Papieże XX i XXI wieku

Kardynałowie z całego świata, przybyli do Watykanu, aby dokonać wyboru nowego papieża, który zajmie miejsce "emerytowanego" Ojca Świętego, Benedykta XVI.

Konklawe rozpoczęło się we wtorek 12 marca. Tego dnia przeprowadzono także pierwsze głosowanie, jednak w tak krótkim czasie kardynałom nie udało się podjąć decyzji. O niewybraniu papieża w pierwszym podejściu poinformował wiernych czarny dym, jaki wydobył się komina na dachu Kaplicy Sykstyńskiej. Drugie oraz trzecie głosowanie w środę rano również nie przyniosły rozstrzygnięcia i po raz kolejny w watykańskim kominie pojawił się dym czarny.

W końcu jednak wierni doczekali się dymu białego, który oznajmił wybór nowej głowy Kościoła. Jeszcze przed konklawe pojawiały się postulaty, by następca Benedykta XVI był strategiem i odważnym reformatorem Kurii Rzymskiej, a zarazem osobą "energiczną", w dobrej formie fizycznej, otwartą na dialog międzyreligijny.

Czy nowy Ojciec Święty spełni się w swojej roli? Czy uda mu się spełnić oczekiwania wiernych? Na którym ze swoich poprzedników będzie się wzorował? Oto hierarchowie, którzy w ubiegłym stuleciu i XXI wieku zasiadali na papieskim tronie.

(Wikipedia/Gość Niedizelny/PAP/neska/miko/meg)

Pierwszym papieżem wybranym na Stolicę Piotrową na początku ubiegłego stulecia był kardynał Wenecji Giuseppe Melchiorre Sarto. W 1903 roku, wraz z początkiem swojego jedenastoletniego pontyfikatu, przyjął imię Pius X.

Jego pontyfikat utożsamiany jest z głównie z walką z modernizmem i agnostycyzmem. Zasłynął m.in. z reformy kurii rzymskiej, powołania do życia Papieskiego Instytutu Biblijnego, zapoczątkowania prac nad ułożeniem Kodeksu Prawa Kanonicznego, zatwierdzonego przez jego następcę Benedykta XV.

Pius X wielokrotnie udowadniał jak wielkim szacunkiem darzy Polskę i Polaków. Beatyfikował śląskiego jezuitę Melchiora Grodzieckiego, mianował pierwszych polskich biskupów dla Polonii amerykańskiej, założył hospicjum dla polskich studentów w Rzymie, ustanowił 26 sierpnia dniem Matki Boskiej Częstochowskiej i przesłał do Częstochowy drogocenną koronę, którą ozdobiła cudowny obraz.

Po latach Ks. Malachi Martin, irlandzki egzorcysta i autor kontrowersyjnych publikacji o tajemnicach Stolicy Apostolskiej, napisał, że Pius X był pierwszym papieżem-Polakiem. W książce "The Keys of This Blood", Irlandczyk dowodził, że Jan - ojciec świętego papieża był Polakiem, który do Włoch przybył z Wielkopolski na początku XIX wieku. Zamieszkał w podweneckim Riese i zmienił nazwisko Krawiec na Sarto (z wł. "krawiec")

Ks. Martin pisał, że Watykan przez lata ukrywał tę sensacyjną informację. Dlaczego? Giuseppe Sarto został wybrany papieżem dość przypadkowo, bo po wecie, jakie złożono wobec innego kandydata - kardynała Rampolli. Wybór Włocha zawetował w 1903 r. polski kardynał Jan Puzyna - czyniąc to w imieniu cesarza Austrii Franciszka Józefa I (zgodnie z ówczesnymi zasadami), któremu nie podobała się profrancuska postawa Rampollego. Wiadomość o tym, że wybrany na papieski tron dzięki Puzynie kardynał Giuseppe Sarto jest polskiego pochodzenia - wywołała w Wiedniu poruszenie. Przystąpiono - jak dowodzi autor książki - do niszczenia wszelkich dokumentów, których ujawnienie mogłoby wywołać wśród Polaków radość.

Po śmierci Piusa X konklawe obradowało już w trakcie pierwszej wojny światowej. 3 września 1914 papieżem został Giacomo Paolo Battista della Chiesa, znany jako Benedykt XV.

