Małgorzata T. Załoga pisze w Gazecie Wyborczej, iż swojski lubczyk będzie chyba musiał odejść do lamusa. W dobie inżynierii genetycznej w roli "swatki" zastąpi go wirus dostarczający właściwy gen do odpowiedniej okolicy mózgu. Tak przynajmniej wynika z najnowszych badań naukowców z Emory University w Georgii, opublikowanych w The Journal of Neuroscience.
Larry Young i jego koledzy badali amerykańskie norniki z gatunku Microtus ochrogaster. Ten niewielki (o ciężarze ciała około 40 g), bardzo pospolity szkodnik pól uprawnych jest niezwykle przydatny do badań biologicznych podstaw monogamii.
Z wcześniejszych badań wynikało, że dużą rolę w tworzeniu określonych rodzajów zachowań pełnią dwa neuropeptydy: wazopresyna i oksytocyna - substancje, które pośredniczą m.in. w przekazywaniu informacji między komórkami mózgowymi. Oba te hormony są syntetyzowane w podwzgórzu, a magazynowane w tylnym płacie przysadki mózgowej. Oba są zaangażowane m.in. w kontrolowanie wspólnej opieki samca i samicy nad potomstwem, obronę terytorium i agresję w stosunku do intruzów.
O ile jednak u samic za przywiązanie do konkretnego partnera odpowiada oksytocyna (wykazano, że podanie oksytocyny do mózgu samic powoduje, iż stają się one łagodne, bardziej towarzyskie, a znacznie mniej agresywne w stosunku do obcych samców), o tyle u samców więzy rodzinne tworzą się dzięki wazopresynie. Podanie tego hormonu w obecności samicy sprawia, że pan nornik zaczyna troskliwie opiekować się potomstwem i przegania ze swojego terytorium każdego męskiego intruza. Jeśli zaś samce uczynić nieczułymi na działanie wazopresyny - ich wierność trwa mniej więcej tyle ile kopulacja.
Zespół Younga wykazał, że wiele niespokrewnionych gatunków monogamicznych ma w mózgu o wiele więcej receptorów dla wazopresyny niż gatunki nie tworzące trwałych związków. Szczególnie gęsto receptory te są rozmieszczone w niewielkim obszarze mózgu zwanym brzuszną częścią gałki bladej. Co ciekawe, ten sam obszar zarówno u norników, jak i u ludzi, jest ściśle związany z odczuwaniem przyjemności i... powstawaniem uzależnień. (mag)