Oświęcim: 57 lat od wyzwolenia obozu

Od założenia obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu w 1940 r. do dnia wyzwolenia, zginęło tam ponad 1 mln 100 tys. osób. Armia Czerwona uwolniła zaledwie 7650 więźniów, w tym ponad 500 dzieci. Pozostałych więźniów przewieziono do innych obozów w głębi Niemiec.

Trudności z ustaleniem dokładnej liczby osób zamordowanych w Oświęcimiu wynikają z faktu, że ewidencjonowano wyłącznie więźniów. Tymczasem, oprócz transportów więźniów, do obozu przywożono ludzi, skazanych na natychmiastową śmierć w komorach gazowych. Ich ciała były następnie palone w krematoriach.

Według doktora Franciszka Pipera, autora książki "Ile osób zginęło w Auschwitz", Niemcy więzili w obozie ponad 1 mln 300 tys. osób, a stracili ponad 1 mln 100 tys. Autor książki zastrzega jednak, iż rzeczywista liczba ofiar może się wahać w granicach od 1,1 do 1,5 mln osób. Praca doktora Pipera została uznana przez żydowski instytut Yad Vashem.

Działające po II wojnie światowej komisje radzieckie i polskie ustaliły, że w Oświęcimiu zginęły 4 mln ludzi. Takie dane trafiły do podręczników historii. Komisje wyliczyły je na podstawie sprawności technicznej komór gazowych i pieców krematoryjnych. Liczbę tę zakwestionował dopiero w 1953 r. angielski historyk Gerald Reitilinger. 30 lat później, w 1983 r., ukazała się książka francuskiego Żyda Georgesa Wellersa, byłego więźnia Auschwitz, którego zdaniem w Oświęcimiu zginęło blisko 1,5 mln osób, w tym 1 mln 350 tys. Żydów.

Obóz w Oświęcimiu-Brzezince został założony 27 kwietnia 1940 r. na terenie dawnych koszar wojskowych. Komendantem obozu "Konzentrationslager Auschwitz" został Rudof Hoess. Pierwsza grupa więźniów trafiła do obozu w połowie czerwca 1940 r.

Na początku 1941 r. powstał tzw. "Auschwitz I", gdzie trzymano więźniów politycznych, głównie Polaków i Niemców. Obóz "Auschwitz II" powstał w Brzezince w październiku 1941. Niemcy prowadzili w nim masową zagładę Żydów. W ramach akcji nazwanej ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej hitlerowcy zwozili do Oświęcimia Żydów z całej Europy. W maju 1942 zbudowano "Auschwitz III", którego więźniowie pracowali przy produkcji chemikaliów i sztucznej gumy w zakładach koncernu IG Farben.

W Niemczech w niedzielę 27 stycznia obchodzony jest Dzień Pamięci Ofiar Nazizmu. W byłym obozie koncentracyjnym Sachsenhausen, na północ od Berlina, zostanie otwarta wystawa zatytułowana "Wyzwoliciele, wyzwoleni, pokonani". Uczczona zostanie również pamięć przeszło 10 tys. radzieckich jeńców wojennych, zamordowanych w Sachsenhausen.

Centralne obchody dnia pamięci odbędą się jednak dopiero w poniedziałek, w gmachu Reichstagu. Wystąpi tam były polski minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek, jak również przewodniczący Bundestagu Wolfgang Thierse.

Dzień Pamięci Ofiar Nazizmu został ustanowiony w 1996 r. przez ówczesnego prezydenta Niemiec Romana Herzoga. Jest obchodzony zawsze 27 stycznia, w rocznicę wyzwolenia przez armię radziecką (w 1945 r.) obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. (jask)