"Posady dla swoich". Specjalne strefy z działaczami Platformy i PSL

• Pomimo wcześniejszych zapowiedzi o odpolitycznieniu instytucji państwowych, w Specjalnych Strefach Ekonomicznych pojawili się masowo partyjni działacze - wynika z analizy Wirtualnej Polski. Na stanowiska byli powoływani już po wyborach parlamentarnych i zmianie władzy.

• Podobnie jak za rządów Zjednoczonej Prawicy, władze Specjalnych Stref Ekonomicznych zdominowane są przez osoby związane z partiami rządzącej koalicji. Najczęściej to nowi prezesi lub wiceprezesi stref. W wielu miejscach pracę dostali ci, którzy bezskutecznie startowali w wyborach.

• Wynagrodzenia na stanowiskach w SSE są bardzo atrakcyjne, często sięgają ponad 20 tys. zł, przewyższając wynagrodzenia ministrów.

• Mimo projektów ustaw (mających wprowadzić transparentne zasady rekrutacji), jak na razie niewiele się zmieniło. Przykłady nominacji osób z powiązaniami partyjnymi tylko temu dowodzą.

Partie tworzące obecną koalicję rządzącą wielokrotnie krytykowały poprzedników za upolitycznienie kluczowych spółek, agencji i instytucji.

Politycy Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi i Lewicy szli do wyborów z jasną obietnicą: nowe nabory na stanowiska w radach nadzorczych i zarządach państwowych firm zostaną przeprowadzone w transparentnych konkursach. A w nich decydować będą kompetencje, a nie znajomości rodzinne i partyjne.

W marcu br. marszałek Sejmu i lider Polski 2050 Szymon Hołownia pod hasłem "Dość Partyjniactwa" zapowiedział, że składa w Sejmie projekt ustawy o naprawie ładu korporacyjnego w spółkach z udziałem Skarbu Państwa. Miał odpolitycznić stanowiska w kluczowych z punktu widzenia państwa firmach. Od pół roku w koalicji niewiele jednak w tej sprawie się dzieje.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Wirtualna Polska postanowiła sprawdzić, jak wygląda obsada władz Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE).

Pod rządami Zjednoczonej Prawicy strefy stały się dogodnym miejscem dla partyjnych synekur.

Przypomnijmy, strefy powstały w Polsce 30 lat temu na mocy ustawy z 1994 r. Pierwotnie miały być wygaszone w 2014 r. Późniejszymi decyzjami jednak wydłużono ich okres działalności. SSE mają za zadanie wspierać rozwój nowych inwestycji, każda z nich funkcjonuje na określonym obszarze Polski.

Jak ujawnił na początku października 2017 r. "Fakt", w 10 z nich na 14 prezesami lub wiceprezesami byli ludzie powiązani z ówczesną władzą. Już wtedy zarobki wynosiły tam sześć krajowych pensji - czyli ok. 25 tys. zł brutto. W kolejnych latach pensja w kierownictwie SSE rosła. A jak wynika z analizy Wirtualnej Polski - jednych działaczy PiS we władzach stref wymieniano na innych.

A jak sytuacja wygląda obecnie?

Obecnie jest ich 14 i podlegają bezpośrednio ministrowi rozwoju i technologii. Od grudnia ubiegłego roku do maja tego roku resortem kierował polityk PSL Krzysztof Hetman (dziś europoseł). Jego następcą został Krzysztof Paszyk, także polityk ludowców.

W Kamiennogórskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości pod koniec maja br. Rada Nadzorcza wybrała na prezesa Arkadiusza Dybca. Jest absolwentem Politechniki Wrocławskiej i Wyższej Oficerskiej Szkoły Radiotechnicznej. Jest też byłym i wielokrotnym kandydatem z list KO.

