Premier Ewa Kopacz rozmawiała telefonicznie z prezydentem USA Barackiem Obamą
Telefoniczna rozmowa premier Ewy Kopacz i prezydenta USA Baracka Obamy dot. spraw międzynarodowych oraz zapowiedzianej na dzisiaj publikacji raportu amerykańskiego Senatu na temat tajnych więzień CIA, które funkcjonowały za prezydentury George'a W. Busha - podało Centrum Informacyjne Rządu w krótkim komunikacie. Czy będą w opublikowanym streszczeniu raportu informacje dot. Polski? - Nasze źródła mówią nam, że streszczenie raportu nie będzie zawierać nazw żadnych państw - mówi PAP prawnik John Sifton z organizacji Human Rights Watch.
W trakcie rozmowy prezydent Obama poinformował premier Polski, że we wtorek zostanie opublikowany raport Senatu USA dotyczący więzień CIA. "Obie strony wyraziły nadzieję, że publikacja tego raportu nie wpłynie negatywnie na relacje Polska-USA" - czytamy w komunikacie CIR.
Wiadomo również, że w związku z publikacją raportu władze USA już podjęły dodatkowe środki bezpieczeństwa w amerykańskich ambasadach i innych placówkach zagranicznych.
Co w streszczeniu raportu?
Według przecieków prasowych w dokumencie senatorowie zarzucają CIA, że przez lata wprowadzała w błąd administrację USA, Kongres i opinię publiczną, ukrywając prawdę o brutalnych metodach przesłuchiwania więźniów.
Raport ma też przynajmniej częściowo obalić wcześniejsze twierdzenia CIA na temat skuteczności programu.
Polska a tajne więzienia CIA
W 2005 r. organizacja Human Rights Watch poinformowała opinię publiczną, że w Polsce oraz innych krajach europejskich funkcjonowały tajne więzienia CIA, w których m.in. torturowano więźniów.
HRW uznało, że więzienia te w Polsce znajdowały się na terenie szkoły wywiadu w Kiejkutach lub w pobliżu wojskowego lotniska w Szymanach na Mazurach.
Polscy politycy, m.in. ówczesny prezydent Aleksander Kwaśniewski oraz premierzy, wielokrotnie zaprzeczali.
Pomimo zapewnień polskich polityków, w lipcu 2014 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu jednomyślnie uznał: Polska naruszyła m.in. zakaz tortur i nieludzkiego traktowania. Polskie śledztwo w sprawie tajnych więzień ocenił zaś jako nieefektywne.
W związku z tą decyzją Polska ma zapłacić 100 tys. euro al-Nashiriemu i 130 tys. euro Abu Zubajdzie. Mężczyźni twierdzą, że byli przetrzymywani w więzieniu CIA na terenie naszego kraju.
Czy możemy skutecznie odwołać się od wyroku? Ewentualne odwołanie byłoby "bezużytecznym marnowaniem czasu" - uważa Julia Hall, specjalistka Amnesty International ds. antyterroryzmu i praw człowieka w Europie. Hall jest autorką raportu "Uwolnić prawdę: Udział Polski w programie tajnych więzień CIA".
Jednocześnie sam Trybunał w lipcu orzekł również, że "wyłączną odpowiedzialność" za przesłuchania i tortury w Starych Kiejkutach ponosi CIA.
Czego oficjalnie dotyczy raport Amerykanów?
Chodzi o przyjęty w grudniu 2012 roku kontrowersyjny, liczący ponad 6,2 tys. stron raport Senatu na temat programu tzw. wzmocnionych technik przesłuchań, jak podtapianie (waterboarding) czy pozbawianie snu.
CIA prowadziła ten program w tajnych ośrodkach za granicą utworzonych w ramach walki z terroryzmem po zamachach z 11 września 2001 r., za prezydentury George'a W. Busha.
Według przecieków prasowych w raporcie senatorowie zarzucają CIA, że przez lata wprowadzała w błąd administrację USA, Kongres i opinię publiczną, ukrywając prawdę o brutalnych metodach przesłuchiwania więźniów, a także ich niewielkiej skuteczności.
Obama do Kopacz: siły USA na terenie Polski
Prezydent Barack Obama potwierdził zobowiązania ze szczytu w Newport oraz zapewnił, że Stany Zjednoczone zagwarantują stałą obecność sił amerykańskich na terenie Polski tak długo, jak będzie to konieczne.
Wśród poruszonych podczas rozmowy tematów znalazła się także sytuacja na Ukrainie - "jako jedno z największych wyzwań geopolitycznych". "Prezydent Obama wskazał na konieczność dalszych konsultacji z Polską, która pełni w tym zakresie wiodącą rolę w UE" - podkreślono w komunikacie.
Prezydent podziękował jednocześnie za to, że Polska nadal jest gotowa podtrzymać swoje zaangażowanie w Afganistanie.
Premier Ewa Kopacz wyraziła z kolei poparcie dla koalicji przeciw Państwu Islamskiemu i zapewniła, że nasz kraj jest gotowy do kontynuacji udzielania pomocy humanitarnej, a także dopuszcza możliwość innych form wsparcia władz irackich.
W sierpniu Barack Obama - na konferencji prasowej - przyznał, że torturowanie przez CIA podejrzanych o terroryzm było błędem. - Robiliśmy rzeczy, które były niezgodne z naszymi wartościami. Torturowaliśmy niektórych ludzi - powiedział Obama.
Prezydent starał się jednak usprawiedliwić działania CIA, mówiąc, że błędy wynikały z ogromnej presji, jaką odczuwały służby, starając się zapobiec kolejnemu atakowi terrorystycznemu.
Natychmiast po objęciu urzędu prezydenta USA w 2009 roku Obama przerwał kontrowersyjny program CIA. Nikt jednak nigdy nie został pociągnięty do odpowiedzialności za jego funkcjonowanie.
