"Erdogan może się bardzo pomylić". Szwecja i Finlandia nie wejdą do NATO?

We wtorek fiński parlament zatwierdził rządowy wniosek dotyczący ubiegania się przez ten kraj o przyjęcie do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Za członkostwem Finlandii w NATO opowiedziało się 188 z 200 zasiadających w jednoizbowym parlamencie posłów.

Z kolei w poniedziałek rząd w Sztokholmie podjął formalną decyzję w sprawie pełnego członkostwa w Sojuszu. - Zdecydowaliśmy się poinformować NATO, że chcemy dołączyć do Sojuszu — przekazała premier Szwecji Magdalena Andersson. We wtorek szefowa dyplomacji Ann Linde podpisała formalny wniosek w tej sprawie. Dokument ma zostać wysłany do Brukseli, gdzie mieści się kwatera główna Sojuszu Północnoatlantyckiego, wspólnie z Finlandią.

Na przeszkodzie może jednak stanąć postawa Turcji, której prezydent Recep Tayyip Erdogan nieoczekiwanie negatywnie wypowiedział się o wejściu Szwecji oraz Finlandii do Sojuszu, wskazując m.in, że kraje te stały się schronieniem dla organizacji terrorystycznych.

Według szwedzkiego dziennika "Dagens Nyheter", tureckie władze chcą wykorzystać fakt, że Szwecja potrzebuje zgody Turcji na przystąpienie do NATO, do wpłynięcia na Sztokholm, aby przestał wspierać mniejszość kurdyjską i nie angażował się w ochronę praw człowieka w Turcji.

- Na pewno Erdogan będzie chciał wykorzystać sytuację i podkreślać, że w tej sprawie jego głos jest bardzo ważny. Ankara swoje przystąpienie do NATO wykorzystała najlepiej, jako jedno z nielicznych obecnych państw-członków Sojuszu. Turcja przez dekady była państwem frontowym. Po upadku Związku Sowieckiego, podczas wojny z terroryzmem, Ankara odgrywała ważną rolę w kwestiach Iraku i Afganistanu. W ostatnich latach jednak nagromadziło się dużo spornych kwestii między Zachodem a Turcją. Poprzez swego rodzaju szantaż Erdogan próbuje je uregulować - mówi WP Paweł Rakowski, ekspert ds. Bliskiego Wschodu.

Według naszego rozmówcy, od czasu wybuchu wojny w Ukrainie, Turcja zmienia swoją politykę.

- Mieliśmy reset w relacjach między Ankarą a władzami Izraela, także w relacjach z Arabią Saudyjską. Teraz próbuje wymusić zmianę relacji z państwami Zachodu - dodaje Paweł Rakowski.

Oficjalnie Turcja ma domagać się od Szwecji i Finlandii wydania osób, które mają związki z Partią Pracujących Kurdystanu (PKK) i muzułmańskim duchownym Fethullahem Gulenem, który - zdaniem Ankary - stał za nieudaną próbą zamachu stanu w Turcji z lipca 2016 roku. Ale - jak wskazuje Paweł Rakowski - Erdogan ugrać chce znacznie więcej.

- Po wybuchu wojny w Ukrainie, Turcja pokazuje, że stała się ważnym graczem na międzynarodowej arenie. Z jednej strony drony tureckie – bayraktary - stały się pewnym "symbolem" konfliktu i są bardzo pomocne w niszczeniu rosyjskich celów. Z drugiej strony, Ankara przyjmuje kapitał uciekający z Rosji, dając schronienie oligarchom i robi to wbrew polityce przyjętej przez Zachód. Dodatkowo była jednym z ostatnich państw, które zamknęły przestrzeń powietrzną dla rosyjskich samolotów – co było głównie spowodowane przerzucaniem żołnierzy z Rosji do Syrii i z powrotem. Organizowała również negocjacje pokojowe z udziałem ukraińskich i rosyjskich polityków - mówi nam Paweł Rakowski.

