Oświęcimskie żwirowisko przeszło w ręce Muzeum Auschwitz
Oświęcimskie żwirowisko i przylegający
do niego budynek tak zwanego Starego Teatru należy już do
Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau - poinformował rzecznik muzeum Jarosław Mensfelt. Teren i obiekt przekazał
oficjalnie resort kultury.
W ten sposób zakończył się jeden z najpoważniejszych konfliktów wokół byłego KL Auschwitz. Niektóre środowiska żydowskie domagały się wyprowadzenia ze Starego Teatru siedziby karmelitanek, co ostatecznie stało się w 1993 roku. U schyłku lat 90-tych emocje budził także krzyż papieski, ustawiony na żwirowisku po pielgrzymce Jana Pawła II do byłego KL Auschwitz-Birkenau w 1979 roku.
"W budynku Starego Teatru powstanie Międzynarodowe Centrum Nauczania o Auschwitz i Holokauście. Jego podstawowym zadaniem będzie upowszechnienie wiedzy o historii KL Auschwitz, a także o mechanizmach, które doprowadziły do holokaustu i ludobójstwa. Działalność edukacyjna skierowana będzie do nauczycieli, studentów oraz uczniów szkół ponadpodstawowych z kraju i zagranicy" - powiedział Mensfelt.
Zdaniem dyrektora muzeum Jerzego Wróblewskiego o merytorycznym kształcie placówki powinna zadecydować publiczna debata z udziałem środowisk z różnych krajów.
Idea Centrum została zaprezentowana i pozytywnie zaopiniowana podczas międzynarodowej konferencji "Edukacyjna rola Oświęcimia", która odbyła się Krakowie w czerwcu 2003 roku.
Dyrektor Wróblewski w lipcu ubiegłego roku, gdy placówka wystąpiła o Stary Teatr i żwirowisko do resortu kultury, wyraził nadzieję, że wiosną 2004 roku rozpocznie się remont, a na początku 2006 roku wygłoszony zostałby wykład inauguracyjny. Jarosław Mensfelt jest obecnie ostrożny w podawaniu terminów. "Stary Teatr jest wewnątrz niemal całkowicie zdewastowany" - powiedział.
Zdaniem władz oświęcimskiego muzeum, ok. 95% prac remontowych i adaptacyjnych w Starym Teatrze zostanie sfinansowanych z pieniędzy amerykańskiej fundacji Grand Circle. Władze placówki podpisały pod koniec czerwca ubiegłego roku list intencyjny. Amerykanie chcą przekazać na Centrum 1,25 miliona USD. Mensfelt dodał, że muzeum otrzyma w tym roku także około 300 tysięcy złotych z budżetu państwa.
Jarosław Mensfelt zapewnił, że na żwirowisku pozostanie krzyż papieski, którego przeniesienia zażądała pod koniec lat 90. część środowisk żydowskich. "Dyrektor muzeum Jerzy Wróblewski podkreślał, że krzyż mógł być przeniesiony ze żwirowiska tylko w momencie opuszczania Starego Teatru przez karmelitanki w 1993 roku. Ani wcześniej, ani później. Krzyż zostanie" - powiedział rzecznik.
Dotychczas Stary Teatr, który położony jest tuż za murami byłego obozu Auschwitz, a także przylegające do niego żwirowisko, należały do Skarbu Państwa. Do marca ubiegłego roku teren i budynek dzierżawiło bielskie Stowarzyszenie Ofiar Wojny.
Poprzedni zarządca - Stowarzyszenie Ofiar Wojny - nie zabezpieczył budynku. Ponieważ nie był strzeżony, padł ofiarą złodziei, którzy ukradli wszystko, co dało się wynieść.
Budynek Starego Teatru służył podczas II wojny światowej Niemcom jako magazyn. Składowali tu między innymi zapasy cyklonu B, którym uśmiercano więźniów.
Od 1984 roku budynek był siedzibą klasztoru kontemplacyjnego Sióstr Karmelitanek Bosych. Protestowały przeciwko temu niektóre środowiska żydowskie z radykalnym rabinem z Nowego Jorku Avim Weissem. Siostry opuściły Stary Teatr w 1993 roku i przeniosły się do nowego obiektu, wybudowanego w znacznej odległości od byłego obozu Auschwitz.
Po odejściu karmelitanek budynek oraz żwirowisko, na którym stoi krzyż papieski, pamiątka pielgrzymki Jana Pawła II do byłego KL Auschwitz-Birkenau, wydzierżawiło Stowarzyszenie Ofiar Wojny.
Przeciwko krzyżowi protestowały pod koniec lat 90-tych środowiska żydowskie. W reakcji na to samozwańczy obrońca krzyża, były opozycjonista i poseł Kazimierz Świtoń zainicjował w lipcu 1998 roku akcję stawiania na żwirowisku kolejnych krzyży. Łącznie ustawiono ich ponad 300. W maju 1999 roku został usunięty ze żwirowiska, a wraz z nim wszystkie krzyże oprócz papieskiego. Krzyże trafiły do klasztoru franciszkanów w podoświęcimskich Harmężach.
Po incydentach wokół żwirowiska w marcu 2002 roku Sąd Rejonowy w Oświęcimiu uznał, że Stowarzyszenie ma wydać teren i budynek Starego Teatru Skarbowi Państwa.
Obóz Auschwitz powstał w 1940 roku, a KL Auschwitz II, czyli Birkenau - dwa lata później. Stał się przede wszystkim miejscem masowej zagłady polskich i europejskich Żydów. Auschwitz III stanowiła sieć podobozów. Liczbę ofiar Auschwitz w latach 1940- 1945 szacuje się na 1,1 do 1,5 miliona ludzi, głównie polskich i europejskich Żydów, Polaków, Romów i jeńców sowieckich.
W 1947 roku na terenie byłego obozu powstało muzeum, które rocznie odwiedza około 500 tysięcy osób.