W CV ma doświadczenie zawodowe związane z pracą w kamiennogórskim Urzędzie Miasta i magistracie w Lubawce jako sekretarz miasta. W 2018 r. startował w wyborach samorządowych z Koalicyjnego Komitetu Wyborczego Koalicji Obywatelskiej. Bezskutecznie.

W tegorocznych wyborach kandydował na burmistrza Kamiennej Góry z list i z poparciem Koalicji Obywatelskiej. Dostał się do II tury, ale minimalnie, bo o 60 głosów, przegrał z urzędującym burmistrzem Januszem Chodasewiczem.

Jak wynika z rejestru wpłat na Platformę Obywatelską, 11 kwietnia br. - czyli między pierwszą a drugą turą wyborów - Dybiec wpłacił na konta partii 5 tys. zł. Udział Skarbu Państwa w SSEMP w Kamiennej Górze wynosi 39,55 proc. i jest największy. Pozostałymi udziałowcami są lokalne gminy.

Przenieśmy się teraz do katowickiej SSE.

Obejmuje swym zasięgiem całe województwo śląskie oraz sześć powiatów w województwie opolskim. Jest liderem wśród polskich Specjalnych Stref Ekonomicznych. Obecnie w strefie działa 540 przedsiębiorstw, które zatrudniają łącznie ok. 90 tys. osób.

W maju br. jej wiceprezesem został 58-letni Jacek Brzezinka, wieloletni samorządowiec i polityk związany z Platformą Obywatelską.

W latach 90-tych był przewodniczącym Kongresu Liberalno-Demokratycznego w Bytomiu i należał do Unii Wolności. W 2002 r. dołączył do PO i stanął na czele lokalnych struktur partii. W wyborach do Sejmu w 2007 r., startując z list Platformy, zdobył poselski mandat. Cztery lata później został wybrany ponownie. W tym roku zdobył mandat radnego Sejmiku Województwa Śląskiego jako kandydat KO.

Pytana o powołanie Brzezinki do zarządu KSSE, strefa przysłała nam lakoniczną informację.

"Pan Jacek Brzezinka został powołany na stanowisko Zastępcy Prezesa Zarządu Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej S.A. uchwałą Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy z dnia 10.05.2024. Szczegółowy tryb dotyczący zasad wyboru oraz wymagań, które muszą spełniać członkowie zarządu, określa statut spółki" - przekazała Mirella Jezierska, menadżer ds. promocji i komunikacji medialnej KSSA.

W kolejnej - Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej - we władzach spółki też odnajdujemy osobę od lat powiązaną z Platformą Obywatelską.

Na początku czerwca konkurs na prezesa wygrał Tomasz Pisarek, kandydat PO w wyborach na burmistrza Słubic w 2018 r.

Na oficjalnej prezentacji wsparł go osobiście Borys Budka, jeden z liderów Platformy. Nowy prezes studia magisterskie ukończył na politologii na Uniwersytecie Zielonogórskim. Ma ponadto studia podyplomowe z zarządzania na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ostatnio był dyrektorem ds. inwestycji w Lubuskim Szpitalu Specjalistycznym.

Wiceprezesem strefy jest Antoni Sołtys, działacz PSL i członek zarządu wojewódzkiego ludowców w Lubuskim. W wyborach do Sejmu w 2023 r. startował z list Trzeciej Drogi. Uzyskał 1067 głosów i mandatu nie zdobył. W tym roku ubiegał się o mandat radnego powiatu gorzowskiego, także z list Trzeciej Drogi. Dostał jeszcze mniej głosów - 347 i do Rady nie wszedł.

W serwisie LinkedIn możemy przeczytać, że ostatnio pracował jako dyrektor ds. klientów kluczowych w firmie Seris Konsalnet. Firma działa w branży bezpieczeństwa, ochrony i usług utrzymania czystości w Polsce. W tym samym serwisie, w rubryce umiejętności wpisał "Microsoft Office", pochwalił się też ukończonym kursem "Kwalifikowanego Pracownika Ochrony". Studiował ekonomię na Uniwersytecie Szczecińskim.

