Pierwsza audycja Radia Wolna Europa

3 maja 1952 roku rozpoczęła działalność polska rozgłośnia Radia Wolna Europa. Z ośrodka w Monachium do słuchaczy w Polsce popłynęły pierwsze takty mazurka "Witaj majowa jutrzenko". Ponad 40 lat radio to było źródłem obiektywnych informacji o kraju i świecie. Polakom żyjącym w systemie komunistycznym za słuchanie RWE groziła nawet kara więzienia. Mimo to, stacji słuchano po kryjomu w domach, stosując zasady konspiracji, w której mieliśmy długą tradycję.

Jedno z pomieszczeń budynku Radia Wolna Europa po zamachu z 21 lutego 1981 r. Eksplozja ok. 20 kg materiału wybuchowego umieszczonego w metalowym pojemniku, z czasowym lub radiowym detonatorem nastąpiła krótko przed 22.00. Zegary w budynku Radia zatrzymały się na godz. 21.49.
Źródło zdjęć: © NAC

Rozgłośnia działała do 1994 roku, zlikwidowano ją kilka lat po demokratycznych przemianach w Polsce, uznając, że odegrała już swoją historyczną rolę.

Głównym zadaniem polskiej sekcji RWE była walka z propagandą i indoktrynacją komunistyczną, ukazywanie prawdy historycznej i dostarczanie informacji. RWE nadawało między innymi relacje pułkownika Józefa Światły, zbiegłego na Zachód funkcjonariusza UB, który ujawniał kulisy działania PZPR i ministerstwa bezpieczeństwa publicznego. W audycjach mówiono także o losach Polaków przetrzymywanych w obozach w Związku Radzieckim, o protestach robotniczych w kraju, czy o zbrodni katyńskiej, która przez ponad pół wieku była zakłamywana przez komunistyczne władze. RWE nadawała też audycje kulturalne, religijne, prezentowano twórczość pisarzy emigracyjnych oraz wspomnienia żołnierzy, którzy nie mogli wrócić do kraju.

Władze zagłuszały "wrogą rozgłośnię". Za słuchanie Wolnej Europy oraz innych, jak je nazywano - "imperialistycznych radiostacji" - BBC czy Głosu Ameryki, w PRL skazano wiele osób. Były oskarżane o wrogą propagandę, czyli tak zwane "szeptanki". O znaczeniu RWE może świadczyć fakt, że przy każdych rokowaniach radziecko-amerykańskich elementem przetargowym było żądanie likwidacji rozgłośni.

Pierwszym dyrektorem polskiej sekcji RWE był nieżyjący już, Jan Nowak-Jeziorański. Legendarny "kurier z Warszawy", pisarz i polityk, emisariusz Armii Krajowej i rządu w Londynie, kierował Rozgłośnią Polską RWE przez blisko 25 lat.

Z Rozgłośnią Polską RWE współpracowali znani pisarze, publicyści i działacze emigracyjni między innymi, Stanisław Barańczak, Marian Hemar, Gustaw Herling-Grudziński, Marian Kukiel, Jan Lechoń, Leopold Tyrmand, Tomas Venclova, Kazimierz Wierzyński, Szymon Wiesenthal. Pomimo szykan ze strony władz komunistycznych, wiele osób mieszkających w Polsce utrzymywało kontakty z RWE, przekazując materiały zza "żelaznej kurtyny", jak Danuta Bańkowska, Władysław Bartoszewski, Ewa Dreżepolska i Józef Szaniawski. Dyrektorami Rozgłośni Polskiej RWE byli kolejno: Jan Nowak-Jeziorański (1952-1976), Zygmunt Michałowski (1976-1982), Zdzisław Najder (1982-1987), Marek Łatyński (1987-1989) i Piotr Mroczyk (1989-1994).

Po 1989 roku zmieniła się funkcja i znaczenie Sekcji Polskiej RWE. W latach 1990-1994 rozgłośnia prowadziła oficjalną działalność w Warszawie. 30 czerwca 1994 roku w Poznaniu odbyło się uroczyste zakończenie jej działalności z udziałem pracowników i władz RWE, władz Polski i ambasadora Stanów Zjednoczonych. W 2001 roku zakończono przekazywanie nagrań polskiej sekcji RWE Archiwom Państwowym.

Od 1994 roku istnieje "Stowarzyszenie Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego". Jego celem jest kultywowanie tradycji związanych z Rozgłośnią RWE i jej 42-letnią działalnością, propagowanie w Polsce tradycji dziennikarstwa wolnego, niepodległego i demokratycznego, a także działanie na rzecz przestrzegania zasad kodeksu etyki dziennikarskiej.

Wybrane dla Ciebie
Robotnik uratowany spod gruzów średniowiecznej wieży w centrum Rzymu
Robotnik uratowany spod gruzów średniowiecznej wieży w centrum Rzymu
Zawrócenia na niemieckiej granicy. Najnowsze statystyki
Zawrócenia na niemieckiej granicy. Najnowsze statystyki
Ukraina bliżej UE? Zełenski rozmawiał z von der Leyen
Ukraina bliżej UE? Zełenski rozmawiał z von der Leyen
Nawrocki wspiera akcję społeczną. "Odważ się"
Nawrocki wspiera akcję społeczną. "Odważ się"
Afera w BBC. Były doradca zarzuca stacji manipulację materiałów
Afera w BBC. Były doradca zarzuca stacji manipulację materiałów
Wyniki Lotto 03.11.2025 – losowania Multi Multi, Ekstra Pensja, Kaskada, Mini Lotto
Wyniki Lotto 03.11.2025 – losowania Multi Multi, Ekstra Pensja, Kaskada, Mini Lotto
Szpitale ograniczają przyjęcia. Padają terminy leczenia na przyszły rok
Szpitale ograniczają przyjęcia. Padają terminy leczenia na przyszły rok
"Mam nowotwór". Poseł poinformował o chorobie
"Mam nowotwór". Poseł poinformował o chorobie
Afera w poznańskim ZOO. Radna PiS grozi prokuraturą po śmierci słonicy
Afera w poznańskim ZOO. Radna PiS grozi prokuraturą po śmierci słonicy
Miedwiediew szydzi z Ukrainy. Mówi o "powrocie ziem do Rosji"
Miedwiediew szydzi z Ukrainy. Mówi o "powrocie ziem do Rosji"
"Spłacanie politycznych długów". Kaczyński atakuje po decyzjach sądów
"Spłacanie politycznych długów". Kaczyński atakuje po decyzjach sądów
Klamka zapadła. Fundacja musiała zwrócić pieniądze za spotkania-widmo
Klamka zapadła. Fundacja musiała zwrócić pieniądze za spotkania-widmo