Jerzy Milewski: Lech Kaczyński mówił mi, że "sprawy są już na śmierć i życie"

Jerzy Milewski: - Nasi przyjaciele - Marylka i Leszek. Tak jest mi najzręczniej powiedzieć.

Od roku 1976. Mój ówczesny asystent z anatomii pan dr Andrzej Kubasik polecił mi Marylkę. Zapytałem go bowiem, czy mógłby mi pomóc w znalezieniu kogoś, u kogo mógłbym brać lekcje języka angielskiego.

Owszem. Ja korzystałem akurat z jej znajomości angielskiego.

Tak. A bliżej poznaliśmy się już później. Gdy bywałem u Marylki na lekcjach, to Lech też się przewijał i czasami po lekcjach mieliśmy okazję porozmawiać.

To prawda. W ostatnich latach siłą rzeczy rozmawialiśmy o sytuacji w kraju i o polityce. Zdarzało się, że Leszek mówił: - Wiesz, bo to są już sprawy na śmierć i życie. Po tym, co zdarzyło się 10 kwietnia 2010 r., to zdanie dźwięczy mi w uszach do dzisiaj. Powiedział tak przy różnych okazjach dwa albo trzy razy.

…wciąż tkwi mi w pamięci. Kilka tygodni przed 10 kwietnia. Byliśmy w Pałacu Prezydenckim - w gabinecie prezydenta. Pamiętam, że w czasie tego spotkania jednym z wątków rozmowy był wymiar sprawiedliwości. Lech powiedział, jak bardzo żałuje, że w ciągu dwóch lat rządów Prawa i Sprawiedliwości nie udało się rozwiązać złej sytuacji w sądownictwie. To według niego była wielka szkoda, że wśród wielu spraw tego już nie dało się przeprowadzić. Lech Kaczyński uważał, że sądownictwo było w dramatycznym stanie i wybitnie szkodzi to państwu.

To był czas, gdy rządziła już Platforma Obywatelska. Prezydent mógł działać w ramach swoich niewielkich możliwości, więc plany były ograniczone.

Rozmawialiśmy o kwestii przyszłych wyborów prezydenckich. Muszę powiedzieć, że pan prezydent z pełnym rozsądkiem podchodził do wyborów i był gotowy na to, że może je przegrać. Już nawet był z tym po części pogodzony. Ale z drugiej strony miał w sobie wielką determinację, aby walczyć o zwycięstwo. Była w nim równowaga między gotowością do zaakceptowania innego wyniku wyborów, a pełnym zdecydowaniem i jednoczesną nadzieją na wygraną.

Niestety. Nadal trudno mi o tym mówić. Mam ciągle poczucie, że jest to sprawa, której nie możemy tak pozostawić.

Siedzę tu, gdzie siedziałem 10 kwietnia 2010 r. W swoim domu. Moja żona z synem wracali wtedy z Warszawy. Zadzwonili. Powiedzieli, że coś się stało - samolot zahaczył skrzydłem o drzewo, ale nie wynikało z ich słów, że doszło do tragedii. Usiadłem przed telewizorem i tak przesiedziałem do wieczora.

Byłem tam wiele razy. Poza kilkomi miesięcznicami, podczas których coś stanęło mi na drodze, to byłem na mszy w każdą z nich.

Raczej poczucie obowiązku - tym mocniejszego, że katastrofa i jej ofiary nie zostały należycie potraktowane i upamiętnione. Jeśli doczekamy się kiedyś jej wyjaśnienia, to będziemy mogli powiedzieć, że pewien czas się dopełnia. Ale ta rana wciąż jest otwarta.

Wnikliwie śledziłem wszystkie te sprawy, ale do momentu powstania podkomisji i zespołu śledczego w prokuraturze. Teraz w nich pokładam nadzieję - w ich solidności. Na razie nie znamy wyników tych prac, więc nie sposób ich oceniać.

