Usłyszeć barwę, poczuć dźwięk, zobaczyć zapach...

Synestezja (po grecku "łączenie wrażeń zmysłowych") jest zaburzeniem funkcjonowania mózgu, które polega na odbieraniu jednych wrażeń zmysłowych pod postacią innych. Synestetycy więc, w zależności od postaci zaburzenia, mogą czuć dźwięki, "słyszeć" barwy czy "widzieć" zapachy.

Na poziomie funkcjonowania mózgu polega to na tym, że jeden bodziec zmysłowy, na przykład zapach, wpływa na pobudzenie części mózgu odpowiedzialnej za słyszenie. Niektórzy naukowcy uważają, że wszystkie noworodki posiadają tę właściwość.

Zdaniem neurologów hiszpańskich, prof. Juana Lupianez Castillo i Alicii Callejas Sevilla z Uniwersytetu w Granadzie, jedna osoba na 1000 jest synestetykiem. Co więcej, wiele z nich nawet nie zdaje sobie sprawy, że ich mózg pracuje inaczej niż większości ludzi. Uniwersytet w Granadzie jest czołowym ośrodkiem europejskim zajmującym się badaniami synestezji.

Jedna z częstszych odmian synestezji polega na przypisywaniu słowom określonej barwy. Osoba z tą postacią synestezji może twierdzić na przykład, że słowo stół jest niebieskie. Jeżeli zobaczy to słowo napisane czerwoną czcionką, będzie miała poczucie, że jest ono niepoprawne pod względem ortograficznym - wyjaśnia Callejas. Co ciekawe, synestetyk tę niepoprawność odbiera emocjonalnie. Może stwierdzić, że słowo to, zapisane na czerwono, nie podoba mu się, jest brzydkie itp. - dodaje.

Jak tłumaczy Callejas, tego rodzaju emocje mogą tworzyć u synestetyka silne negatywne lub pozytywne skojarzenia. Jak wyjaśnia, zdarza się, że jakieś wydarzenie może początkowo nie mieć emocjonalnego nacechowania. Kiedy jednak występuje w sytuacji, w której synestetyk widzi określone słowo napisane "niepoprawnym" kolorem, wydarzenie to zaczyna źle mu się kojarzyć.

Inne powszechne formy synestezji to widzenie kolorów podczas słuchania słów, dźwięków czy nut. Są też osoby, dla których jednostki czasu kojarzą się z kolorami - wyjaśnia badaczka. Jak dodaje, występują przypadki, w których ludzie widzą kolory w zapachach lub mają wrażenia dotykowe, słysząc różne dźwięki, albo też łączą zapachy z wrażeniami dotykowymi.

Jak dowodzą badacze z Granady, synestezja jest permanentna. Oznacza to, że u osoby z synestezją konkretny bodziec zawsze będzie wywoływał konkretne wrażenie. Jeżeli np. ktoś odbiera słowo "stół" jako niebieskie, zawsze będzie ono dla niego niebieskie. Inna cecha synestezji to jej swoistość. Jak wyjaśnia Callejas, zaburzenie to jest u każdego nieco inne. Dla jednej osoby słowo "stół" może być niebieskie, dla innej - czerwone.

Jak dodaje badaczka, jedną z powszechnych właściwości synestezji jest fakt, że synestetycy są przekonani, iż odbierają świat prawidłowo. Zwykle są mocno zbici z tropu, kiedy uświadamiają sobie, że ich postrzeganie świata odbiega od normy.