Program Festiwalu Łódź Czterech Kultur 2023. Tożsamość

Festiwal Łódź Czterech Kultur bezpośrednio nawiązuje do czasu, gdy Polacy, Żydzi, Niemcy i Rosjanie tworzyli wielkość przemysłowej Łodzi. Na tej wielokulturowości budowana była tożsamość mieszkańców miasta w XIX i w pierwszej połowie XX wieku. A jak jest dzisiaj? 600-lecie Łodzi to dobry moment, by spojrzeć wstecz i zaprosić widzów Festiwalu do refleksji nad tym, co naprawdę kryje się w micie "4 Kultur" i jak rezonuje on ze współczesnością. To także okazja, by wsłuchać się w historie mieszkańców i artystów, które składają się na ich indywidualne tożsamości, a także na obraz dzisiejszej Łodzi i szerzej – świata.

Odzwierciedleniem idei związanej z rewizją mitu "4 Kultur" w kontekście współczesnej tożsamości Łodzi jest cykl "Koncerty 4 Kultur". W programie znajdzie się pięć koncertów, spacery, spotkania (m.in. podczas Igrzysk Wolności) oraz maraton serialowy. Muzyka zabrzmi w czterech świątyniach: katolickiej bazylice archikatedralnej, luterańskim kościele św. Mateusza, w dawnej cerkwi św. Aleksego oraz w żydowskim Domu Przedpogrzebowym. Będzie to okazja do obcowania z materialnym dziedzictwem "4 Kultur", ale także do refleksji nad znaczeniem praktyk duchowych w budowaniu tożsamości dawniej i dziś.

Festiwal i cykl "Koncerty 4 Kultur" otworzy spektakl muzyczny w bazylice archikatedralnej – "Podróże Faustyny". Koncert będzie muzyczną podróżą ulicami Łodzi, w której losy św. Faustyny – patronki Łodzi – splatają się pośrednio z życiem i twórczością wielkich łódzkich kompozytorów: Grażyny Bacewicz, Dawida Bejgelmana i Aleksandra Tansmana. Premierowy koncert dedykowany pamięci Mirona Zajferta – łodzianina, reżysera przez wiele lat związanego z festiwalem –przygotowuje trio Bastarda (Paweł Szamburski – klarnet, Michał Górczyński – klarnet kontrabasowy i Tomasz Pokrzywiński – wiolonczela) oraz wokaliści: Łukasz Lach, Katarzyna Piszek (Kasai) i Dorota Miśkiewicz.

W ramach cyklu będzie można posłuchać także jazzowego tria Shofar (Raphael Rogiński – gitara, Mikołaj Trzaska - saksofony, Macio Moretti – perkusja), które wystąpi w Domu Przedpogrzebowym przy Cmentarzu Żydowskim. Będzie to pierwszy i wyjątkowy koncert w tym miejscu. Z kolei w dawnej cerkwi pw. św. Aleksego (obecnie to kościół św. Jerzego) wystąpi polsko-ukraiński duet elektroniczny Kadabra Dyskety Kusaje oraz zespół śpiewaczy Hanok. W kościele ewangelicko-augsburskim św. Mateusza w Łodzi będzie można natomiast wysłuchać koncertu chóralno-organowego "Muzyka Nowej Synagogi" w wykonaniu Jakuba Stefka (organy) i chóru VRC, przygotowanego z inspiracji muzyką żydowskich kompozytorów z terenu Polski, których dzieła odnalazł i zachował etnograf Gerszon Efros.

Na finał "Koncertów 4 Kultur" w klubie Wytwórnia zagra Moka Efti Orchestra – niemiecki big band doskonale znany fanom kultowego serialu "Babylon Berlin", który wyreżyserował jeden z najlepszych twórców europejskiego kina – Tom Tykwer. Muzyka Moka Efti to wybuchowa mieszanka łącząca wesoły ragtime, pulsujący szaleństwem swing i Charleston. Podczas występu zespołowi towarzyszyć będzie wokalistka Severija, której kreacja serialowa została zainspirowana ówczesnymi gwiazdami sceny niemieckiej, takimi jak Marlene Dietrich czy Anita Berber.

– Festiwal Łódź Czterech Kultur to przestrzeń na świętowanie różnorodności, poszukiwanie inspiracji i nawiązywanie relacji poprzez sztukę. Moka Efti Orchestra, zainspirowana skomplikowaną historią Berlina lat 20., przypomni jak ważne jest pielęgnowanie kultury nawet w najtrudniejszych czasach – mówi Marcin Tercjak, dziennikarz muzyczny i członek zespołu programowego Festiwalu Łódź Czterech Kultur.

Wydarzeń muzycznych podczas Festiwalu będzie więcej. Na Scenie Monopolis zabrzmią "Pieśni Wolności i Pokoju 2023" – nowy projekt muzyczny z udziałem "dinozaurów" polskiego reggae: Symchy Kellera, Dariusza "Maleo" Malejonka i Maleo Reggae Rockers, Jerzego "Słomy" Słomińskiego oraz Jarka "JAreXa".

Nie zabraknie także setów dj-skich, koncertów rapowych i występów Live Actów, które będą połączone z wystawą artystów wizualnych i targami sztuki. A to wszystko podczas Multicult A/V Alternative Friday w Fabryce Sztuki w Łodzi. Wydarzenie przygotuje polsko-ukraińsko-białorusko-litewski kolektyw Synergy Cult oraz Łódzkie Sztuki – grupa rezydentów z Art_Inkubatora.

