Unijne fundusze strukturalne
Od 1 maja Polska - jako państwo członkowskie
UE - będzie mogła w pełni korzystać z funduszy strukturalnych UE,
przeznaczonych dla najbiedniejszych państw i regionów UE.
Fundusze strukturalne UE mają na celu realizację polityki
strukturalnej Unii Europejskiej, zmierzającą do wyrównywania
różnic między poszczególnymi państwami i regionami.
05.04.2004 | aktual.: 05.04.2004 14:22
Istnieją cztery fundusze strukturalne: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Socjalny, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, oraz Instrument Finansowy Orientacji Rybołówstwa.
Jako pierwszy powstał Europejski Fundusz Socjalny - w 1960 roku. Drugi - Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej - utworzono w 1964 roku, na mocy Traktatu, ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą.
W 1975 roku, w wyniku rozszerzenia Unii w 1973 r., oraz pod wpływem Wielkiej Brytanii, chcącej zadbać o swoje słabo rozwinięte obszary peryferyjne, utworzono kolejny - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.
W 1987 roku, na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego, przeprowadzono pierwszą reformę funduszy strukturalnych. Ustalono wtedy, że Fundusze powinny opierać się na następujących zasadach:
- finansowej, geograficznej i celowej koncentracji środków wszystkich funduszy
- częściowego uzupełniania środków narodowych, które wraz ze środkami z funduszy finansują konkretne programy
- zaangażowania środków z funduszy w konkretne programy strukturalne
- wzmocnienia systemu kontroli.
W 1993 r., w odpowiedzi na przystąpienie do UE państw o znaczącym, ale zacofanym sektorze rybołówstwa (Grecja, Hiszpania, Portugalia), powstał ostatni z funduszy strukturalnych - Instrument Finansowy Rozwoju Rybołówstwa.
Fundusze strukturalne są przedmiotem debat głównie w krajach płatnikach netto, czyli takich, które wpłacają do wspólnej kasy więcej niż z niej dostają, np. właśnie w formie funduszy strukturalnych. Kraje te domagają się zaostrzenia warunków pomocy dla regionów i krajów biedniejszych.
Kraje biedne natomiast, oczekując większego wsparcia dla swego rozwoju podkreślają, że zaostrzenie warunków przyznawania funduszy utrudni im korzystanie z nich, co byłoby sprzeczne z celami polityki strukturalnej.
W latach 2000-2006 na fundusze strukturalne przeznaczono około 195 mld euro. Pomoc przysługuje regionom, których PKB na mieszkańca wynosi mniej niż 75 proc. średniego PKB Unii Europejskiej.
Fundusze strukturalne mają trzy cele.
Cel pierwszy to promocja rozwoju i zarządzania strukturalnego regionów zapóźnionych w rozwoju. W ramach tego Celu pomoc jest przyznawana jedynie w rejonach, w których PKB na mieszkańca jest niższy od 75 proc. średniej Unii. Dodatkowa pomoc może być udzielana regionom zagrożonym poważnym bezrobociem. Na ten cel, na lata 2000-2006, jest przeznaczone 70 proc. Funduszy Strukturalnych czyli 135,9 mld euro.
Cel drugi to wspieranie konwersji gospodarczej i społecznej obszarów z problemami strukturalnymi. Komisja Europejska proponuje tu pomoc dla wszystkich regionów, w których występuje silna potrzeba restrukturyzacji ekonomicznej i społecznej. Chodzi zwłaszcza o obszary przechodzące przemiany w sektorach przemysłu, usług, rybołówstwa, obszary rolnicze dotknięte poważnym upadkiem wynikającym z braku zróżnicowania gospodarczego oraz okolice miejskie dotknięte utratą działalności gospodarczej.
Cel ten służy przede wszystkim zmniejszaniu stopy bezrobocia oraz dynamizowaniu przemian zatrudnienia w przemyśle. Na jego realizację w Agendzie 2000 zapisano 22,5 mld euro, czyli 11,5 proc. całkowitego budżetu Funduszy Strukturalnych.
Cel trzeci to wspieranie adaptacji i modernizacji polityk i systemów edukacji, kształcenia zawodowego oraz zatrudnienia. Służy on głównie ogólnemu rozwojowi zasobów ludzkich w każdym kraju członkowskim.
Pomoc w ramach Celu 3 jest przewidziana dla regionów nie objętych celem 1 i 2. Środki na Cel 3 wynoszą 24,05 mld euro czyli 12,3 proc. wszystkich Funduszy Strukturalnych.
