Fale upałów postarzają ludzi niczym alkohol i papierosy. I szkodzą przez całe życie

Miliardy osób doświadczyło fal upałów i przetrwało je bez szwanku. A przynajmniej tak się mogło wydawać. Nowe badania pokazują, że jest jednak inaczej.

W czasopiśmie "Nature Climate Change" opublikowano wyniki badania, które trwało przez 15 lat. Objęto nim 25 tys. mieszkańców Tajwanu. Naukowcy porównywali ich ekspozycję na fale upałów z wiekiem biologicznym, a więc miarą ogólnego stanu zdrowia.

Najważniejszy wniosek? "Długotrwałe narażenie na ekstremalne temperatury przyspiesza proces starzenia się organizmu i zwiększa podatność na problemy zdrowotne" – informuje na swych łamach "Nature".

Naukowcy stwierdzili, że umiarkowany wzrost skumulowanej ekspozycji na fale upałów wydłuża wiek biologiczny człowieka w stopniu porównywalnym z regularnym paleniem tytoniu czy spożyciem alkoholu.

"Wiek to nie tylko wynik upływu czasu. Wcześniejsze badania powiązały szereg czynników – w tym stres środowiskowy i społeczny, genetykę i interwencje medyczne – z oznakami zmian fizjologicznych związanych ze starzeniem się" – zwraca uwagę redakcja "Nature".

I dodaje: "To badanie dowodzi, że ekstremalne upały mogą mieć niewidoczny wpływ na ludzki organizm i przyspieszać zegar biologiczny".

Badacze podzieli wieloletnie obserwacje na dwuletnie okresy. Na tej podstawie stwierdzili, że dodatkowe cztery dni z falą upałów w tym okresie powodowały przyspieszenie starzenia biologicznego o ok. 9 dni.

Jest to jednak ogólna średnia. W przypadku różnych grup wyniki różniły się znacząco. Na przykład pracownicy fizyczni, którzy zazwyczaj spędzają więcej czasu na zewnątrz, "postarzeli" się przez dwa lata średnio o 33 dodatkowe dni. Inne mocno narażone grupy to osoby mieszkające na wsi i nieposiadające klimatyzacji.

Badanie wykazało też, że im więcej ekstremalnych upałów doświadczali uczestnicy, tym szybciej się starzeli.

W analizie pojawił się również nieoczekiwany pozytywny aspekt. W ciągu 15-letniego okresu wpływ fal upałów na starzenie się stawał się mniejszy. - Przyczyny tej adaptacji do upałów są niejasne, ale lepszy dostęp do technologii chłodzenia może mieć w tym swój udział – uważa dr Cui Guo, epidemiolog środowiskowy z Uniwersytetu w Hongkongu, który kierował badaniem.

Naukowcy podkreślają jednak, że najważniejsze przesłanie pozostaje jasne: upały szkodzą nam wszystkim. Oczywiście nie od dziś wiadomo, że długotrwałe wystawianie się na ekstremalne temperatury obciąża narządy i może być śmiertelne. Zaskakujące jest jednak to, że narażony jest również nasz wewnętrzny zegar biologiczny.

- To badanie jest sygnałem ostrzegawczym, że wszyscy jesteśmy narażeni na negatywny wpływ zmiany klimatu na nasze zdrowie. Wzmacnia ono apele o pilną i znaczącą redukcję emisji gazów cieplarnianych – komentuje Paul Beggs, naukowiec zajmujący się zdrowiem środowiskowym na Uniwersytecie Macquarie w Sydney, który nie brał udziału w badaniu.

Jak autorzy analizy doszli do swych wniosków?

Aby zbadać długoterminowy wpływ fal upałów na starzenie się, przeanalizowali dane z badań lekarskich przeprowadzonych w latach 2008–2022. W tym czasie na Tajwanie wystąpiło około 30 fal upałów, które zdefiniowano jako "okres podwyższonej temperatury trwający kilka dni".

W ocenie wieku biologicznego badacze wzięli pod uwagę m.in. stan wątroby, płuc i nerek oraz ciśnienia krwi. Dane te porównano z temperaturami, które panowały w dwuletnich okresach w miejscach zamieszkania badanych.

Warto dodać, że nie są to jedyne badania, które w ostatnim czasie zwracają uwagę na ten problem.

W 2023 r. analiza przeprowadzona w Niemczech wykazała, że wyższe temperatury powietrza wpływają na większą liczbą epigenetycznych markerów starzenia się. Również tegoroczne badanie na grupie ponad 3600 starszych osób z USA wykazało, że ekstremalne upały powodują przedwczesne starzenie się uczestników.

Te wszystkie ustalenia są o tyle ważne, że z powodu działalności człowieka temperatury na świecie stają się coraz wyższe, a fale upałów – coraz częstsze i ostrzejsze.

- Jeśli narażenie na fale upałów będzie się kumulować przez kilka dekad, wpływ na zdrowie będzie znacznie większy niż dotychczas – tłumaczy dr Guo.

Szymon Bujalski, Dziennikarz dla Klimatu