Nowo wybrany papież od samego początku organizował pomoc dla ofiar wojny. Utworzył biuro opieki nad jeńcami oraz ośrodek informacyjny o jeńcach i zaginionych. Wydał notę pokojową skierowaną do państw walczących w której wzywał do zawarcia pokoju bez zwycięzców i zwyciężonych.

Po wojnie nawiązywał stosunki dyplomatyczne z wieloma państwami, co stworzyło warunki do zawierania konkordatów. W 1919 roku uchylił zasadę non expedit zabraniającą katolikom z Włoch działalności politycznej. Ogłosił również przygotowany przez poprzednika kodeks prawa kanonicznego i zniósł Kongregację Indeksu. Starał się wznowić katolicką działalność misyjną. Listem apostolskim Maximum illud zapoczątkował jej nową erę.

Pius XI, a faktycznie Ambrogio Damiano Achille Ratti, został wybrany na papieża 6 lutego 1922 roku. Wówczas jego pierwsze słowa brzmiały: - Nie trzeba, aby powiadano, że odmawiam pochylenia się przed Bożą wolą ani że nie chcę brzemienia, które ma ciążyć na moich barkach, lub że nie doceniam znaczenia głosów moich współbraci. I dlatego, pomimo mojej niegodności, której mam głęboką świadomość, przyjmuję.

Przed posługą papieską był wizytatorem apostolskim w Polsce, a po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został nuncjuszem apostolskim. Co ciekawe w czasie bitwy warszawskiej pozostał w Warszawie jako jeden z dwóch przedstawicieli dyplomatycznych obcego państwa. Nie wszyscy wiedzą, że Pius XI był bardzo dobrym alpinistą zdobywając m.in. Mont Blanc.

To on doprowadził do podpisania konkordatu z Włochami na mocy którego powstał Watykan. Z kolei Rzym uznał za stolicę Włoch. Z tych powodów nazywano go Papieżem Pojedniania. W swoich encyklikach potępiał hitleryzm i komunizm.

Po śmierci Piusa XI konklawe trwające raptem jeden dzień wybrało Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacellego na papieża. Przyjął on imię Piusa XII, a całą uroczystość koronacji pierwszy raz transmitowało radio.

Pierwsze lata pontyfikatu przypadły w czasie II wojny światowej. Sam Pius XII przychylnie patrzył na dyktatury generała Francisca Franco i Ante Pavelića. Podczas okupacji niemieckiej w Polsce zezwolił na przeniesienie pasterki z godzin nocnych, wtedy policyjnych na wcześniejsze by ludzie mogli w niej uczestniczyć.

Jak czytamy w "Gościu niedzielnym" Pius XI był obiektem kłamstw i insynuacji. Oszczerstwa na jego temat były tworzone i gromadzone przez dziesięciolecia. Publikowano je w formie rozpraw naukowych, filmów i dzieł literackich. Początkiem tego czarnego PR-u można uznać premierę dramatu niemieckiego pisarza Rolfa Hochhuta pt. "Namiestnik. Tragedia chrześcijan". Sztuka przetłumaczona na wiele języków stała się źródłem czarnej legendy Piusa XII. W 2007 roku poinformowano, że dokumentację, na podstawie której pisał swoją sztukę Hochhut, spreparowały specjalne komórki KGB, a w prowokacji uczestniczył też wywiad rumuński.

W czasie procesów norymberskich, generał SS Karl Wolff zeznawał, że istniał niemiecki plan porwania papieża. Ponoć Hitler odstąpił od niego, obawiając się poważnych konsekwencji. Z kolei z innych przebadanych dokumentów wynika, że Pius XII przygotował się na ewentualne internowanie. W jaki sposób? Zdecydował, że wraz z momentem pojmania zrzeka się swojej funkcji, nakazując kardynałom wybranie nowego papieża i w razie potrzeby przeniesienie stolicy apostolskiej.

Po śmierci Piusa XII, ku swojemu zaskoczeniu, Angelo Giuseppe Roncalli został wybrany na papieża. Przyjął imię Jan XXIII, a jego pierwsze słowa brzmiały: “drżę i lękam się". Z powodu zaawansowanego wieku i skromności, kardynałowie uznawali go za papieża przejściowego.

