Niezwykłe znalezisko na Zamku Królewskim w Warszawie
Podczas prac porządkowych prowadzonych na terenie ogrodu Zamku Królewskiego odnaleziono pokrywę dziecięcego sarkofagu z drugiej połowy II w. n. e. Tymczasem zdekompletowany sarkofag od ponad 60 lat znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego i jest teraz prezentowany w Galerii Sztuki Starożytnej.
Jak zaznacza Izabela Witkowska-Martynicz z Zamku Królewskiego, bezpośrednio po ustaleniu pochodzenia pokrywy Zamek skontaktował się z Muzeum Narodowym z propozycją jak najszybszego przekazania zabytku. Połączenie elementów sarkofagu przywróci jego pierwotną świetność.
Na ślad znaleziska trafiła Maria Szczypek, konserwator zamkowy, która podjęła się też wstępnego oczyszczenia pokrywy. Okazało się, że jest ona stosunkowo dobrze zachowana. Jest wykonana z białego marmuru, a jej forma i dekoracje nawiązują do antyku.
Dr Hubert Kowalski i Monika Muszyńska - pracownicy naukowi Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego ustalili, że pokrywa jest częścią sarkofagu dziecięcego, znanego jako sarkofag ze sceną cyrkową, wykonanego w Rzymie w latach 160-170 n.e. Sarkofag w końcu XVIII w. został zakupiony do kolekcji Heleny Radziwiłłowej. Przechowywano go w parku Arkadia koło Łowicza. Z końcem XIX wieku sarkofag przeniesiono do pałacu Radziwiłłów w Nieborowie, a po II wojnie światowej - ale już bez pokrywy - trafił do Muzeum Narodowego w Warszawie.
Witkowska-Martynicz zaznacza, że sarkofag łącznie z pokrywą odnotowano po raz ostatni przed 1939 r. Nie wiadomo w jakich okolicznościach jedynie pokrywa trafiła na teren należący dzisiaj do Zamku.
Dekorację ściany przedniej sarkofagu stanowi relief przedstawiający wyścigi czterech zaprzęgów konnych, powożonych przez erosy, z których jeden ulega wypadkowi. W tle widać dekorację, tzw. spiny z rzymskiego Circus Maximus, z dwoma metami, posągiem Wiktorii, obeliskiem, rusztowaniami z siedmioma delfinami i siedmioma jajami wskazującymi liczbę wykonanych okrążeń. Na krótszych bokach sarkofagu ukazano jeźdźców, z których jeden unosi rękę w geście zwycięstwa, oraz putto z pochodnią.
Odnalezioną pokrywę dekoruje relief z puttami zaprzęgającymi konie do rydwanów; główki dziecięce (maski) - w narożnikach i leżące pochodnie.