W ubiegłorocznych wyborach do Sejmu jego kandydaturę osobiście promował lider PSL, wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz. Nie pomogło.

W Krakowskim Parku Technologicznym nowym prezesem jest od niedawna Andrzej Kulig. W 2015 r. był zastępcą prezydenta Krakowa Jacka Majchrowskiego ds. polityki społecznej, kultury i promocji miasta, a od 2018 r. jego pierwszym zastępcą. W ostatnich wyborach samorządowych Kulig bez powodzenia startował na prezydenta Krakowa z poparciem Majchrowskiego. Przed pierwszą turą poparcia Kuligowi udzielił także prezes PSL Władysław Kosiniak-Kamysz.

Prezesem Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej jest od lipca Kajetan Bator, kandydat PO w wyborach do Rady Legnicy w 2006 r. i w 2014 r.

Z jego CV wynika, że ukończył studia na Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu i jest doktorem nauk ekonomicznych ze specjalnością zarządzanie przedsiębiorstwem.

Z kolei wiceprezesem jest Bartosz Hejmej, radny Koalicji Obywatelskiej w Głogowie (był również radnym KO w kadencji 2018-2024). Jak wynika z jego oświadczenia majątkowego, przed posadą w strefie pracował w Miejskim Ośrodku Kultury w Głogowie w Dziale Organizacji Imprez, a także w biurze poselskim Łukasza Horbatowskiego (KO).

Na stronie strefy Bartosza Hejmeja przedstawia się jako przedsiębiorcę posiadającego wieloletnie doświadczenie w prowadzeniu spółek. Z Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że przed laty był kilkanaście miesięcy prezesem nieistniejącej już spółki Telewizji-Głogów, a później jej likwidatorem. A także przez dwa lata prezesem spółki "Primus" Mięso. Firma również uległa likwidacji.

Z jego CV wynika też, że był głównym specjalistą ds. marketingu w Warszawskiej Fabryce Platerów Hefra. W internecie można znaleźć jego archiwalny wpis z okresu pracy w Hefrze, w którym uczył "jak serwować i jeść żurek i pieczeń".

"Pamiętajmy, aby pieczywo jeść, odrywając palcami jednorazowe kęsy. Żuru nie chłodzimy, dmuchając, a łyżkę napełniamy najwyżej w dwóch trzecich miseczki, po czym wkładamy ją do ust czubkiem niezbyt głęboko. Na końcu nie przechylamy talerza w celu wydobycia ostatków, możemy pozwolić sobie na pozostawienie odrobiny na dnie" - czytamy na portalu GP24.pl.

W Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej prezesem jest od maja Tomasz Sadzyński związany z Platformą Obywatelską.

W przeszłości (2011-2016) kierował już Stefą, stanowisko stracił po wygranych przez PiS wyborach. W wyborach samorządowych w 2006 r. uzyskał mandat radnego łódzkiej Rady Miejskiej z ramienia Platformy Obywatelskiej. Cztery lata później ówczesny premier Donald Tusk - po odwołaniu w referendum lokalnym prezydenta Łodzi - powierzył mu na kilka miesięcy pełnienie obowiązków prezydenta miasta.

Sadzyński ukończył studia na kierunku administracja na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. A w przeszłości prowadził zajęcia z zakresu marketingu na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ.

Rada nadzorcza ŁSSE pod koniec kwietnia wybrała też nowego wiceprezesa. Został nim Michał Sobczak, lider struktur PSL w Łodzi i członek ludowców od 2008 r. W 2023 r. w wyborach do Sejmu startował bez powodzenia z list Trzeciej Drogi. 43-letni Sobczak jest doktorem nauk ekonomicznych, specjalizującym się w problematyce polityki społecznej, rynku pracy i ekonomii społecznej oraz pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu Łódzkiego.