Czego kardynałowie nie przewidzieli to fakt, że ciepło, poczucie humoru i dobro nowego papieża zdobędzie serca ludzi. O tym jakim był człowiekiem może świadczyć jedna sytuacja do której doszło zaraz po koronacji. Do papieża podszedł po błogosławieństwo włoski ordynariusz polowy w generalskim mundurze. Papież widząc wojskowego przyjął postawę zasadniczą i wyrecytował: - Panie generale, melduje się sierżant Roncalli!

Jan XXIII był pierwszym papieżem od 1870 roku który odbył oficjalne spotkanie poza Watykanem w... więzieniu. Jakie pierwsze słowa usłyszeli od niego więźniowie? - Nie mogliście przyjść do mnie, więc ja przyszedłem do was. Ceremoniał papieski traktował z dystansem i humorem. Gdy ówczesna pierwsza dama Ameryki, Jacqueline Kennedy, przybyła do Watykanu ruszył na spotkanie z nią, mówiąc: "Jackie!". W 1962 magazyn "Time" wybrał go człowiekiem roku.

Ku zaskoczeniu i przerażeniu swoich współpracowników, zwołał sobór na mniej niż 90 lat od kontrowersyjnego Soboru Watykańskiego I. Sobór watykański II zmienił oblicze Kościoła katolickiego poprzez nową formułę mszy świętej, ekumenizm i nowe spojrzenie na świat.

Giovanni Battista Montini jako papież Paweł VI kontynuował pracę nad reformą Kościoła katolickiego. Kierował trzema kolejnymi sesjami Soboru. Jego decyzją Kongregacja Doktryny Wiary wydała dekret anulujący niektóre kanony, ostatecznie likwidując po czterystu latach indeks ksiąg zakazanych.

W encyklice Humanae Vitae odrzucał stosowanie antykoncepcji i aborcję. Uznał za niezgodne z nauką katolicką związki pozamałżeńskie i kontakty homoseksualne, a masturbację uważał za ciężki grzech. W deklaracji Persona Humana za dopuszczalne uznał jedynie współżycie w małżeństwie i odrzucił postulaty żądające zniesienia celibatu oraz wprowadzenia kapłaństwa kobiet.

Albino Luciani został wybrany na papieża w 1978 roku przyjmując jako pierwszy w historii papieży podwójne imię Jana Pawła I na cześć swoich poprzedników. Po objęciu urzędu nie chciał by noszono go w lektyce jak również nie chciał nosić tiary, która była symbolem bogactwa i przepychu.

Udzielając audiencji metropolicie leningradzkiemu i nowogrodzkiemu Nikodemowi dokonał rzeczy historycznej - było to pierwsze od 500 lat oficjalne spotkanie wysokiego przedstawiciela Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej ze zwierzchnikiem Kościoła katolickiego. Dla Nikodema wizyta skończyła się tragicznie - doznał zawału serca i zmarł na rękach papieża.

Fatum krążyło też nad Watykanem. Jan Paweł I zmarł 33 dni po objęciu papieskiego urzędu na atak serca. Po jego śmierci pojawiło się kilka teorii spiskowych, sugerujących otrucie przez zarządzającą finansami Watykanu hierarchię Banku Watykańskiego. Podejrzewano ją o związki z włoską mafią obawiającą się dochodzenia zainicjowanego przez papieża w celu zbadania przeszłej działalności tej instytucji. Przed ujawnieniem trzeciej tajemnicy fatimskiej mówiono, że jest ona tak wstrząsająca, że to właśnie ona doprowadziła papieża do zawału serca.

Na zwołanym po śmierci Jana Pawła I drugim konklawe w roku 1978 Karola Wojtyłę wybrano na papieża. Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski i pierwszym po 455 latach biskupem Rzymu, niebędącym Włochem. Wybór Karola Wojtyły, człowieka z kraju komunistycznego znacząco wpłynął na wydarzenia w Europie Wschodniej i Azji w latach 80-tych XX wieku. 13 maja 1981 roku, podczas audiencji generalnej na placu Św. Piotra w Rzymie o godzinie 17:19, Jan Paweł II został postrzelony przez tureckiego zamachowca Mehmeta Alego Agcę. Ranny papież osunął się w ramiona stojącego za nim sekretarza Stanisława Dziwisza. Ochrona przewiozła Jana Pawła II do kliniki Gemelli, gdzie poddano papieża sześciogodzinnej operacji. Do pełni zdrowia jednak nigdy nie wrócił. Papież wierzył, że swojego ocalenia nie zawdzięczał tylko szczęściu. Wyraził to słowami: - Jedna ręka strzelała, a inna kierowała kulę.

