Wojny bojarów, czyli zmiany w rosyjskim naczelnym dowództwie

Wojna w Ukrainie. Śledź na bieżąco relację na żywo Wirtualnej Polski

Surowikin został naczelnym dowódcą rosyjskich sił na Ukrainie w październiku 2022 r., niedługo po tym jak Rosjanie ponieśli upokarzającą porażkę na linii Kupiańsk-Izjum. Już w kilka dni po objęciu stanowiska, Surowikin przyznał że sytuacja jest trudna i niewykluczone, że będzie musiał podjąć "ciężkiedecyzje". I faktycznie, w niecały miesiąc później Surowikin podjął taką "ciężką decyzję", wydając rozkaz ewakuacji przyczółka chersońskiego.

Generał Armagedon, czyli bilans trzech miesięcy rządów Surowikina

Podczas trzech miesięcy rządów Surowikina, Rosjanie położyli nacisk na niszczenie infrastruktury krytycznej Ukrainy. Co kilkanaście dni Surowikin prowadził zmasowane ataki na ukraińskie miasta przy użyciu rakiet balistycznych i irańskich dronów Shahed 136. Szczególnie intensywnie Rosjanie atakowali ukraińską infrastrukturę energetyczną, powodując blackouty w Kijowie i innych miastach.

Pod dowództwem Surowikina, rosyjska armia prowadziła tylko jedną większą operację wojskową. Chodzi o bitwę o Bachmut. Ciężko jednak na jej podstawie ocenić umiejętności dowódcze Surowikina. Bitwa o Bachmut ma charakter klasycznej walki na wyczerpanie, co powoduje że ciężko oceniać sytuację na podstawie samych rosyjskich zdobyczy terytorialnych (przy czym trzeba od razu uczciwie podkreślić, że jak na tyle czasu spędzonego pod Bachmutem, to te zdobycze są mizerne).

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Jedna rzecz z pewnością Surowikinowi jednak wyszła. Udało mu się z grubsza opanować chaos panujący po rosyjskiej stronie frontu. Ukraińskie próby przełamania linii Swatowo-Kreminna zostały udaremnione, a Rosjanie podjęli bitwę o odzyskanie inicjatywy strategicznej.

Z anegdotycznych opowieści rosyjskich mili-blogerów można odnieść wrażenie, że rządy Surowikina wpłynęły korzystnie na morale rosyjskich żołnierzy. Jak się też wydaje, Kreml także był zadowolony z Surowikina. Zatem dlaczego Surowikin utracił stanowisko i zastąpił go Gierasimow?

Zakulisowa walka o władzę

Wydaje się, że ostatnie roszady w rosyjskim dowództwie są efektem zakulisowych walk o władzę. Od samego początku, gdy Surowikin objął stanowisko naczelnego dowódcy sił inwazyjnych, zaczęły pojawiać się raporty sugerujące, że minister Szojgu i generał Gierasimow (szef sztabu generalnego) byli niezadowoleni z nominacji Surowikina.

Jak się wydaje, ta niechęć Szojgu i Gierasimowa wobec Surowikina zaczęła jeszcze narastać, gdy Prigożyn (szef Grupy Wagnera) zaczął chwalić Surowikina i zacieśniać z nim kontakt. Szojgu i Gierasimow – mówiąc delikatnie – nie przepadają za Prigożynem, a rozbudowę Grupy Wagnera w "prywatną armię" postrzegają jako zagrożenie nie tylko dla swoich własnych wpływów, ale także dla wpływów regularnej rosyjskiej armii.

Oczywiście są to wszystko spekulacje, jednak nowy skład naczelnego dowództwa rosyjskich sił zbrojnych zdaje się potwierdzać informacje o konflikcie duetów Szojgu-Gierasimow vs Surowikin-Prigożyn.

Po ostatnich zmianach na czele sił inwazyjnych będzie stał Gierasimow. Będzie miał on trzech zastępców:

• gen. Surowikin – głównodowodzący sił powietrznych;
• gen. Salukow – głównodowodzący sił lądowych;
• gen. Kim – zastępca sztabu generalnego rosyjskich sił zbrojnych.

Te nominacje są bardzo znamienne. Gen. Salukow jest dowódcą sił lądowych od 2014 r. i posiada dobre relacje z Gierasimowem. Gen. Kim to także człowiek blisko związany z Gieriasimowem. Znają się od lat 90., gdy Gierasimow był szefem sztabu 58. Armii, a Kim jego zastępcą. Przez lata Gierasimow pomagał Kimowi w karierze. W 2022 r. Gierasimow ściągnął Kima do sztabu generalnego sił zbrojnych FR i zrobił go swoim zastępcą.

Wisienką na torcie jest powrót gen. Lapina, który został szefem sztabu sił lądowych. W lutym 2022 r. Lapin dowodził Centralnym Okręgiem Wojskowym, a jego celem było m.in. zajęcie Czernihowa i Sum. Bitwy te zakończyły się spektakularnymi klęskami strony rosyjskiej. Jesienią Lapin dowodził obroną Łymana, skąd jego oddziały zostały ostatecznie wypchnięte przez Ukraińców. Wtedy Lapin znalazł się na celowniku Prigożyna i Kadyrowa. Ten drugi domagał się nawet zdegradowania Lapina do stopnia szeregowca. Pod falą krytyki, Lapin został usunięty ze stanowiska dowódcy Centralnego Okręgu Wojskowego. Znajomość z Gierasimowem i Szojgu pozwoliła mu jednak uniknąć poważniejszych konsekwencji.

Triumfalny powrót Lapina i de facto jego awans na stanowisko szefa sztabu sił lądowych to ewidentny "prztyczek" w nos dla Prigożyna i Kadyrowa.

Zmiany, zmiany i kolejne zmiany

Czas pokaże jak zmiany w rosyjskim dowództwie przełożą się na sytuację wojsk inwazyjnych. Niewykluczone, że zmiany mają przede wszystkim zwiększyć kontrolę nad Surowikiniem a nie całkowicie odsunąć go od dowództwa. Może się zatem okazać, że "generał armagedon" będzie robił na Ukrainie coś więcej niż tylko dowodził siłami powietrznymi.

Podziały w rosyjskich siłach zbrojnych i rywalizacja między poszczególnymi środowiskami są jednak słabym prognostykiem dla Kremla. Podziały utrudniają koordynację działań na Ukrainie, a ponadto negatywnie odbijają się na rosyjskich zdolnościach do długoterminowego planowania operacji.