka katedry Architektury Krajobrazu i Parkoznawstwa SGGW, autorka ogrodu w Żelazowej Woli, ogrodu przy Ambasadzie Chin i koncepcji zieleni Toru Wyścigów Konnych na Służewcu, planowała wykorzystanie większego areału pod zielony teren, ale w ostateczności z przyłączenia do parkowego założenia pl. Trzech Krzyży zrezygnowano i powstała skromniejsza przestrzeń zieleni pomiędzy ulicami Książęcą, Ludną i Górnośląską.

Centralny Park był zaplanowany pieczołowicie. Pomyślano o wszystkim, nawet o tanecznym parkiecie i plenerowym kinie Jutrzenka. W późniejszych latach ta koncepcja przeinaczała się - w miejscu kina dziś jest tor wrotkarski, a plenerowy dancing z kawiarnianymi stolikami pod chmurką nie przetrwał do XXI wieku.

"Obecny teren Parku Marszałka Rydza-Śmigłego stanowi jedyny zrealizowany fragment planowanego wielkoprzestrzennego, monumentalnego kompleksu zieleni, będąc cennym dokumentem ówczesnych zamierzeń urbanistycznych projektowanych w oparciu o socjalistyczne założenia ideowe i przestrzenne. Podobnie jak w przypadku innych wielkich inwestycji tworzących socrealistyczne oblicze Warszawy, założenie cechowały struktury pełne rozmachu, anektujące duże obszary i powstałe kosztem eliminacji wcześniejszej tkanki urbanistycznej, zdegradowanej w wyniku działań wojennych" - podkreśla profesor Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków, uzasadniając wpis parku do rejestru zabytków.

Elementy małej architektury mają znaczącą wartość zabytkową, jako relikty zagospodarowania charakterystycznych dla okresu powojennego parków kultury i wypoczynku. Rozety, muszle, tralki, kompozycje alegoryczne, rzeźbione wazy w formie kraterów, czy kamienne ławy, są śladem mody na klasyczne wzorce w epoce socrealizmu.