Trybunał konstytucyjny

Trybunał konstytucyjny to organ władzy sądowniczej w Polsce, który jest całkowicie niezależny od władzy wykonawczej i ustawodawczej. Jego głównym zadaniem jest orzekanie o zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych.

Trybunał konstytucjny - co to jest?

Trybunał konstytucyjny to polski sąd konstytucyjny oraz samodzielny organ władzy sądowniczej. Został utworzony w 1982 roku. Swoją działalność rozpoczął natomiast w 1986 roku. Celem powołania Trybunału Konstytucyjnego było zaś badanie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych.

Ponadto orzeczenia wydawane przez Sędziów Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

Rys historyczny

W 1981 roku rozpoczęły się działania, które miały na celu doprowadzić do powstania Trybunału Konstytucyjnego oraz Trybunału Stanu w Polsce. TK został ustanowiony 26 marca 1982 roku ustawą o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Formalnie jednak swoją działalność orzeczniczą TK rozpoczął 1 stycznia 1986 roku. Wówczas w jego skład wchodziło 12 sędziów, a ich kadencja trwała 8 lat.

Wzmocnienie pozycji Trybunału Konstytucyjnego, a tym samym zmiany dotyczące jego funkcjonowania nastąpiły w 1997 roku raz ze wprowadzeniem konstytucji RP oraz ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 roku o Trybunale Konstytucyjnym. Liczba sędziów wzrosła do 15, natomiast ich kadencja została wydłużona do 9 lat.

Trybunał konstytutcyjny - organizacja

Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym organem konstytucyjnym państwa polskiego. Posiada on niezależną pozycję od władzy politycznej parlamenty, prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Rady Ministrów, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ponadto TK jest także niezależny od Krajowej Rady Sądownictwa.

Organami Trybunału Konstytucyjnego są z kolei Zgromadzenie Ogólne, w skład którego wchodzą wszyscy sędziowie Trybunału oraz Prezes Trybunału.

Trybunał Konstytucyjny - wybór sędziów

Obecnie Trybunał Konstytucyjny w Polsce składa się z 15 sędziów powoływanych przez Sejm na 9-letnią kadencję. Sędzią TK może zostać osoba, która:

• posiada co najmniej 10-letni staż pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora, lub
• posiada co najmniej 10 lat zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza,
• wyróżnia się wiedzą prawniczą.

Jeżeli dany kandydat zostanie wybrany na 9-letnią kadencję, niedopuszczalny jest jego ponowny wybór na to samo stanowisko.

Ponadto sędziowie Trybunału Konstytucyjnego są niezawistni, co oznacza, że w momencie rozstrzygania sprawy, podlegają oni tylko i wyłącznie Konstytucji oraz ustawom. Sędziowie są również nieusuwalni oraz przysługuje im immunitet i nietykalność.

Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje zaś prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, wybierając go spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK.

Czym zajmuje się Trybunał Konstytucyjny?

Do kompetencji Sędziów Trybunału Konstytucyjnego zalicza się m.in.:

• orzekanie w sprawach zgodności ustaw z Konstytucją,
• orzekanie w sprawach zgodności z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi,
• orzekanie w sprawach zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe,
• rozpatrywanie skarg konstytucyjnych,
• orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych (jeżeli cele lub działalność jest niezgodna, wówczas partia polityczna wykreślana jest przez sąd z ewidencji partii politycznych),
• rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa, na wniosek prezydenta RP Trybunał Konstytucyjny stwierdza zgodność ustaw przed ich podpisaniem lub umów międzynarodowych przez ich ratyfikacją,
• rozpatrywanie pytań prawnych skierowanych przez sądy.

Podstawowym zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest również wspomniana kontrola normatywnych aktów prawnych. Jeżeli TK uzna niezgodność aktu prawnego lub przepisu, wówczas może to spowodować pozbawienie ich mocy obowiązującej.