Myślę, że pomnik jest bardzo ważny. Rzeczy ważne lepiej zobaczyć z dalszej perspektywy, a my wciąż jesteśmy oszołomieni katastrofą i śmiercią przyjaciół. 10 kwietnia to wydarzenie absolutnie wyjątkowe w polskiej historii, więc ta tragedia powinna zostać godnie upamiętniona. Zwłaszcza że Lech Kaczyński był prezydentem wybitnym.

Rozmawiałem kiedyś z Lechem Kaczyńskim i doszliśmy do wniosku, że w otoczeniu medialnym, jakie mamy w Polsce, bardzo trudno prowadzić spór polityczny, bo warunki są nierówne. Konstatacja była też taka, że Polacy lepiej by zrozumieli istotę sporu, gdyby prowadzić debatę historyczną o racjach narodowych Polski. A nie spierać się o sprawy bieżącej polityki.

Z perspektywy historycznej Lech Kaczyński będzie pamiętany, jako wybitny polityk, który walczył o wolność i należną Polsce pozycję w świecie.

Niebywale uroczy ludzie. Ujmująca była ich troska o najbliższych i przyjaciół. I ta ich konsekwentna lojalność wobec bliskich. Odbierałem ich, jako ludzi ciepłych i pogodnych, a jednocześnie ciekawych intelektualnie - czasami wpadali, razem albo sam Lech, i przesiadywaliśmy w miłej atmosferze dyskutując po kilka godzin. Nie zauważaliśmy upływu czasu.

Spotykaliśmy się głównie prywatnie, ale zdarzało się też, że odwiedzałem ich w Pałacu Prezydenckim.

Najostrzej widzi się rzeczy najbardziej niesmaczne i bolesne. Nie rozumiem sytuacji, gdy dziwni ludzie na Krakowskim Przedmieściu zachowują się niegodnie. Trudno powiedzieć, aby protestowali. Oni zachowują się obrzydliwie - nie przychodzą prezentować jakichś poglądów. Oni są jak banda przysyłana po to, aby niszczyć atmosferę uroczystości. To jest po prostu obrzydliwe. Ale to jednak margines - pikantny, ale margines.

Na drugim biegunie jest ujmująca solidność wielu ludzi, którzy konsekwentnie przez kolejne lata biorą udział w miesięcznicach i rocznicach. Widać, że mają potrzebę bycia strażnikami dochodzenia do prawdy.

Myślę, że kiedyś nastanie czas, że ofiary katastrofy zostaną godnie upamiętnione. Początkiem zupełnie nowej fazy będzie już moment zakończenia śledztwa, w których zostanie wyjaśnione wszystko, co jest możliwe. A po drugie: gdy zrealizujemy główne akty upamiętniania.

To, że w Warszawie jest tak wielki opór prezydent Hanny Gronkiewicz-Waltz i jej sojuszników przeciwko pomnikom smoleńskiemu i Lecha Kaczyńskiego, jest czymś wyjątkowo obrzydliwym.

Tak - ja wiem, ale to tylko sztuczka i gierki, które mają szkodzić prawdziwej pamięci.

To zależy od tego, co zostanie ustalone w śledztwach - ustalenia prokuratorów i naukowców będą stanowić o tym, jak będziemy pamiętać 10 kwietnia. Sam nie chcę przyjąć do wiadomości, że Polacy mogą być podzieleni przez Smoleńsk. To raczej problem braku głębszego zastanowienia nad wielką tragedią.

Moim zdaniem to nie jest linia podziału i nie należy rozważać, czyja wiara jest ważniejsza. To, co się wydarzyło, musi zostać solidnie wyjaśnione. Linia podziału przebiega między tymi, którzy zachowują należny szacunek dla ofiar, i na tych, którzy tego szacunku nie mają.

Obyśmy dożyli czasu, kiedy wszystko będzie jasne, a my będziemy mogli traktować katastrofę smoleńską, jako coś tragicznego, co na końcu jednak wyda dobre owoce. Oby ich ofiara nie poszła na marne.