Polak uwięziony w rosyjskim łagrze. Przekupił strażników, aby wysłać wiadomość do kraju

"Apeluję do polskich władz: nie zostawiajcie mnie. Jeśli znów ma dojść do wymiany więźniów politycznych, spróbujcie mnie włączyć do rozmów" - przekazał Marian Radzajewski w wiadomości przesłanej komunikatorem internetowym do Wirtualnej Polski.

Prosił, aby nagłośnić apel, tak by dotarł do decydentów. "Nie chcę zostać zapomniany" dodał, przypominając, że nadal żyje i czeka na pomoc. Sporo przy tym ryzykował. Musiał opłacić dostęp do telefonu przemyconego przez innego więźnia. Za takie przewinienie grozi pobyt w izolatce.

Informację o nowych przygotowaniach do wymiany więźniów potwierdził 27 maja szef rosyjskiej dyplomacji Siergiej Ławrow. Podczas konferencji prasowej po spotkaniu z tureckim ministrem spraw zagranicznych Hakanem Fidanem, Ławrow przyznał, że "szczegóły wymiany więźniów między Rosją a USA są uzgadniane za pośrednictwem odpowiednich organów", a rozmowy prowadzone są na najwyższym szczeblu – z inicjatywy samych prezydentów. O sprawie poinformowała agencja Ria Novosti.

Choć szczegóły nie są ujawniane, przypomnijmy, że dotąd doszło do trzech wymian więźniów. W kwietniu do USA wróciła Ksenia Karelina, amerykańsko-rosyjska baletnica skazana w Rosji na 12 lat kolonii karnej za wspieranie ukraińskiej organizacji. Strona amerykańska w zamian zwolniła Artura Pietrowa, rosyjsko-niemieckiego obywatela skazanego za rzekomy nielegalny eksport elektroniki. 11 lutego 2025 roku pojawiła się informacja, że Rosja przekazała Marka Vogela, ale nie podano, za kogo został wymieniony.

W sierpniu 2024 roku w Turcji doszło do największej wymiany szpiegów, czy też osób traktowanych przez Rosję jako "zakładnicy polityczni". Wówczas do Rosji powróciło 10 osób, w tym agent GRU Paweł Rubcow, znany w Europie jako Pablo Gonzalez. Przebywał on w polskim więzieniu; był zatrzymany pod zarzutem "realizacji zadań wywiadowczych na terenie Europy, oczekiwał na proces karny". "Na prośbę USA został włączony do wymiany" - przekazano w komunikacie rzecznika prasowego ministra koordynatora służb specjalnych.

To wydarzenie wywołało komentarze na temat losów Mariana Radzajewskiego. Dzięki wymianie jednocześnie zwolniony został Paul Whelan, z którym Radzajewski przez kilka lat dzielił celę. Polak nie znalazł się w żadnym z pakietów wymiany. Jego rodzina przyznała wówczas, że nie ma kontaktu z żadnym przedstawicielem rządu, który informowałby o jakichkolwiek działaniach na rzecz jego uwolnienia.

- Wiem, że Marian wiązał wielkie nadzieje z ostatnią wymianą. No, ale niestety nie został uwolniony. W kontaktach z nami mówił, że kraj o nim zapomniał - powiedziała w rozmowie z Wirtualną Polską Magdalena Radzajewska, żona uwięzionego. Była zdziwiona, że Polska wypuściła rosyjskiego szpiega – nie wiadomo, kto był w zamian.

Jak dotąd Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Sprawiedliwości, a także MSWiA nie komentowały szerzej ewentualnych starań o uwolnienie lub przeniesienie więźnia do Polski. W korespondencji z WP urzędnicy tłumaczyli, rozmowy tego typu prowadzone są w ścisłej tajemnicy, a ich ujawnienie mogłoby zaszkodzić.

Marian Radzajewski, pochodzący z Białegostoku przedsiębiorca i ojciec pięciorga dzieci, został zatrzymany w Rosji w 2018 roku i rok później skazany za działalność szpiegowską na rzecz Polski. Nigdy nie przyznał się do winy. Utrzymuje, że padł ofiarą rosyjskiej prowokacji i że jego sprawa była elementem politycznej gry służb specjalnych. Obecnie przebywa w kolonii karnej "K-17 Oziernyj" w Zubowej Polanie – około 400 km od Moskwy. Ma kontakt z polskim konsulem, który pomaga mu finansowo.

Tomasz Molga, dziennikarz Wirtualnej Polski