Organizacje żydowskie: Polskie 15% to za mało
Organizacje żydowskie w USA domagają się zwrotu majątków zrabowanych Żydom w Polsce przez nazistów i znacjonalizowanych przez rządy komunistyczne, albo odpowiednich rekompensat finansowych. Organizacje uważają, że rekompensaty za utracone mienie proponowane w projekcie ustawy wniesionym do Sejmu - 15% wartości majątku - jest stanowczo za niska.
Po przegraniu pozwu w sprawie tych roszczeń w sądach amerykańskich, właściciele nieruchomości, reprezentowani przez Holocaust Restitution Committee (HRC - Komisja ds. Restytucji Mienia Ofiar Holokaustu), liczą, że sprawę sprawiedliwie rozstrzygnie Sejm RP w przygotowywanej ustawie o reprywatyzacji.
Jak powiedział przewodniczący HRC Jehuda Evron, żydowscy właściciele wysuwają około 15-25 tysięcy roszczeń majątkowych w Polsce. Ich łączna wartość jest - jak zaznaczył - trudna do oszacowania.
Według Evrona, roszczenia żydowskie stanowią tylko około jednej dziesiątej wszystkich roszczeń. Reszta to roszczenia polskich właścicieli, których reprezentuje Stowarzyszenie Polskich Posiadaczy Ziemskich (PLA - Polish Landowners Association). HRC i PLA współpracują ze sobą.
W Sejmie jest projekt zaproponowany jeszcze przez rząd Marka Belki. Zakłada on wypłatę piętnastoprocentowego odszkodowania w formie świadczenia pieniężnego dla byłych właścicieli majątków przejętych przez państwo w latach 1944-1962. Odszkodowania przysługiwałyby także spadkobiercom.
Zabużanie dostali 20 procent, dlaczego więc my mielibyśmy dostać mniej? - pytał Evron.
Przewodniczący HRC oświadczył, że sprawiedliwe rozwiązanie przewidywała ustawa reprywatyzacyjna uchwalona z inicjatywy rządu premiera Jerzego Buzka (1997-2001), gdzie rekompensaty miały wynieść połowę. Ustawa ta ograniczała jednak przyznawanie rekompensat tylko do osób posiadających obywatelstwo polskie i została zawetowana przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego.
Organizacje żydowskie argumentują, że rozwiązanie problemu rekompensat jest sprawą niecierpiącą zwłoki, gdyż właściciele, lub ich spadkobiercy, którym się one należą, to osoby starsze, które nie mogą długo czekać na sprawiedliwość.
Zwracają też uwagę, że w innych państwach Europy Środkowowschodniej sprawę restytucji mienia rozwiązano już w odpowiednich ustawach.
Roszczenia żydowskie popiera Kongres USA. We wrześniu ub. roku przywódcy obu partii w Senacie wystosowali list do premiera Jarosława Kaczyńskiego, w którym wzywają rząd RP do jak najszybszego załatwienia sprawy restytucji mienia.
Szacunek dla praw własnościowych i ich ochrona to fundamentalna zasada społeczeństw demokratycznych. Zważywszy na fakt, że wielu roszczących to ludzie starsi, sprawa jest oczywiście pilna - czytamy w liście senatorów Billa Frista i Harry Reida.
Tomasz Zalewski