W pożarze w Norwegii zginął prawdopodobnie robotnik z Polski. "Tragedii można było uniknąć"

W ostatnich latach miało miejsce kilka tragicznych wypadków tego typu. W każdym z takich przypadków przewijają się podobne wątki: praca na czarno za niskie stawki, tanie mieszkanie znalezione przez pracodawcę, pośrednika lub kolegę, skandaliczne warunki BHP i niewielka troska o bezpieczeństwo. Migranci zarobkowi oraz pracownicy sezonowi pragną odłożyć jak najwięcej z norweskiej wypłaty i oszczędzają na czym się da, często mieszkając w kilku w spartańskich warunkach. Bywa też, że to pracodawca oferuje im niedostosowane, stwarzające zagrożenie dla życia warunki mieszkaniowe.

Problem jest duży, bo w Norwegii, jak informuje Norweski Urząd Statystyczny, mieszka około 80 tys. Polaków z ważnymi pozwoleniami na pobyt i pracę. W rzeczywistości liczba ta może być większa nawet o 40 tys., bo pracownicy przebywający tu krócej niż 3 miesiące w ogóle nie mają obowiązku rejestracji.

To w jak trudnych warunkach żyją Polacy, którzy decydują się na emigrację zarobkową, obrazują ostatnie wydarzenia z Porsgrunn. Pożar wybuchł późno w nocy z 12-tego na 13–tego października w barakach zajmowanych przez pięciu polskich pracowników. Z jednym z nich nie można od czasu zdarzenia nawiązać kontaktu. Kiedy w zgliszczach strażacy odnaleźli ciało, ruszyło śledztwo. Jest bardzo prawdopodobne, że ofiara to Polak, który formalnie ma status zaginionego. Kilkanaście godzin po zdarzeniu telewizja NRK dotarła do informacji, że baraki, w których bytowali Polacy, w ogóle nie nadawały się do zamieszkania. Portal „varden.no” poinformował natomiast, iż w tej samej dzielnicy doszło wcześniej do pożaru mogącego być wynikiem podpalenia.

Zgłoszenie o pożarze w barakach mieszkalnych straż pożarna przyjęła około 4 nad ranem. Zanim strażacy podjęli akcję gaśniczą, spłonęło całe drugie piętro. Kiedy nad ranem dziennikarze „varden.no” rozmawiali z przedstawicielem firmy wynajmującej Polakom pomieszczenia, ten nie bardzo potrafił określić, czy baraki nadawały się do celów mieszkalnych i odsyłał do kogo innego.

Portal zamieścił wypowiedź mężczyzny, któremu mimo dymu udało się wydostać z pożaru, a którego nazwano Michaelem.

- Tylko tyle zdążyłem zabrać z płomieni – mówił "Michael” pokazując portfel i telefon komórkowy.

Telewizja NRK poinformowała, że pomieszczenia, w których mieszkali polscy robotnicy, nigdy nie uzyskały akceptacji gminy. Hanne Birte Hulloeen z wydziału mieszkaniowego gminy Porsgrunn potwierdziła, iż do urzędu nie wpłynął wniosek o zaakceptowanie baraków jako pomieszczeń mieszkalnych.

Firma „Trio Montasje”, w której pracują Polacy, to jednocześnie właściciel baraków. Jej przedstawiciel twierdzi, iż pracownicy "zajmowali pomieszczenia tylko czasowo". Z informacji NRK wynika, że uciekinierom z pożaru zapewniono inne lokale i nadal pracują oni dla "Trio Montasje".

- Spodziewałam się, że tu może dojść do pożaru – powiedziała portalowi "pd.no” partnerka zaginionego Polaka Anja Normann. – Od jakiegoś czasu miałam w głowie tę myśl. Nie rozumiem, jak można kazać ludziom mieszkać w czymś takim, to powinno być nielegalne. Śledztwo w sprawie pożaru w Porsgrunn trwa.

W 2009 roku w wyniku pożaru w Bergen zginęło dwóch polskich obywateli, czterech zostało rannych, a dziewiętnastu straciło dobytek. W 2008 roku w Drammen, w jednym z najtragiczniejszych pożarów od czasów II wojny światowej, śmierć poniosło siedmiu Polaków. Za jedną z przyczyn tragedii uznano złamanie zasad BHP i przerabianie sieci elektrycznej. Rodziny nie posiadających umów i ubezpieczenia pracowników znalazły się w fatalnej sytuacji finansowej.

- Najczęściej to "nowym" emigrantom oferuje się warunki mieszkaniowe urągające standardom – mówi polskojęzyczny adwokat Sebastian Garstecki, który w Oslo prowadzi popularną wśród polskich pracowników kancelarię. – Ludzie, którzy dopiero znajdują swoją pierwszą pracę, godzą się na nie i dopiero po czasie, gdy uskładają coś, znajdują lepsze lokum. Inni decydują się dalej mieszkać w złych warunkach ze względów ekonomicznych.

Zdaniem Sebastiana Garsteckiego niektórzy norwescy pracodawcy mają niewielką motywację, by polepszyć warunki życia i pracy imigrantom zarobkowym. I radzi, by niegodne warunki mieszkaniowe oraz łamanie norm BHP zgłaszać inspekcji pracy lub lokalnej straży pożarnej.

- Z mojej praktyki wynika, że często lokum poniżej standardów to część składowa większego problemu – mówi adwokat. – W wielu sprawach dotyczących łamania praw pracowników obok takich problemów jak na przykład zbyt niska płaca, brak pieniędzy za nadgodziny, czy wydłużanie czasu pracy, występuje jednocześnie sprawa złych warunków zakwaterowania.

W 2012 roku Straż Pożarna okręgu Rogaland alarmowała w mediach, że wielu zagranicznych robotników w Norwegii mieszka w warunkach zagrażających życiu. Stało się to po tym, jak po kontroli w miejscowości Sandnes uznano za nienadający się do zamieszkania budynek, w którym mieszkało 23 polskich pracowników.

Gro Ellingsen z Norweskiej Inspekcji Pracy mówiła przy okazji tej sprawy portalowi "e24.no", że wielokrotnie wizytowała lokale pracownicze nie spełniające podstawowych wymogów prawnych – pozbawione nie tylko alarmu przeciwpożarowego, ale też ogrzewania, toalet, dostępu do bieżącej wody. Jej zdaniem częścią problemu jest opór imigrantów przed zgłaszaniem nieprawidłowości. Dokąd inspektorzy będą się dowiadywać o zagrażających życiu warunkach mieszkaniowych sporadycznie i od osób trzecich, śmiertelne w skutkach pożary będą się zdarzać.

Specjalnie dla WP.PL Sylwia Skorstad