Jan Paweł II dokonał historycznego wyznania win Kościoła - w tym win względem Żydów. Ważnymi etapami pojednawczymi była wizyta w Wielkiej Synagodze, która była pierwszą papieską wizytą w synagodze praktycznie od początku chrześcijaństwa oraz pielgrzymka do Ziemi Świętej, w czasie której modlił się przed Ścianą Płaczu. Jan Paweł II wielką wagę przywiązywał do stosunków z ludźmi innej wiary, nie tylko w ramach chrześcijaństwa, ale także członków innych religii i ateistów. W 1999 papież ucałował Koran przywieziony w prezencie przez muzułmańskich duchownych.

Jan Paweł II chętnie spotykał się z młodzieżą. Zapoczątkował tradycję Światowych Dni Młodzieży. Odtąd co roku przygotowywał orędzie skierowane do młodych, które stawało się tematem tego międzynarodowego spotkania, organizowanego w różnych miejscach świata.

Gdy obejmował papieski tron po Janie Pawle II 19 kwietnia 2005 roku, nie miał łatwego zadania. Wierni wciąż wspominali 27-letni pontyfikat wielkiego papieża-Polaka. Wybór Ratzingera na papieża nie był takim zaskoczeniem, jak w przypadku jego poprzedników - Jana Pawła II i Jana Pawła I. Jeszcze w czasie choroby Jana Pawła II "Time" donosił, że Ratzinger jest pierwszy do zajęcia jego miejsca. Po śmierci papieża-Polaka, "Financial Times" napisał że to Ratzinger jest liderem wśród kandydatów na nowego papieża.

"Podczas konklawe modliłem się do Boga, żeby mnie nie wybrano. Tym razem jednak Bóg wyraźnie mnie nie posłuchał" - mówił po wyborze. Po ośmiu latach pontyfikatu papież Benedykt XVI zdecydował się abdykować. To drugi taki przypadek w historii Kościoła: w 1294 r. abdykował papież Celestyn V.

Wcześniej jako prefekt Kongregacji Nauki Wiary mówił, że chciałby wrócić na wieś do Bawarii i poświęcić się pisaniu książek, jednak przed śmiercią Jana Pawła II, powiedział do przyjaciół, że: "Jest gotowy na przyjęcie obowiązków, jakie (ewentualnie) umieści na nim Bóg".

W wywiadzie-rzece "Światłość świata" zapytany o to, do kiedy głowa Kościoła powinna pełnić swoją posługę powiedział: "Gdy papież w jasny sposób uświadomi sobie, że nie jest fizycznie, psychologicznie ani duchowo zdolny dalej wykonywać obowiązków związanych z pełnionym przezeń urzędem, ma prawo, a w pewnych okolicznościach także obowiązek zrezygnować".

Przez 8 lat jego pontyfikatu duchowni podkreślali, że zasłynie jako wielki teolog i intelektualista. W wywiadzie udzielonym Wirtualnej Polsce, o. Stanisław Tasiemski, wiceprezes Katolickiej agencji Informacyjnej podkreślał: "Benedykt XVI był i jest pokornym, skromnym człowiekiem. Mówił, że wraz ze swoją decyzją oddaje hołd i posłuszeństwo swojemu następcy, co jest dowodem na jego ogromny wymiar duchowy".

Kto będzie jego następcą i czy poradzi sobie z problemami narastającymi od lat w Kościele katolickim? Czy będzie to Włoch czy przedstawiciel innego kontynentu? - Choć na 265 papieży tylko dwunastu było spoza Europy, to jednak coraz częściej watykaniści podkreślają, że przyszła pora by Kościół spojrzał z większa otwartością na inne kontynenty - podkreśla o. Tasiemski.