Jak poinformowała Wirtualną Polskę Magdalena Sosnowska z Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, rada nadzorcza wybrała do zarządu najlepszych kandydatów.

"W trybie konkursu otwartego na stanowisko prezesa aplikowały 2 osoby, na wiceprezesa 5 osób. Konkurs był otwarty a kryteria mierzalne i obiektywne. Każdy z 4 członków RN oceniał poszczególnych kandydatów na podstawie m.in. wiedzy o zakresie działalności spółki oraz sektorze, w którym działa. Kandydaci musieli zaprezentować koncepcje zarządzania i rozwoju spółki, wykazać się znajomością zasad nadzoru właścicielskiego oraz doświadczeniem w zarządzaniu. Tomasz Sadzyński jak i Michał Sobczak zostali ocenieni bardzo wysoko" - przekazała nam Magdalena Sosnowska, dyrektorka Departamentu Marketingu i Promocji z ŁSSE.

I jak ujawniła, wynagrodzenie prezesa Tomasza Sadzyńskiego wynosi 26 422,68 zł brutto, a wynagrodzenie wiceprezesa Michała Sobczaka 25 541,92 zł.

W Pomorskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej od lipca członkiem zarządu jest Michał Szczupaczyński, który w 2014 r. był kandydatem PO do Rady Powiatu Lęborskiego, a w ostatnich latach pełnił funkcję dyrektora Kancelarii Marszałka Województwa Pomorskiego Mieczysława Struka (PO).

W Specjalnej Strefie Ekonomicznej "Starachowice" od września prezesem jest działaczka świętokrzyskiego PSL Agata Binkowska.

W 2023 r. bezskutecznie ubiegała się o poselski mandat z list Trzeciej Drogi, w kwietniowych wyborach samorządowych również bez efektu startowała w wyborach do sejmiku województwa świętokrzyskiego. Absolwentka Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Radomiu posiada również dyplom MBA. Przez 13 lat pełniła funkcję naczelnika wydziału rolnictwa, ochrony środowiska i leśnictwa w Starostwie Powiatowym w Końskich. Była radną sejmiku w kadencji 2018-2024.

Członkiem zarządu tej samej strefy jest Eligiusz Mich, wieloletni działacz Platformy Obywatelskiej.

W przeszłości był wicestarostą ostrowieckim. Do czerwca, przez 16 lat był przewodniczącym PO w Ostrowcu Świętokrzyskim.

Szefem Rady Nadzorczej jest Grzegorz Andrzej Żmuda, który startował w wyborach samorządowych na radnego sejmiku województwa świętokrzyskiego z list Koalicji Obywatelskiej. Bezskutecznie. Żmuda był wcześniej współprzewodniczącym Nowej Lewicy w województwie świętokrzyskim.

W Radzie zasiadają również Józef Adamczak, wieloletni działacz PO w Świętokrzyskim, a także Krzysztof Grzegorek. Ten ostatni to były poseł Platformy Obywatelskiej, a w latach 2007-2008 wiceminister zdrowia. W przeszłości był prawomocnie skazany za korupcję.

Przypomnijmy - Sąd Okręgowy w Kielcach w styczniu 2011 r. wymierzył mu rok i 10 miesięcy więzienia w zawieszeniu na cztery lata oraz 22,5 tys. zł grzywny. Zakazał też pełnienia kierowniczych stanowisk przez cztery lata.

Trzy lata wcześniej, będąc pod wpływem alkoholu, spał na korytarzu hotelu sejmowego. Kompromitujące zdjęcie opublikował jeden z tabloidów. Przestał być również członkiem PO.

"Byłem pod wpływem alkoholu, zasnąłem przed drzwiami mojego pokoju w hotelu sejmowym. To zdarzyło mi się po raz pierwszy. Jest mi wstyd. To co się stało jest dla mnie przykre i upokarzające" - komentował swój wyczyn Krzysztof Grzegorek.

W Suwalskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej prezesem jest Cezary Cieślukowski. Przed laty najpierw związany z Platformą Obywatelską, a później z PSL-em i Trzecią Drogą. Był wiceministrem zdrowia w rządzie Ewy Kopacz (PO).

Przez większość zawodowej kariery związany z sejmikiem województwa podlaskiego, w obecnej kadencji jest przewodniczącym. Rok temu nie udało mu się z list Trzeciej Drogi zdobyć mandatu posła. Uzyskał jednak bardzo dobry wynik 86 699 głosów. Jak informuje PKW, Cieślukowski jest członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego.

Wiceprezesem SSSE jest Anna Naszkiewicz związana od lat z suwalską Platformą Obywatelską. W latach 2014-2018 była wicemarszałkiem województwa podlaskiego. A w 2024 r. bezskutecznie ubiegała się o mandat europosła z ramienia Koalicji Obywatelskiej. Jest - podobnie jak prezes strefy - radną sejmiku Podlasia.

Szefem Rady Nadzorczej jest 44-letni Piotr Dąbkowski. W wyborach do sejmiku województwa podlaskiego ubiegał się o mandat z listy Trzeciej Drogi. Członkiem RN jest Sławomir Mitros, prawnik z Augustowa. Startował w kwietniowych wyborach samorządowych z list Platformy Obywatelskiej. Radnym w augustowskiej radzie nie został.

W Wałbrzyskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej Invest-Park od 28 czerwca prezesem jest Wojciech Smoliński. Rocznik 1973.

Ukończył studia z zakresu zarządzania i marketingu na Uniwersytecie Wrocławskim. W przeszłości był prezesem Invest-Park Development, a także pełnił funkcję wiceprezesa Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości S.A. w Kamiennej Górze.

Jest też działaczem Trzeciej Drogi, a także byłym radnym i wiceprzewodniczącym Sejmiku Województwa Dolnośląskiego. W Polskim Stronnictwie Ludowym jest od 1993 roku, gdzie pełnił funkcje m.in. w Radzie Naczelnej "Ludowców" i prezydium zarządu wojewódzkiego partii. Był kandydatem PSL na prezydenta Jeleniej Góry w 2014 r. Obecnie jest szefem jeleniogórskich struktur ludowców. W ostatnich wyborach do Sejmu startował z list Trzeciej Drogi, ale mandatu posła nie uzyskał.

W radzie nadzorczej zasiada natomiast Tomasz Senyk, który na stronach Koalicji Obywatelskiej jest wpisany jako koordynator partii na Dolnym Śląsku.

W swoim CV ma prezesurę Wałbrzyskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji. W przeszłości startował z list PO do wałbrzyskiego samorządu, a także był radnym tej partii. Obok niego w Radzie zasiada Jerzy Świteńki, polski prawnik, sędzia i adwokat. W latach 90-tych wojewoda wałbrzyski. W latach 1994-2005 przewodniczył lokalnymi strukturami Unii Wolności.

W Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, jak opisywały lokalne media, do samego końca trwała walka o fotel prezesa między "człowiekiem PO a PSL".

"Długo trwały walki buldogów pod dywanem w łonie olsztyńskiego PSL pomiędzy wiceprezes Zarządu Głównego PSL, poseł Urszulą Pasławską, senatorem, baronem PSL Gustawem Markiem Brzezinem i posłem Zbigniewem Ziejewskim a baronem PO, obecnie europosłem Jackiem Protasem" - czytamy na stronach debata.olsztyn.pl.

W efekcie w czerwcu wygrał działacz PO Marcin Tumasz, który w 2018 roku kandydował do rady miasta z list olsztyńskich KO. Wcześniej pracował w Warmińsko-Mazurskiej Agencji Rozwoju Regionalnego. Na stronach WMSSE czytamy o Tumaszu: "prawnik, bankowiec z wieloletnim stażem, absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Prawa i Administracji".

