Jest porozumienie "szóstki" z Iranem ws. programu nuklearnego

- Tak, mamy umowę - powiedział mijanym dziennikarzom minister spraw zagranicznych Iranu, Mohammad Dżawad Zarif. Krótkim "tak" i uniesionym w górę kciukiem potwierdził to szef dyplomacji francuskiej, Laurent Fabius. Oprócz przedstawicieli Iranu i Francji w rozmowach uczestniczyli jeszcze ministrowie spraw zagranicznych USA, Rosji, Chin, Niemiec, Wielkiej Brytanii.

Szefowa dyplomacji UE Catherine Ashton poinformowała, że przejściowe porozumienie da czas i możliwości na wypracowanie szerszej umowy, mogącej zakończyć trwający od 10 lat spór.

Szczegóły umowy

Uczestniczący w negocjacjach Amerykanie podali, że Iran zadeklarował wstrzymanie programu wzbogacania uranu, w tym instalacji zaawansowanych technicznie wirówek, a także zatrzymania prac nad reaktorem do produkcji plutonu. Zobowiązał się do dopuszczenia do zakładów nuklearnych inspektorów Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) i zgodny ze światowymi standardami monitoring tych miejsc.

W zamian porozumienie pozwoli Irańczykom na sprzedaż ropy, nie będą jednak mogli zwiększyć produkcji surowca. Ponadto Iran otrzyma licencje na naprawy i przeglądy techniczne swej cywilnej floty powietrznej. Częściowo zostaną zniesione sankcje dotyczące obrotu złotem, innymi metalami szlachetnymi i samochodami.

Umowa nie uznaje jednak prawa Iranu do wzbogacania uranu.

Zachód obawia się, że irański program nuklearny ma na celu budowę bomby atomowej. Iran temu zaprzecza i tłumaczy, że służy on wyłącznie cywilny charakter.

Barack Obama: ważny pierwszy krok

Amerykański prezydent Barack Obama, komentując osiągnięcie porozumienia, powiedział, że ustępstwa ze strony Teheranu są skutkiem bezprecedensowych sankcji nałożonych na ten kraj oraz intensywnych zabiegów dyplomatycznych ze strony jego rządu oraz partnerów Stanów Zjednoczonych. - Choć dzisiejsze porozumienie jest tylko pierwszym krokiem, osiągnęliśmy bardzo dużo - podkreślił Obama. Wyjaśnił, że po raz pierwszy od prawie dekady udało się zatrzymać irański program jądrowy.

Jak dodał, w Genewie metodami dyplomacji udało się "otworzyć drogę wiodącą do świata, który jest bezpieczniejszy", "ku przyszłości, gdy będziemy mogli sprawdzić, czy irański program jest pokojowy i czy uniemożliwia zbudowanie bomby".

Porozumienie ma obowiązywać sześć miesięcy. W tym czasie, jak wyjaśnił prezydent USA, negocjatorzy mają wypracować porozumienie, które "w pełni zaspokoi nasze obawy dotyczące irańskiego programu". - Dzięki temu (wstępnemu) porozumieniu Iran nie będzie mógł wykorzystać dalszych negocjacji jako przykrywki do rozwijania programu - wyjaśnił. - Będziemy powstrzymywać się od nakładania nowych sankcji i umożliwimy irańskiemu rządowi dostęp do pewnej części dochodów, które zostały odcięte przez sankcje - wyjaśnił Obama.

Zastrzegł, że inne, znacznie silniejsze sankcje pozostaną w mocy. Wyraźnie zaznaczył też, że jeśli Iran nie będzie już we wstępnej, sześciomiesięcznej fazie porozumienia w pełni dotrzymywać zobowiązań, to złagodzone sankcje nie tylko wrócą do poprzedniego stanu, ale zostaną zaostrzone.

- To na Iranie spoczywa ciężar udowodnienia światu, że jego program jądrowy będzie miał wyłącznie pokojowe zastosowanie - podkreślił Obama.

John Kerry o genewskim kompromisie

Szczególne zadowolenie z osiągnięcia porozumienia wyraził po rozmowach amerykański sekretarz stanu John Kerry. Poinformował on na konferencji prasowej, że Iran zgodził się na wzbogacanie swojego uranu tylko do poziomu około pięciu procent, a także na rozcieńczenie lub przekształcenie swojego całego uranu, wzbogaconego wcześniej do poziomu dwudziestu procent.

Jak podkreślił Kerry, oznacza to, że podczas gdy dzisiaj Iran ma około 200 kilogramów wzbogaconego do dwudziestu procent uranu, który mógłby wykorzystać do budowy broni atomowej, to w ciągu sześciu miesięcy cały ten zapas zniknie.

Porozumienie sześciu światowych mocarstw z Iranem sprawia, że Iranowi trudniej będzie dążyć do budowy broni nuklearnej, czyni też Bliski Wschód i Izrael bezpieczniejszym miejscem - oświadczył szef amerykańskiej dyplomacji, John Kerry.

Kerry dodał, że prezydent USA Barack Obama nie wyklucza użycia siły przeciw Iranowi, ale sądzi, że najpierw trzeba wyczerpać możliwości dyplomatyczne.

Jeśli irański program nuklearny ma rzeczywiście charakter cywilny, trzeba to światu udowodnić - powiedział Kerry, zwracając się do Irańczyków.

Izrael: nie ma powodów do świętowania

Jest już też pierwsza reakcja Izraela na porozumienie z Iranem. Izraelski minister wywiadu, który zajmuje się monitorowaniem irańskiego programu nuklearnego, oświadczył, że "porozumienie w rzeczywistości przybliża Iran do wyprodukowania bomby nuklearnej". Yuval Steinitz uważa, że nie ma powodów do świętowania, bo kompromis osiągnięto "na podstawie iluzji i kłamstw ze strony Iranu".

- To, co ustalono minionej nocy w Genewie nie jest historycznym porozumieniem, to historyczny błąd - powiedział z kolei premier Izraela Benjamin Netanjahu na spotkaniu rządu. - Dziś świat stał się bardziej niebezpieczny, ponieważ najniebezpieczniejszy reżim na świecie poczynił znaczący krok ku pozyskaniu najgroźniejszej na świecie broni - dodał.

Amerykańscy dyplomaci twierdzą, że prezydent Barack Obama jeszcze w niedzielę ma rozmawiać telefonicznie z premierem Izraela.

Iran w przeszłości groził "wymazaniem Izraela z mapy", w swym arsenale posiada też pociski zdolne dosięgnąć izraelskiego terytorium. Dlatego też Izrael twierdzi, że Iran, który zdobędzie bombę atomową, stanowi dla niego istotne zagrożenie.

Źródła: PAP, IAR