RPO pisze do Kurtyki ws. publikacji katalogów IPN
Rzecznik Praw Obywatelskich nie zajmie
formalnego stanowiska w sprawie wstrzymania do wyborów publikacji
katalogów IPN, m.in. o osobach pełniących funkcje publiczne - o co
do Janusza Kochanowskiego wystąpił prezes IPN Janusz Kurtyka.
Zarazem RPO uważa, że wstrzymać publikację można by tylko "z przyczyn technicznych". Podkreśla też, że ustawowy termin 15 września na rozpoczęcie publikacji katalogów jest tzw. terminem instrukcyjnym, za którego przekroczenie nie ma żadnej sankcji.
"RPO nie może wydawać wiążącej wykładni przepisów prawa, nakładających na instytucje publiczne określone obowiązki, a także w sposób wiążący rozstrzygać o ewentualnej możliwości uchylenia się od ich wykonania" - napisał w piątek Kochanowski do Kurtyki w liście udostępnionym PAP.
To odpowiedź RPO na środowe pismo szefa IPN, w którym zwrócił się on z prośbą do Kochanowskiego o "wyrażenie stanowiska w sprawie możliwości opóźnienia rozpoczęcia publikowania tych katalogów z racji trwającej obecnie kampanii wyborczej".
We wtorek Kurtyka ogłosił, że IPN rozważa wstrzymanie na okres do wyborów publikacji katalogów oraz że IPN nie opublikuje przed wyborami informacji o osobach uczestniczących w życiu politycznym. Kurtyka zwrócił się też o ekspertyzy, czy odłożenie publikacji katalogów byłoby prawnie dopuszczalne.
Zgodnie z nową ustawą lustracyjną, która 15 marca weszła w życie, IPN miał w pół roku zacząć publikować katalogi: osób, które miały współpracować z tajnymi służbami PRL (ten katalog zakwestionował w maju Trybunał Konstytucyjny); oficerów służb PRL, osób przez nie rozpracowywanych oraz przywódców PRL. Termin rozpoczęcia publikacji katalogów upłynął 15 września.
W swej odpowiedzi RPO dodał, że "trudno mu nie podzielić" troski prezesa IPN o przestrzeganie praw obywateli i ład w życiu publicznym w przeddzień wyborów.
RPO napisał, że na mocy ustawy IPN od 15 września jest zobowiązany do "rozpoczęcia" publikacji katalogów. Ustawodawca nie zobowiązał więc IPN do opublikowania po tej dacie całości katalogów, lecz - do przystąpienia do ich publikowania - argumentuje RPO. "Nie przesądził także chronologicznej kolejności publikacji katalogów, co oznacza - moim zdaniem - że ewentualne decyzje w tym zakresie nie powinny wynikać z przyczyn innych niż techniczne" - podkreślił Kochanowski.
Zarazem zwrócił uwagę, że wskazany przez ustawę termin rozpoczęcia publikacji katalogów jest "terminem instrukcyjnym, nie opatrzonym przez ustawę żadną sankcją". "Nie znaczy to jednak by - w świetle wyraźnego przepisu ustawy - poza wspomnianymi przyczynami technicznymi, mogły w grę wchodzić jakiekolwiek inne powody, które pozwalałyby Instytutowi Pamięci na wstrzymywanie czy opóźnianie realizacji prawnego obowiązku, którego celem jest realizacja prawa obywateli do informacji" - dodał RPO.
Poczekajmy na początek przyszłego tygodnia - tak rzecznik Andrzej Arseniuk odpowiedział na pytanie, kiedy IPN może dostać zamówione ekspertyzy.
Pierwsze transze wszystkich rodzajów katalogów są gotowe do publikacji. Kurtyka zapowiada, że "w pierwszej kolejności" IPN opublikuje informacje dotyczące sędziów TK, SN i NSA oraz pracowników IPN - bo te osoby "nie uczestniczą w bieżących kampaniach politycznych".
W ubiegły piątek Kurtyka zapowiadał, że katalogi zaczną być publikowane 17 lub 18 września. W poniedziałek tłumaczył, że wobec "pewnych drobnych kłopotów z systemem komputerowym", nie stanie się to w poniedziałek, ale zapewnił, że będzie to najpóźniej środa.