Głównym działaniem z zakresu sztuk wizualnych będzie akcja artystyczna "Światy równoległe" pod kuratelą Artura Chrzanowskiego. Złoży się na nią kilka realizacji wykonanych przez zaproszone osoby artystyczne, działające w obszarze street artu (sztuki ulicznej). Będą to ich interpretacje pojęcia "tożsamości" w kontekście miasta jako wciąż zmieniającego się organizmu. Wykorzystane zostaną rozmaite techniki pracy – plakaty, wlepki, murale, graffiti, szablony, malowidła naścienne i inne.

Działania odbędą się w Parku Ocalałych – w bezpośrednim sąsiedztwie Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi – m.in. na parkanach, murach, wolnostojących obiektach i moście. Poszczególne prace częściowo powstaną przed rozpoczęciem Festiwalu, by następnie ulegać uzupełnieniu i przeobrażeniom w czasie trwania wydarzenia. Pozwoli to publiczności zaobserwować proces powstawania poszczególnych dzieł, być świadkiem ich ewolucji.

Częścią działania wokół street artu będzie wystawa plakatów w Art Galery w Monopolis.

Teatr będzie kolejnym medium, które pozwoli widzom Festiwalu przyjrzeć się zagadnieniu "tożsamości" przez pryzmat jednostki.

W Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi odbędzie się polska premiera monodramu "Sekretarka" w reżyserii Ruthie Osterman z Izraela (znana łodzianom jako współtwórczyni projektu Szpera’42). To opowieść o Brunhilde Pomsel, sekretarce Josepha Goebbelsa (ministra propagandy III Rzeszy), w której postać wcieliła się izraelska aktorka Hava Ortman. Spektakl jest połączeniem teatru, archiwalnych materiałów filmowych oraz nagrań samej Brunhilde.

Drugą premierą festiwalową będzie spektakl "Carmen" w Teatrze Nowym im. Kazimierza Dejmka w Łodzi. Sięgając do XIX-wiecznej noweli Prospera Mériméego i jej operowej adaptacji autorstwa Georgesa Bizeta, twórcy spektaklu – Anna Obszańska i Błażej Biegasiewicz – eksplorują koncepcję kultury gwałtu i badają granice między seksualnością a seksualizacją, redukującą egzystencję człowieka – niezależnie od płci – do kategorii ciała-obiektu.

Kolejną propozycją teatralną jest spektakl tańca współczesnego "Blisko" w reżyserii Tomasza Ciesielskiego (Teatr Nowszy). Na Scenie Monopolis performerzy będą szukać różnych sposobów na budowanie bliskości poprzez ruch.

Organizatorzy Festiwalu od wielu edycji dbają o najmłodszych odbiorców kultury, przygotowując dla nich wydarzenia o wysokich walorach artystycznych i edukacyjnych. W tym roku, idąc krok dalej, powołali do życia program Mały Festiwal Łódź Czterech Kultur, na który składają się: rodzinny piknik, spektakle, opowiadanie historii, koncerty, akcje artystyczne i edukacyjne, nawiązujące do głównego hasła Festiwalu "Tożsamość".

W programie Małego FŁ4K, obok familijnego pikniku, znajdą się spektakle, m.in. "Czar(cie) gry" (premiera Teatru Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi), "Zgubowisko" (widowisko nowego cyrku w Manufakturze w wykonaniu Fundacji Sztukmistrze), "Bajki na taśmach" (białoruskie opowieści z rzutnika z oprawą muzyczną), "Tam gdzieś nad czarną wodą… Legendy i baśnie ukraińskie" (storytelling). Częścią programu będą także warsztaty z różnych dziedzin sztuk dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych w Centrum Dialogu.

Festiwal, jak co roku, dzieje się w wielu miejscach w Łodzi, ale to Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi będzie stanowić Centrum Festiwalowe. Obok działań artystycznych, pikniku i spotkań, w programie znajdą się pokazy filmów w ramach cyklu "Kino 4 Kultur". Będą to wielokrotnie nagradzane produkcje izraelskie, niemieckie, polskie oraz ukraińskie, a także etiudy studentów Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. L.Schillera w Łodzi.

Więcej informacji i pełen program Festiwalu Czterech Kultur na stronie www.4kultury.pl.

Program ulegnie jeszcze zmianie – w związku z otrzymaną dotacją z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostanie on rozbudowany o dodatkowe wydarzenia artystyczne i edukacyjne.

Na wiele z wydarzeń jest wstęp wolny. Na pozostałe bilety można kupić on-line przez portal BILETY24.pl.

Festiwal jest finansowany z Urzędu Miasta Łodzi w ramach obchodów 600-lecia Łodzi.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury - państwowego funduszu celowego, w ramach programu "Muzyka" realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Patronat Honorowy nad Festiwalem objęli: Prezydent Miasta Łodzi, Ambasada Izraela w Warszawie oraz Ambasada Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie.

Partnerzy Festiwalu: Monopolis, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, Taube Philanthropies, Manufaktura, Veolia Energia Łódź, Fujitsu Polska, Fabryka Sztuki w Łodzi, Teatr Nowy im. Kazimierza Dejmka w Łodzi, Teatr Arlekin im. Henryka Ryla w Łodzi, Klub Wytwórnia, P29, Archidiecezja Łódzka, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi, Parafia św. Mateusza Ewangelisty w Łodzi, Parafia Wojskowa pw. św. Jerzego w Łodzi, Ambasada i Konsulat USA w Polsce, Opus Film, Beta Film, Ukraina FF, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w Łodzi, Goethe-Institut w Warszawie, Igrzyska Wolności, Łódzkie Sztuki, Stowarzyszenie Społecznie Zaangażowani, Atlas, Fortepiany Wolności, Fundacja Kwela, Dom Literatury, Off Polska, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.