Prezydent Polski

Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej to najwyższy przedstawiciel polskich władz, najwyższy organ państwa w zakresie władzy wykonawczej, zwierzchnik Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Jest wybierany na pięcioletnią kadencję.

Kadencja prezydenta

Wybory na prezydenta Rzeczpospolitej odbywają się co 5 lat. Po pięcioletniej kadencji ponownie może być wybrany tylko raz. Bierne prawo wyborcze, czyli prawo do kandydowania przysługuje każdemu obywatelowi RP, który ukończył 35 lat, nie jest pozbawiony praw wyborczych do Sejmu i zbierze przynajmniej 100 tysięcy podpisów osób popierających kandydaturę.

Prezydent RP przejmuje urząd po złożeniu przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym, czyli przed posłami i senatorami. Złożenie przysięgi przez nowego prezydenta odbywa się w ostatnim dniu urzędowania ustępującego prezydenta. Jeżeli został on wybrany w wyborach przedterminowych – w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw uchwały Sądu Najwyższego o stwierdzeniu ważności wyborów

W przypadku nagłej śmierci prezydenta, odmowy złożenia przysięgi lub nagłego ustąpienia, obowiązki głowy państwa przemyje Marszałek Sejmu do czasu wyboru nowego prezydenta.

Uprawnienia i obowiązki prezydenta RP

Uprawnienia prezydenta są ściśle określone w zapisach konstytucji, a dokładnie w V rozdziale. Mogą także wynikać z ustaw.

Istotnym obowiązkiem prezydenta jest dbałość o jasność prawa. Prezydent wydaje akty urzędowe. Podpisując je, bierze za nie odpowiedzialność przed Sejmem. Jeśli dana ustawa jest niezgodna z konstytucją, prezydent ma obowiązek ją zawetować, a więc odesłać do Sejmu do ponownego rozpatrzenia. W wyjątkowych sytuacjach prezydent może skierować ustawę do Trybunału Konstytucyjnego, który rozstrzyga, czy jest ona zgodna z konstytucją i polskim prawem. Prezydent może wypowiedzieć umowy międzynarodowe. Może zgłosić projekt ustawy, który przyjmuje lub odrzuca parlament.

Prezydent jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Reprezentuje państwo na arenie międzynarodowej, czyli w kontaktach z innymi krajami oraz z organizacjami takimi jak NATO czy ONZ. Politykę zagraniczną realizuje wraz z premierem i ministrem spraw zagranicznych.

Prezydent jako zwierzchnik sił zbrojnych stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa. Zatwierdza, na wniosek premiera, najważniejsze dokumenty dotyczące obronności kraju, w tym strategię bezpieczeństwa narodowego i ćwiczenia systemów obronnych. Decyduje również o wysłaniu Sił Zbrojnych poza granice kraju (w przypadku konfliktu zbrojnego, misji pokojowej, akcji zapobiegania terroryzmowi). W przypadku zagrożenia istniejącego na terenie państwa prezydent może ogłosić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa. To samo tyczy się stanu wyjątkowego.

Prezydent stoi na czele Rady Gabinetowej. Jej obrady są zwoływane na wniosek prezydenta w sprawach o szczególnym znaczeniu dla kraju. Ponadto nadaje ordery i odznaczenia, które stanowią najwyższe wyróżnienie zasług cywilnych oraz wojskowych.

Kogo powołuje prezydent RP?

Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej powołuje osoby na niektóre funkcje publiczne. Są to m.in.:

• sędziowie Sądu Najwyższego,
• prezesi Sądu Najwyższego,
• prezes i wiceprezes Trybunału Konstytucyjnego,
• członkowie Rady Polityki Pieniężnej,
• członkowie Rady Bezpieczeństwa Narodowego,
• członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Prezydent RP odgrywa ważną rolę w procesie powoływania rządu. Wskazuje premiera, najczęściej popieranego przez większość parlamentarną. Na jego wniosek powołuje się ministrów i przyjmuje ich dymisje.

Prezydenci Polski

Pierwszym prezydentem II RP (i pierwszym w historii) był Gabriel Narutowicz. Jednak w wyniku zamachu zmarł kilka dni po zaprzysiężeniu. 20 grudnia 1922 roku zebrało się Zgromadzenie Narodowe, a na stanowisko powołany został Stanisław Wojciechowski. Sprawował urząd do 1926 r., do przewrotu majowego. Stanisław Wojciechowski wraz z rządem podał się do dymisji. 31 maja 1926 r. Zgromadzenie Narodowe wybrało Józefa Piłsudskiego na prezydenta RP, jednak marszałek stanowiska nie przyjął. Głową państwa został Ignacy Mościcki.

30 września 1939 r. Mościcki przekazał urząd prezydenta przebywającemu we Francji Władysławowi Raczkiewiczowi. Kolejnymi Prezydentami RP na emigracji byli:
August Zaleski 1947 – 1972, Stanisław Ostrowski 1972 – 1979, Edward Bernard Raczyński 1979 – 1986, Kazimierz Sabbat 1986 – 1989, Ryszard Kaczorowski 1989 – 1990.

W czasach komunistycznych, od 1944 r. najważniejsze funkcje w państwie sprawował Bolesław Bierut. W 1952 Sejm uchwalił Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w której nie było już stanowiska prezydenta. Od 1989 do 1990 r. funkcje prezydenta sprawował Wojciech Jaruzelski.

22 grudnia 1990 roku. pierwszym prezydentem III Rzeczypospolitej wybranym w wyborach bezpośrednich został Lech Wałęsa. 5 lat później Aleksander Kwaśniewski pokonał w wyborach prezydenckich ubiegającego się o reelekcję Wałęsę. W 2000 r. również wygrał wybory, sprawując urząd do 2005 r. Schedę przejął Lech Kaczyński.

Prezydent Rzeczypospolitej Lech Kaczyński zginął w katastrofie samolotu 10 kwietnia 2010 r.. Zgodnie z prawem, pełniącym obowiązki prezydenta został Marszałek Sejmu RP – Bronisław Komorowski, który wygrał w przyspieszonych wyborach w na prezydenta. Został zaprzysiężony 6 sierpnia 2010 r. Od 2015 r. trwa kadencja prezydenca Andrzeja Dudy.