Z kolei wiceprezesem został Marcin Adamczyk, człowiek PSL i kandydat na prezydenta Olsztyna w 2014 roku. Na co dzień doktor prawa, prowadzący kancelarię prawną w tym samym biurowcu, w którym mieści się siedziba strefy. Był wieloletnim przewodniczącym Rady Nadzorczej Strefy.

"Informacja o postępowaniu kwalifikacyjnym była podana do publicznej wiadomości. W ogłoszeniu podano kryteria wyboru kandydatów na stanowisko Prezesa i Wiceprezesem Zarządu. W oparciu o wcześniej ustalone kryteria Rada Nadzorcza dokonała wyboru najlepszych kandydatów na stanowiska Prezesa i Wiceprezesa Zarządu Spółki" - zapewnia nas Eliza Nel Jurkianiec, dyrektor Departamentu Organizacyjno-Prawnego Strefy. I jak dodaje, "odnosząc się do pytań o członkostwo w partii politycznej informuję, że Spółka nie gromadzi takich informacji zarówno w odniesieniu do pracowników, jak również w stosunku do Zarządu".

Na nasze pytania skierowane w środę do sześciu Specjalnych Stref Ekonomicznych odpisały Łódzka, Katowicka Strefa oraz Warmińsko-Mazurska.

Pytania wysłaliśmy również do Ministerstwa Rozwoju i Technologii, które nadzoruje działalność stref.

Chcieliśmy wiedzieć, czy kierownictwo resortu ma wiedzę o wyborze nowych prezesów, wiceprezesów SSE oraz członków Rad Nadzorczych, którzy są działaczami partyjnymi. I jak kierownictwo resortu oceni i skomentuje taką praktykę.

A także: "czy od strony etycznej, a także pamiętając deklaracje Koalicji 15 października w sprawie obsady posad w spółkach i praktyki poprzednich rządów Zjednoczonej Prawicy, resort pochwala takie praktyki?". Odpowiedzi na nasze pytania nie otrzymaliśmy. Resort poinformował nas jednak o audycie, także dotyczącym okresu I połowy br.

"Działania realizowane przez MRiT w zakresie nadzoru właścicielskiego są prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami. W lipcu br., minister rozwoju i technologii zobowiązał Rady Nadzorcze wszystkich nadzorowanych spółek o przeprowadzenie badania (audytu) dotyczącego działań podejmowanych w latach 2022-2023, a także w pierwszej połowie 2024 r. Celem badania audytowego jest weryfikacja efektywności zarządzania i zgodności ze stosownymi przepisami. Wskazano szereg obszarów do objęcia audytem, w tym kwestie dotyczące zatrudniania w spółkach pracowników oraz współpracowników" - przekazało nam biuro prasowe resortu.

Przypomnijmy, kilka dni temu portal Onet ujawnił, że w Totalizatorze Sportowym kierownicze stanowiska w centrali i oddziałach regionalnych podzielili między sobą działacze koalicji rządzącej. Po kontroli ministerstwa aktywów państwowych stanowisko stracił prezes Totalizatora Rafał Krzemień.

W piątek m.in. w tej sprawie, ale także tzw. "posad dla swoich" wypowiadał się minister rozwoju i technologii Krzysztof Paszyk.

- Zdecydowanie nie zgadzam się z tezą, że wchodzimy w buty poprzedników. U nas, owszem, zdarza się, że rekomendowane osoby do zajmowania stanowisk w SSP czy administracji rządowej są związani z PSL, ale nie znam przypadku powołania osoby, która nie posiadałaby niezbędnych kwalifikacji - zapewniał w rozmowie z Radiem ZET.

Ale jak równocześnie przyznaje, że "potrzeba wykonać i ciągle doskonalić wielką robotę, jeśli chodzi o dochowanie standardów, żeby kompetencje i kwalifikacje były na pierwszym miejscu".

Sylwester Ruszkiewicz, dziennikarz Wirtualnej Polski