Jego zdaniem, Turcja chce też wpłynąć na USA ws. zakupu myśliwców F-16. Amerykańscy politycy podkreślają, że ewentualna zgoda na sprzedaż samolotów byłaby uzależniona od dalszego wspierania Ukrainy przez Turcję i jej ogólnej postawy względem Rosji.

Kością niezgody na linii Waszyngton-Ankara pozostaje warta 2,5 mld dol. transakcja z końca 2017 r. na zakup rosyjskich systemów rakietowych systemów przeciwlotniczych S-400.

- Do tej pory zakup był niemożliwy z powodu amerykańskich sankcji, a wprowadzono je kilka lat temu po zamachu stanu przez Erdogana. USA ograniczyły wówczas współpracę z Turcją, m.in. na płaszczyźnie technologicznej. Ankara chce również zaszantażować administrację Joe Bidena, która obiecała pomoc wojskową dla Grecji. Kwestia grecka jest nadal bardzo skomplikowana i w relacjach Ankara-Ateny nie ma ani resetu, ani odwilży. Turcy są mocno zaniepokojeni ambicjami Greków w basenie Morza Śródziemnego. Erdogan – szantażując wetem ws. przyjęć nowych członków do NATO – chce odroczyć dostawy broni, które mogłyby trafić do Grecji - dodaje ekspert.

Przypomnijmy, że oba skandynawskie kraje zaatakował również szef MSZ Turcji Mevlut Cavusoglu, który wsparcie Szwecji i Finlandii dla bojowników z organizacji Partia Pracujących Kurdystanu (PKK), nazwał "oburzającym i nie do przyjęcia".

"Problem w tym, że te dwa kraje otwarcie wspierają PKK i milicję kurdyjską YPG, i współpracują z nimi. To organizacje terrorystyczne, które codziennie atakują nasze jednostki" - powiedział Cavusoglu, cytowany przez agencję Reutera.

Według szacunkowych danych do Szwecji wyemigrowało ponad 100 tys. Kurdów.

- To drażliwa kwestia, która przy przyjęciu do NATO Szwecji i Finlandii, jest kluczowa. Jak ujawniono ostatnio, prezydent Erdogan wystosował do fińskiego rządu ponad 30 imiennych żądań ekstradycji działaczy PKK i żadna z nich nie została spełniona. W opinii Zachodu Kurdowie z PKK stanowili pewnego rodzaju "forpocztę" w walce z państwem islamskim. Są konstruktywni z europejskiej perspektywy, a  Ankara ma całkowicie odmienne zdanie. Erdogan chciałby, żeby Europa odcięła się od pomocy finansowej i wsparcia politycznego dla Kurdów - mówi nam Paweł Rakowski.

Tureckie władze wypominają również Szwecji tzw. Asyryjczyków czyli chrześcijan z Iraku, którzy osiedlili się m.in. w okolicach Malmoe.

- Asyryjczycy, tak jak przez dekady Ormianie prowadzili kampanię historyczną o rzezi narodu ormiańskiego przez Turków, nagłaśniają i informują na całym świecie o zbrodniach popełnianych na nich przez państwo tureckie. Turcja - tak jak do ludobójstwa Ormian, tak do zbrodni na Asyryjczykach się nie przyznaje - ujawnia ekspert.

Jego zdaniem, szantaż Erdogana może mu jednak nie wyjść na dobre i może bardzo się pomylić.

- Turcja nie jest obecnie krajem kwitnącym gospodarczo, jak to było jeszcze 4 lata temu. Przechodzi kryzys finansowy, ma słabą walutę, do tego rekordową inflację. Znacznie też pogorszyło się życie przeciętnego mieszkańca Turcji. I to jest wina prezydenta Erdogana. A w przyszłym roku w Turcji są wybory, które mogą odsunąć go od władzy - puentuje Paweł Rakowski.

W Turcji inflacja wzrosła w kwietniu do 69,97 proc. w porównaniu do analogicznego okresu w 2021 r. Ceny towarów i usług w Turcji urosły niemal o 70 proc. w ujęciu rocznym. O ponad 100 proc. wzrosły ceny transportu.